Vụ linh mục Rupnik, Dòng Tên bị chia rẽ
cath.ch, Raphael Zbinden, 2022-12-09
Linh mục và nghệ nhân khảm Marko Rupnik bị buộc tội lạm dụng các nữ tu | ảnh chụp màn hình youtube
Ngày thứ ba 6 tháng 12, Dòng Tên thông báo linh mục Dòng Tên, nghệ nhân khảm Slovenia, Marko Rupnik phải đối diện với những hạn chế trong chức vụ sau những cáo buộc lạm dụng các nữ tu trong những năm 1990. Nhưng các câu hỏi vẫn còn được đặt ra về các biện pháp ‘được cho là nhẹ’ và nhiều điểm rắc rối còn tồn tại trong vụ này.
“Một thiệt hại nặng nề cho Dòng Tên, nhưng còn nặng hơn cho Mẹ Giáo hội”. Đó là câu linh mục Dòng Tên Gianfranco Matarazzo viết trên Twitter, ngài là cựu bề trên tỉnh Dòng Châu Âu-Địa Trung Hải phản đối trước phản ứng của Dòng Tên với những cáo buộc chống lại linh mục Rupnik.
Đầu tháng 12, các tu sĩ Dòng Tên đã tiết lộ có “vụ Rupnik”. Trong thông cáo báo chí, các tu sĩ cho biết họ đã bắt đầu cuộc điều tra sơ bộ và đã gởi đến Bộ Tín Lý. Bộ Tín Lý cho biết các sự việc đã hết thời hiệu và đã đóng hồ sơ vào tháng 10 vừa qua.
Lạm dụng khi xưng tội?
Một kết cục làm cho linh mục Gianfranco Matarazzo phẫn nộ. Linh mục người Ý gọi đây là “cơn sóng thần bất công, thiếu minh bạch, quản lý đáng ngờ, hoạt động rối loạn, cách tiếp cận cá nhân, cộng đồng tông đồ bị hy sinh cho nhà lãnh đạo và đối xử bất bình đẳng”. Linh mục cựu giám tỉnh chủ yếu nhắm đến tuyên bố của đường lối chung do Dòng Tên đưa ra, được mô tả là “trường hợp điển hình của công lý bị từ chối”.
Thực tế là vẫn còn nhiều điều chưa biết về các hành vi được cho là của linh mục-nghệ sĩ cũng như các điều kiện dẫn đến sự xuất hiện các cáo buộc. Tuy nhiên, một số phương tiện truyền thông đã cố gắng lần theo dấu vết của sự việc.
Những lạm dụng, cả về tâm lý, thiêng liêng và tình dục bị một số nữ tu tố cáo, đã xảy ra từ năm 1985 đến năm 1993 tại Cộng đoàn Loyola, ở Ljubljana (Slovenia), lúc đó linh mục Rupnik là người tháp tùng thiêng liêng. Sự việc xảy ra trong khuôn khổ bí tích giải tội. Đây là tình tiết nghiêm trọng cho sự việc.
Điều tra “sơ bộ”
Dù sao, kết quả điều tra sơ bộ dường như đủ tin cậy để ra lệnh áp đặt các hạn chế trong chức vụ của linh mục Marko Rupnik: cấm giải tội, cấm làm linh hướng và giảng linh thao. Các biện pháp mà các nhà quan sát đã chỉ trích là “yếu ớt” một cách đáng ngạc nhiên khi đối diện với mức độ nghiêm trọng của các hành vi bị buộc tội.
Linh mục Arturo Sosa, bề trên tổng quyền Dòng Tên đã trả lời một số câu hỏi trong cuộc phỏng vấn với trang tin tức tôn giáo Bồ Đào Nha 7Margens đăng ngày 7 tháng 12. Linh mục đã bảo vệ một cách đáng chú ý tính chất “tương xứng” của các biện pháp. Ngài lưu ý, các biện pháp đã được áp dụng “sau khi chúng tôi nhận được thông báo từ Bộ Tín Lý, đây là những sự kiện đã hết thời hiệu vì đã làm cách đây hơn 30 năm. Ngài đảm bảo “các biện pháp đã được duy trì vì chúng tôi muốn tìm hiểu sâu hơn về vấn đề này, để xem chúng tôi giúp đỡ tất cả những người có liên quan như thế nào”. Ngài nhắc lại khía cạnh “sơ bộ” của cuộc điều tra, “đó là quá trình không kết thúc bằng việc buộc tội, đó là cách tiếp cận đầu tiên với vụ án.”
Các biện pháp “phòng ngừa”
Sự chỉ trích cũng tập trung vào việc thiếu đề cập đến các nạn nhân trong tuyên bố của Dòng Tên. Theo linh mục Arturo Sosa, hiện tại không có “định lượng của nạn nhân, mà là sự nghi ngờ về những sự thật đã vượt quá giới hạn có thể chấp nhận giữa những người trưởng thành”.
Do đó, các biện pháp phòng ngừa và không trừng phạt chủ yếu nhằm ngăn linh mục Marko Rupnik không rơi vào những tình huống tế nhị. Trang 7Margens đưa ra vấn đề này vì linh mục Rupnik đã loan báo sẽ giảng Linh thao cho các linh mục và tu sĩ vào tháng 2 năm 2023, tại Thánh địa Loreto, Ý. Linh mục Arturo Sosa phủ nhận: “Tôi không nghĩ khóa tĩnh tâm được dự trù. Nhưng nếu đúng như vậy thì linh mục sẽ phải hủy”. Linh mục tổng quyền Dòng Tên nêu rõ, cha Rupnik “không bị giam giữ” và không có biện pháp nào ảnh hưởng đến công việc nghệ thuật của ông, một công việc ông có nhiều cam kết.
“Chúng tôi không có gì để che giấu” Linh mục Arturo Sosa
Thực tế là các biện pháp chống linh mục Marko Rupnik đã được công khai vào cuối năm 2022, trong khi những người chịu trách nhiệm đã biết vào năm 2021, sau khi đệ trình kết luận điều tra sơ bộ. Linh mục Sosa tuyên bố: “Chúng tôi không buộc phải công bố từng trường hợp. (…) các tuyên bố công khai được đưa ra khi sự việc được công khai; khi không như vậy, thì không có gì để làm, và điều đó không có nghĩa là chúng tôi che giấu điều gì đó. Chúng tôi không có gì để che giấu”.
Cách quản lý bị tố cáo
Các quan sát viên đặt vấn đề về tính minh bạch. Vì thế trang 7Margens ghi nhận sự tồn tại của các yếu tố ủng hộ những lời chỉ trích của linh mục Gianfranco Matarazzo về cách quản lý vụ việc không chính xác, đặc biệt là ở cấp độ trong các lĩnh vực cao cấp của Vatican và dòng.
Tạp chí Ý Left mở một địa chỉ thường trực để tố cáo các vụ lạm dụng tình dục, họ xác nhận năm 2021 đã nhận được một thơ gởi cho Đức Phanxicô của một nữ cựu thành viên của cộng đồng Loyola. Nữ tu cho biết “cộng đồng bị tác động bởi các vụ lạm dụng lương tâm, lạm dụng tình cảm và cũng là lạm dụng tình dục của cha Marko Ivan Rupnik.” Sau đó linh mục đã rời bỏ chức vụ linh hướng của cộng đồng vào đầu những năm 1990 trong hoàn cảnh mập mờ.
Linh mục Marko Rupnik có một ‘vòng bảo vệ’
Tác giả bức thư lấy làm tiếc, rằng các trách nhiệm trong tiến trình dẫn đến việc rút lui này chưa bao giờ được làm rõ. Bà khẳng định, “ngược lại, trên thực tế những người có trách nhiệm đã được che đậy và không bị tố cáo” bởi những người trực tiếp liên quan, kể cả cấp trên, người biết rõ tình hình. Cần lưu ý trong những năm 1990, bề trên tổng quyền Dòng Tên là linh mục Peter-Hans Kolvenbach đã qua đời năm 2016. Linh mục Arturo Sosa giữ chức vụ này từ năm 2016.
“Quá lớn để sụp đổ”?
Về phần mình, trang web Ý Silere Non Possum (Tôi không thể im lặng) tuyên bố, ít nhất là về mặt chung chung, họ đã biết kết luận của cuộc điều tra sơ bộ. Trên nền tảng các lợi ích và phong trào nội bộ đang cản trở tiến trình ở những vị trí cao, chủ yếu là trong Bộ Tín Lý. Theo trang Silere Non Possum, linh mục Marko Rupnik được bao bọc bởi một “vòng phòng thủ”. Có ảnh hưởng ở Vatican và gần với ba giáo hoàng cuối cùng, theo cách nói của trang này, linh mục Rupnik quá lớn để sụp đổ “too big to fail”.
Giáo hội cũng có thời hiệu?
Có thể nào một dạng “ý xấu” đang hoạt động ở nơi cao cấp không? Quyết định đóng hồ sơ của Vatican chắc chắn có liên quan đến quy định liên quan đến các sự kiện bị quy kết, vừa hình sự vừa giáo luật. Nguyên tắc này đã tồn tại trong luật Giáo hội từ cuối thế kỷ 19. Ngày nay, thời hiệu là hai mươi năm đối với tội chống lại các bí tích và hai mươi năm với đa số các nạn nhân của tội hình sự.
“Dòng Tên chắc chắn sẽ tiếp tục công việc làm rõ nội bộ của họ”
Tuy nhiên, thời hiệu có thể được Vatican dỡ bỏ với các tội nghiêm trọng, như các vụ phạm tội ấu dâm. Liệu bộ Tín Lý có cho trường hợp Rupnik là không đáp ứng các tiêu chuẩn về mức độ nghiêm trọng đủ để hủy bỏ thời hiệu không? Báo La Croix cho biết, các cuộc điều tra của họ không thể xác định liệu thời hiệu có được dỡ bỏ cho nạn nhân trưởng thành vào thời điểm xảy ra các sự kiện hay không.
Vì thế các tu sĩ Dòng Tên sẽ không thành công khi xin Giáo triều Rôma dỡ bỏ thời hiệu với các vụ của các nữ tu Slovenia báo cáo. Báo La Croix nhận xét, bộ Tín Lý đã đóng hồ sơ mà không đưa ra bình luận về quyết định của họ, dù các hành vi phạm tội liên quan đến bí tích hòa giải là một trong những tội nghiêm trọng nhất trong luật hình sự giáo luật.
Khiếu nại với linh mục Hans Zollner
Tuy nhiên, theo linh mục Gianfranco Matarazzo, Dòng Tên không thể dừng lại ở đó. “Chúng tôi, những tu sĩ Dòng Tên, dù đúng hay sai, chúng tôi luôn đi tìm đức tin, công lý, bác ái, đối thoại, quan tâm đến người nghèo, sự thật: nhưng hôm nay, với vụ án Rupnik, chúng tôi bám vào thời hiệu và hy vọng mọi thứ dừng lại ở đó… Có phải Chúa đang gọi chúng tôi tiếp cận theo cách này không?”
Một tuyên bố từ Vatican có thể làm sáng tỏ mọi thứ. Trong khi chờ đợi, các tu sĩ Dòng Tên chắc chắn sẽ tiếp tục công việc làm sáng tỏ nội bộ của họ. Vì thế linh mục Matarazzo đã đề xuất với ban lãnh đạo của Dòng một số lựa chọn, bao gồm cả việc triệu tập một cuộc họp báo hoàn toàn minh bạch, mở hồ sơ lưu trữ, cũng như tái tạo chi tiết các sự kiện. Linh mục cựu giám tỉnh cũng đề xuất linh mục Dòng Tên Hans J. Zollner, người có thẩm quyền về vấn đề lạm dụng trong Vatican, lên tiếng về việc này.
Giuse Nguyễn Tùng Lâm dịch
Bài đọc thêm: Linh mục Hans Zollner: Vatican phải trả lời về vụ linh mục Rupnik
Hồng y Krajewski trước quan tài của một em bé sơ sinh chết ở Ischia trong trận lở đất.
Hồng y Krajewski trước quan tài của các em Michele, Francesco và Maria Teresa, con của ông bà Valentina và Gianluca Monti.
Ông Ales Bialiatski bị cầm tù, đã không thể đến Oslo để nhận giải Nobel Hòa bình. 
la-croix.com, Heloise de Neuville, 2022-12-06
Linh mục Hans Zollner | Rebecski CC 4.0. 
Bức khảm của linh mục Rupnik tại nhà nguyện Mẹ Đấng Cứu Chuộc Vatican.
Linh mục Artuso Sosa, bề trên tổng quyền Dòng Tên phá vỡ im lặng về vụ linh mục Rupnik: “Chúng tôi không buộc phải công bố tất cả và tội lạm dụng đã hết thời hiệu”
Đúng, trong những giọt nước mắt này có giọt nước mắt của người dân Ukraine, có câu chuyện của các em bé, các phụ nữ, các ông trong những ngày tháng chiến tranh này, Đức Phanxicô đã trực tiếp lắng nghe, ôm lấy những người đang đau khổ về nhiều mặt. những cuộc gặp gỡ trực tiếp, những chia sẻ, những lời chứng thực về sự tàn khốc của chiến tranh.
Sự cởi mở được Đức Phanxicô ủng hộ đã vấp phải sự phản đối của quốc tế, khiến không còn nhiều cơ hội để điều động, đặc biệt là trong việc quản lý vấn đề tấn công tình dục.
Không giống như các giám mục của nhiều quốc gia khác, các giám mục Ý không mở các cuộc điều tra lớn về lạm dụng tình dục trong Giáo hội Ý.
