Gặp linh mục Dòng Tên O’Donovan, người bạn 30 năm của ông Joe Biden
Trong giá lạnh mùa đông, khó thấy chiếc cổ áo la mã của cha. Linh mục O’Donovan là người biết tổng thống Biden. Linh mục là cựu viện trưởng Viện Đại học, bây giờ cha là người đứng đầu Sứ mệnh lo cho người tị nạn của Dòng Tên, SRS. Tân tổng thống Biden đã xin cha viết lời cầu nguyện trong buổi lễ nhậm chức của ông. Sau tổng thống Kennedy, ông là tổng thống công giáo thứ nhì trong lịch sử Mỹ. Cũng là người Ai-len, linh mục O’Donovan kể câu chuyện ba mươi năm tình bạn của cha với ông Biden.
parismatch.com, Caroline Pigozzi, 2021-02-25
“Thật là hoài của khi để trẻ em trong các trại tị nạn. Hãy nhìn xem Steve Jobs hay Jeff Bezos, họ là con của những người nhập cư ”
Thưa cha O’Donovan, làm thế nào cha lại gần gũi với tổng thống công giáo thứ hai trong lịch sử Hoa Kỳ?
Cha Leo J. O’Donovan. Ông Joe Biden và tôi biết nhau từ hơn ba mươi năm nay. Lúc đó, Hunter, một trong các con của ông học ở Đại học Dòng Tên Georgetown do tôi làm viện trưởng. Tôi mời thượng nghị sĩ đến thuyết trình về vai trò của đức tin trong lãnh vực chính trị. Một tình bạn thực sự đã phát sinh từ cuộc gặp này và định mệnh xui khiến, ngày 6 tháng 6 năm 2015, lúc đó ông Biden làm phó tổng thống, ông nhờ tôi cử hành thánh lễ an táng con trai Beau của ông qua đời vì ung thư não ở tuổi 46. Trong bài giảng, tôi nhắc lại giáo huấn của Giáo hội: “Dù trong đau khổ kéo dài, như Beau đã trải qua, hay trong những lúc yếu đuối do tuổi tác, đời sống chúng ta luôn là ơn Chúa. Để hiểu được sự huy hoàng của vĩnh cửu thì phải đi qua bóng tối của cái chết.”
Cha mô tả tân tổng thống Mỹ như thế nào?
Cởi mở, nồng nhiệt, rất nhân bản, có lòng trắc ẩn thực sự, đậm chất hài hước Ai-len. Ông bộc trực, thẳng thắn và bộc lộ bản thân một cách trực tiếp. Ông thường hay nói: “Xin chấp nhận con người thật của tôi.” Ông nghĩ, đối với một chính trị gia, chuyện xấu xa nhất là lạm dụng quyền lực.
Ông nhờ cha ở bên cạnh ông trong buổi lễ nhậm chức ngày 20 tháng 1. Và vì thế cả thế giới biết đến cha…
Tân tổng thống muốn tuyên thệ trên quyển Thánh Kinh Douai, một quyển Thánh Kinh của Anh ở thế kỷ 16. Trước đó ông đã nhờ tôi đọc lời cầu nguyện khẩn cầu. Tôi đã dựa trên các bài sách thánh và xin những người tham dự cầu nguyện để tân tổng thống có đức khôn ngoan của vua Salomon, ông sẽ cai trị với một quả tim biết phân biệt điều thiện và điều ác. Tôi cũng trích dẫn lời Đức Phanxicô và xin “mầu nhiệm thánh của tình yêu” giúp tổng thống hòa giải đất nước, mang lại hòa bình, công lý, niềm vui và có thể khôi phục lại ước mơ của đất nước.
Vai trò của cha có thể so sánh với vai trò của các cha giải tội cho các vua trong quá khứ không?
Theo nguyên tắc, Hiến pháp Hoa Kỳ bảo đảm sự tách biệt giữa tôn giáo và Nhà nước nên mối quan hệ của chúng tôi không theo cùng một thứ trật. Trong trường hợp chúng tôi, tương quan giữa cá nhân chúng tôi không liên quan đến các vấn đề công cộng. Trên thực tế, sau Thế chiến Thứ hai, một số nhà hướng dẫn tâm linh có một vị trí quan trọng. Trong lãnh vực này, mục sư tin lành Billy Graham đã là “cố vấn” cho gần như tất cả tổng thống, từ Harry Truman đến Barack Obama, ngoại trừ tổng thống John Kennedy. Dĩ nhiên ông không ủng hộ việc bầu một tổng thống công giáo! Ngược lại, ông thân với các tổng thống Dwight Eisenhower và Lyndon Johnson.
Còn cha, cha đã lui tới Nhà Trắng từ lâu?
Tổng thống Bill Clinton là cựu sinh viên Đại học Dòng Tên Georgetown thường mời tôi đến Nhà Trắng. Tôi cũng thường gặp ông Joe Biden khi ông còn làm phó tổng thống. Chúng tôi thường mừng lễ Thánh Patrick, thánh bổn mạng người Ai-len ở tư dinh chính thức của ông.
Năm 2000 Linh mục O’Donovan với cựu tổng thống Bill Clinton, một cựu sinh viên của Đại học Công giáo Georgetown.
Kỷ niệm yêu thích của cha với ông Joe Biden là kỷ niệm nào?
Ngày 24 tháng 9 năm 2015, khi cùng với vợ, bà Jill và em gái, Valerie, chúng tôi lên xe limousine để đến nghe bài phát biểu của Đức Phanxicô ở Quốc hội. Tôi cũng có những kỷ niệm đẹp vào tháng 11 năm 2017 khi ông Joe Biden giới thiệu quyển sách “Ba hứa với con, ba nhé.” (Promise me, dad) Tôi ngồi bên cạnh Jill trên bục chung. Trên khán đài, khi ông Joe Biden thú nhận ông đã phải cầu hôn năm lần Jill mới chịu làm vợ ông, ông nghĩ bà “phải lòng” hai đứa con Beau và Hunter của ông hơn là “phải lòng” ông, bà Jill quay sang tôi và đỏ mặt…
Cha có quen Đức Phanxicô không?
Chúng tôi ở bên cạnh nhau hai tháng vào năm 1983, tại Rôma trong thời gian Dòng Tên bầu Linh mục Peter-Hans Kolvenbach làm Bề trên Tổng quyền.
Liệu Tổng thống Biden có đến Vatican để gặp ngài không?
(sau một phút im lặng ngoại giao.) Chúng ta sẽ thấy… Dù sao, hai người cũng đã gặp nhau khi Đức Phanxicô đến Mỹ năm 2015. Joe Biden khi đó là phó tổng thống của Barack Obama và ông đến Vatican tháng 4 năm 2016.
Cha nổi tiếng ở Hoa Kỳ vì cha hết lòng lo cho người di cư. Bây giờ vấn đề này có còn là ưu tiên của cha không?
Từ năm năm nay, tôi điều khiển Sứ mệnh lo cho người tị nạn của Dòng Tên (Service jésuite des refugiés, SJR). Người tị nạn và chính sách di cư của Mỹ vẫn là ưu tiên hàng đầu của tôi. Năm 2018, qua quyển sách tôi cùng viết với tác giả Scott Rose, “Phúc cho những người tị nạn: Mối phúc của trẻ em nhập cư” (Blessed Are the Refugees: Beatitudes of Immigrant Children) mà Phó Tổng thống Joe Biden đã viết lời nói đầu, tôi đã công khai chỉ trích chính sách thời đó về chủ đề này. Quốc gia của chúng tôi được xây dựng bởi những người di cư, những người nói tiếng Tây Ban Nha và tiếng Anh. Giống như những người của gia đình Kennedy hay Biden, ông bà chúng tôi đến từ Ai-len… sự đồng tình của chúng tôi cũng lớn lên từ những nguồn gốc chung này. Mặc dù tôi là thế hệ thứ ba sinh ra trên đất Mỹ và tôi tự hào với đài tưởng niệm người quá cố của chúng tôi ở Queens, tôi luôn cảm thấy gần gũi với người di cư. Hơn nữa, các tu sĩ Dòng Tên có truyền thống lâu đời trong việc đồng hành với người di cư. Ngay từ tháng 11 năm 2020, tân tổng thống đã tham dự vào cuộc vận động gây quỹ của chúng tôi. Ở nước Pháp, sự sẵn sàng hòa nhập một phần được đánh giá qua ngôn ngữ; vì thế hiệp hội của chúng tôi do Linh mục Paumard điều hành ở Paris có những khóa học tiếng Pháp. Nhưng ở đây, nói tiếng Anh đại khái, bập bẹ không là vấn đề, chúng tôi tập trung vào việc tuyên úy và hỗ trợ mục vụ. Và một tin vui: Tổng thống Biden đã thông báo, ông đặt chỉ tiêu tăng số lượng người tị nạn từ 15.000 người lên 125.000 người mỗi năm. Điều này cho thấy ông quan tâm đến vấn đề này như thế nào.
Dưới chân dung của Thánh I-Nhã sáng lập dòng, Cha O’Donovan tại nhà của cha trong cộng đồng Dòng Tên ở New York.
Tiến sĩ thần học của trường đại học Georgetown và Miinster, cha đã xuất bản nhiều sách và giảng dạy ở các phân khoa danh tiếng nhất.
Tôi làm Viện trưởng Viện đại học Georgetown mười hai năm, Georgetown là trường đại học công giáo lâu đời nhất nước Mỹ. Chúng tôi có những sinh viên có nhân cách cao… như Abdallah của Jordan, Vua Felipe của Tây Ban Nha hiện nay – người, mà ngày ông Biden nhậm chức đã gọi điện thoại cho tôi để nhờ tôi trân trọng chào tân tổng thống-, Bill Clinton, Ron Klain, cộng tác viên thân cận của Tổng thống Biden, ông Jon Ossoff, thượng nghị sĩ Georgia, và rất nhiều người khác… Tất cả cũng như các sinh viên khiêm tốn, hoặc từ các nhóm thiểu số. Tôi cũng làm ở nhiều địa vị khác, như mười một năm làm thành viên trong ban giám đốc Disney Studios… Michael Eisner, thân phụ của một trong các học sinh của tôi đã đề nghị tôi ngồi ở ghế này để đưa ra quan điểm của tôi trong tư cách là tu sĩ và là nhà giáo. Như bà cũng có thể đoán, tôi còn có chân trong tỉnh dòng của Dòng Tên.
Cha có biết nước Pháp không?
Tôi yêu đất nước của bà, tôi đã có năm khóa tĩnh tâm ở đó. Tôi bị mê hoặc bởi nhà thờ chính tòa Chartres, mỗi lần đến đây, Cha Euve, bạn Dòng Tên cho tôi mượn ống nhòm để tôi có thể ngắm các ô kính màu, các tác phẩm điêu khắc và kiến trúc Gothic của nhà thờ. Lần đầu tiên tôi đến Pháp lúc tôi 23 tuổi. Tôi có học bổng nên được học ở thành phố Lyon và được thưởng thức nghệ thuật ẩm thực Pháp. Món đùi ếch và ốc bươu ăn với chút rượu Lyon gần đường Charite thì không thể tự nấu, tôi thuê một phòng ở nhà bà Angelier! Lúc đó, tôi muốn trở thành bác sĩ tâm thần. Nhưng… tôi do dự. Năm sau khi về lại Mỹ, tôi đã có một quyết định quan trọng trong đời: vào Dòng Tên.
Một tổng thống công giáo có thể thay đổi thế giới không?
Người tị nạn và sinh thái là những chủ đề quan trọng với ông Joe Biden. Nếu chính sách của ông hiệu quả trong lĩnh vực này thì sẽ được người dân Mỹ ủng hộ, họ rất quảng đại. Theo Cao ủy Tị nạn, hiện nay có 79,5 triệu người tị nạn, nhiều hơn cả dân số của Pháp và Bỉ cộng lại! Thật là lãng phí và đúng là thảm kịch khi để trẻ em ở trong các trại, biến chúng thành thế hệ người không quốc tịch… Nhiều người có vai trò quan trọng trong lịch sử kinh tế và khoa học là người nhập cư hoặc tị nạn. Hãy nhìn Steve Jobs, người đồng sáng lập Apple: Jandali, cha của ông, là con út trong một gia đình Syria có 9 người con. Và Jeff Bezos, người sáng lập Amazon: được một người nhập cư Cuba nuôi!Và dĩ nhiên chúng ta không kể hết các giải Nobel y học, vật lý… là những nhà nghiên cứu vĩ đại.
Là tín hữu và là người giữ đạo có ảnh hưởng trên tổng thống Biden không?
Điều này đã rèn giũa tính cách của ông, giúp ông chấp nhận số phận của mình. Yêu người, có nghĩa là quan tâm đến tất cả mọi người, kể cả những tù nhân! Một trong những vấn đề lớn khác của thế kỷ 21 vẫn là vấn đề chủng tộc. Giáo hội bảo vệ sự hiệp nhất của dân tộc, nhưng người da trắng phải thức tỉnh, không được tin vào bất kỳ quyền lực tối cao nào, công nhận người da đen có đầy tài năng và nguồn lực. Là con của Chúa, hàng ngày có sự hiện diện của Chúa, tiếp thêm sức mạnh cho tổng thống và hướng dẫn ông, tôi tin, ngày này qua ngày khác…
Và có một người linh mục Dòng Tên thì thầm bên tai mình?
Tôi khiêm tốn đóng vai người báo động… người dám nói với ông về những con người có số phận bi thảm. Một cách nào đó, tôi là người bênh vực cho người yếu đuối.
Ngày 20 tháng 1 năm 2021, trong buổi lễ nhậm chức, tại Washington của tổng thống Biden.
Marta An Nguyễn dịch
Bài đọc thêm: Đức tin của ông Joe Biden sẽ hình thành nhiệm kỳ tổng thống của ông như thế nào
Lời cầu nguyện trong lễ nhậm chức của Tổng thống Joe Biden
Linh mục Leo O’Donovan đọc lời cầu nguyện trong lễ nhậm chức của Biden
