Home Blog Page 397

Vatican và các giám mục Đức có những bất đồng

Vatican và các giám mục Đức có những bất đồng

lacroix.com, Loup Besmond de Senneville, Rôma, 2022-11-19

Tổng giám mục Georg Batzing (giữa), chủ tịch Hội đồng Giám mục Đức trong cuộc họp báo ngày 19-11-2022 tại Vatican | © Anna Kurian – I.MEDIA

Trong cuộc họp được tổ chức tại Vatican ngày thứ sáu 19 tháng 11, các giám mục Đức và các giám chức cao cấp của giáo triều đã thảo luận về những bất đồng nảy sinh giữa họ về “con đường đồng nghị” được đưa ra năm 2019 tại Đức. Có thể đi xa hơn đến việc đình chỉ.

Tiến trình này cực kỳ hiếm, cho thấy chủ đề rất nhạy cảm. Tối thứ sáu 19 tháng 11, Vatican và các giám mục Đức đã công bố một tuyên bố chung, trong đó họ nêu lên một đối thoại cởi mở giữa hai bên về Con đường thượng hội đồng, một tiến trình được Giáo hội công giáo Đức đưa ra năm 2019, như một phản hồi cho một báo cáo quốc gia về các vụ lạm dụng tình dục.

Trong cuộc họp được tổ chức vào buổi sáng giữa các giám mục Đức và một số giám chức đứng đầu giáo triều, hồng y Quốc vụ khanh Pietro Parolin đã trực tiếp đề cập đến “những lo ngại do Con đường thượng hội đồng khơi ra, cho thấy nguồn cội cải cách  của Giáo hội chứ không phải trong Giáo hội”, được nêu lên trong  bản văn dài công bố bằng tiếng Ý và tiếng Đức.

Chỉ trích trực tiếp

Giáo hội Đức đã đưa ra một suy nghĩ rộng rãi tập trung vào bốn chủ đề: thực thi quyền lực trong Giáo hội, các linh mục, tình dục và vai trò của phụ nữ trong các sứ vụ.

Vấn đề của Con đường thượng hội đồng Đức

Hồng y Luis Francisco Ladaria, bộ trưởng Bộ Tín Lý và hồng y Marc Ouellet, bộ trưởng Bộ Giám mục thẳng thắn và rõ ràng bày tỏ sự dè dặt của họ với “phương pháp luận, nội dung và đề xuất” của tiến trình Đức.

Một chỉ trích trực tiếp, được bày tỏ công khai, qua đó các giám mục Đức trả lời bằng cách nhắc lại cách tiếp cận này “dựa trên việc lắng nghe Dân Chúa và đau buồn cho những hành vi lạm dụng của các thành viên trong hàng giáo phẩm”.

Bản tuyên bố viết: “Nhiều biện pháp can thiệp được đưa ra tập trung vào việc phúc âm hóa và sứ mệnh là mục tiêu cuối cùng cho các quá trình đang tiến hành.”

 “Lắng nghe lẫn nhau”

Trong cuộc họp này, một số người tham gia thậm chí còn đi xa đến mức đề xuất lệnh “tạm hoãn” với Con đường thượng hội đồng Đức. Nhưng Vatican và các giám mục Đức khẳng định, đề xuất này đã không được chấp thuận. Các hồng y của Giáo triều mong muốn thấy các đề xuất của Đức tái hòa nhập Thượng hội đồng về tương lai Giáo hội, do Đức Phanxicô đưa ra tháng 10 năm 2015.

Thông cáo báo chí, lần đầu tiên ghi lại việc thiết lập một “đối thoại” giữa Rôma và Berlin, không đề cập đến nguy cơ ly giáo trong Giáo hội Đức mà Vatican rất sợ, nhưng bày tỏ mong muốn “lắng nghe lẫn nhau” phải được “tiếp tục trong những tháng tới”.

Cuộc họp của các giám mục Đức ở Đức kết thúc một tuần chuyến đi ad Limina trong đó 67 nhà lãnh đạo công giáo Đức đến thăm các nhà lãnh đạo của Giáo triều la-mã. Một cuộc gặp với giáo hoàng, kéo dài hai giờ ngày thứ năm, 17 tháng 11. Đức Phanxicô dự định có cuộc họp vào ngày hôm sau nhưng sau đó từ bỏ. Vào giữa trưa, một nguồn tin ở Vatican giải thích về quyết định của giáo hoàng, hầu hết các chủ đề đã được đề cập.

Giuse Nguyễn Tùng Lâm dịch

Bài đọc thêm: Vấn đề của Con đường thượng hội đồng Đức

Đức Phanxicô đi thăm gia đình ở thành phố Asti

Đức Phanxicô đi thăm gia đình ở thành phố Asti

osservatoreromano.va, 2022-11-19

Đức Phanxicô đang ở Portacomaro, gần Asti để thăm gia đình nhân dịp sinh nhật 90 của người em họ Carla Rabezzana. Sáng thứ bảy 19 tháng 11, sau khi tiếp kiến cộng đoàn truyền giáo các Bác sĩ Phi châu ở Hội trường Phaolô VI, ngài đi trực thăng đến sân thể thao của ga Portacomaro và được người dân Piedmont, kín đáo nhưng vui vẻ chào đón.

Sau đó ngài đến đến nhà thờ giáo xứ Beata Vergine degli Angeli, nơi ngài đặc biệt yêu quý vì ở đây có tượng Mẹ Thiên Chúa và gia đình ông bà của ngài thường đến đây cầu nguyện. Ngài được cha xứ Luigino Trinchero tháp tùng. Ra nhà thờ, ngài gặp bà Luigina Gallo, người phụ nữ 100 tuổi với nụ cười tươi tắn.

Sau đó ngài đi xe khoảng 4 cây số đến Portacomaro thăm người em họ Carla Rabezzana và ăn trưa với bà. Bà Carla 90 tuổi ngày 8 tháng 11 đón Đức Phanxicô ở cửa. Buổi chiều, ngài sẽ có cuộc gặp riêng với gia đình và ở lại tòa giám mục Asti.

Sáng chúa nhật 20 tháng 11, Đức Phanxicô cử hành Lễ Trọng Chúa Kitô Vua lúc 11 giờ sáng với cộng đoàn giáo phận, nơi gia đình ngài đã ra đi để đến Argentina định cư. Đặc biệt thánh lễ có sự tham dự của các bạn trẻ trong giáo phận nhân Ngày Giới trẻ Thế giới.

Trong lời cầu nguyện giáo dân, có lời cầu nguyện cho những dân tộc bị đau khổ vì chiến tranh sẽ được đọc lên, trong hy vọng thế giới sẽ ngừng vũ khí, ngừng hận thù và khát khao báo thù sẽ được dập tắt trên thế giới. Và cộng đoàn cũng sẽ dâng lời cầu nguyện để tất cả những người bị ảnh hưởng vì tình hình kinh tế hiện tại và những người bị mất việc tìm thấy an ủi và hỗ trợ. Cuối thánh lễ, Đức Phanxicô sẽ có giờ Kinh Truyền Tin.

Sau bữa ăn trưa tại tòa giám mục, 4 giờ chiều Đức Phanxicô sẽ ra  sân vận động thành phố Censin Bosia để lên trực thăng về Rôma. Tại đây sẽ có cả ngàn trẻ em và thanh thiếu niên trong vùng đến chào ngài. Dự kiến ngài sẽ về Rôma lúc 5h45 chiều.

Marta An Nguyễn dịch

Cuộc điều tra ở Maryland, Mỹ phát hiện có 158 linh mục lạm dụng và hơn 600 nạn nhân trong 80 năm qua

Cuộc điều tra ở Maryland, Mỹ phát hiện có 158 linh mục lạm dụng và hơn 600 nạn nhân trong 80 năm qua

americamagazine.org, Brian Witte – AP, 2011-11-17

Hồng y Seán P. O’Malley giáo phận Boston, chủ tịch của Ủy ban Giáo hoàng Bảo vệ Trẻ vị thành niên, dẫn đầu cuộc đi bộ lúc mặt trời mọc để chấm dứt lạm dụng, ngày 18 tháng 11 năm 2021. Tổng giáo phận Baltimore công bố một báo cáo mới về các linh mục đã có hành vi lạm dụng tình dục hoặc thể xác trên các nạn nhân. (Ảnh CNS / Bob Roller)

Theo hồ sơ tòa án đệ trình ngày thứ năm 17 tháng 11, điều tra của tổng công tố viên Maryland xác định có 158 linh mục công giáo ở tổng giáo phận Baltimore bị buộc tội lạm dụng tình dục và thể xác trên hơn 600 nạn nhân trong 80 năm qua.

Tổng công tố viên Brian Frosh thông báo, văn phòng của ông đã hoàn tất báo cáo dài 463 trang về cuộc điều tra bắt đầu năm 2019. Ông đã đệ đơn lên tòa án Baltimore Circuit để công khai báo cáo. Cần có sự cho phép của tòa án vì báo cáo chứa thông tin từ các trát đòi hầu tòa của bồi thẩm đoàn. Chưa biết khi nào tòa án sẽ đưa ra quyết định.

Tổng công tố viên Frosh viết trong hồ sơ của tòa: “Trong nhiều thập kỷ, những người sống sót đã báo cáo hành vi lạm dụng tình dục của các linh mục công giáo đã phạm trong nhiều thập kỷ, Giáo hội che đậy việc lạm dụng này, thay vì bắt những kẻ lạm dụng phải chịu trách nhiệm và bảo vệ giáo dân mình. Tổng giáo phận Baltimore không phải là ngoại lệ.”

Theo hồ sơ tòa án, các bé trai và bé gái đều bị bạo hành ở các độ tuổi từ mẫu giáo đến tuổi thành niên.

Báo cáo, có tiêu đề “Lạm dụng của giáo sĩ Maryland,” xác định có 115 linh mục đã bị truy tố vì lạm dụng tình dục và – hoặc được tổng giáo phận công khai xác nhận là đã bị “cáo buộc một cách đáng tin cậy” về lạm dụng tình dục. Hồ sơ tòa án cho biết, báo cáo cũng cho biết có thêm 43 linh mục bị cáo buộc lạm dụng tình dục nhưng không được tổng giáo phận xác nhận công khai. Hồ sơ tòa án cho biết, “báo cáo tóm tắt tình trạng lạm dụng tình dục và bạo hành thể xác do 158 linh mục phạm và phản ứng của tổng giáo phận trước sự lạm dụng này”.

Tổng giáo phận đã không lập tức trả lời yêu cầu phản hồi.

Hồ sơ tòa án ghi nhận có hơn 600 nạn nhân đã được xác định, hồ sơ cũng cho biết “gần như chắc chắn có hàng trăm nạn nhân khác, vì báo cáo hàng năm về các nạn nhân của tội phạm của Bộ Tư pháp đã chứng minh hầu hết các vụ tấn công tình dục đều không được báo”.

Theo hồ sơ tòa án, các bé trai và bé gái đều bị bạo hành ở các độ tuổi từ mẫu giáo đến tuổi thành niên.

“Trong khi tổng giáo phận đã báo cáo một số lượng lớn các cáo buộc cho cảnh sát, đặc biệt là trong những năm gần đây, trong nhiều thập kỷ, tổng giáo phận đã hoạt động để đảm bảo các thủ phạm sẽ không phải đưa ra tòa.”

Hồ sơ còn cho biết: “Dù không có giáo xứ nào được an toàn, nhưng một số dòng và trường học đã biết có nhiều linh mục lạm dụng, và một số ít linh mục lạm dụng tình dục cùng một lúc. Một dòng đã có mười một linh mục lạm dụng tình dục trong hơn 40 năm.”

Vụ lạm dụng tình dục đã lan rộng đến mức các nạn nhân đôi khi báo cáo lạm dụng tình dục với các linh mục chính là thủ phạm.

Cuộc điều tra cũng cho thấy tổng giáo phận đã không báo cáo nhiều cáo buộc lạm dụng tình dục, không tiến hành điều tra đầy đủ các cáo buộc lạm dụng, không loại bỏ những kẻ lạm dụng khỏi sứ vụ hoặc hạn chế họ đến gần trẻ em.

Thay vào đó, họ khó giữ bí mật. Trong khi tổng giáo phận đã báo cáo một số lượng lớn các cáo buộc cho cảnh sát, đặc biệt là trong những năm gần đây, trong nhiều thập kỷ, tổng giáo phận đã hoạt động để đảm bảo các thủ phạm sẽ không phải đưa ra tòa.

“Việc công khai những vi phạm của Giáo hội là rất quan trọng để buộc mọi người và các tổ chức phải chịu trách nhiệm và cải thiện cách thức xử lý các cáo buộc lạm dụng tình dục trong tương lai.”

Trong hồ sơ của tòa, tổng công tố viên Frosh lập luận, “việc công khai những vi phạm của Giáo hội là rất quan trọng để buộc mọi người và các tổ chức phải chịu trách nhiệm và cải thiện cách thức xử lý các cáo buộc lạm dụng tình dục trong tương lai.” Điều quan trọng là phải bảo vệ trẻ em và toàn bộ cộng động.

Hồ sơ cũng lưu ý rằng trong số 43 linh mục chưa được công khai danh tính hoặc bị truy tố, 30 người đã qua đời. Trong trường hợp này, quan tâm bí mật ít được chú trọng hơn.

Văn phòng tổng công tố đã thanh lọc tất cả thông tin nhận dạng 13 người có trách nhiệm trong Giáo hội còn sống, những người đã bị cáo buộc lạm dụng tình dục nhưng chưa được tổng giáo phận liệt vào danh sách cáo buộc đáng tin cậy và những người chưa bị truy tố.

Năm 2019, công tố viên Frosh đã mở một cuộc điều tra hình sự về lạm dụng tình dục trẻ em do các linh mục và các nhân viên khác của tổng giáo phận Baltimore. Hàng trăm ngàn tài liệu từ những năm 1940 đã được đưa ra để trả lời cho các trát đòi hầu tòa của bồi thẩm đoàn.

Là một phần của cuộc điều tra, văn phòng tổng công tố đã mở một e-mail và đường dây điện thoại để mọi người có thể thông báo tin tức. Hơn 300 trăm người đã liên hệ với văn phòng, và các nhà điều tra đã phỏng vấn hàng trăm nạn nhân và nhân chứng.

Giuse Nguyễn Tùng Lâm dịch

Bài đọc thêm: Nghiên cứu mới về các linh mục Hoa Kỳ cho thấy họ không tin tưởng vào các giám mục, lo sợ về những cáo buộc lạm dụng tình dục giả và tình trạng kiệt sức lan rộng

Giáo hội Ý bắt đầu lên tiếng về các vụ lạm dụng tình dục

Giáo hội Ý bắt đầu lên tiếng về các vụ lạm dụng tình dục

la-croix.com, Laure Giuily, 2022-11-17

Ngày thứ năm 17 tháng 11, lần đầu tiên Hội đồng Giám mục Ý đưa ra bản báo cáo đầu tiên về bạo lực tình dục đối với trẻ vị thành niên. Đây là bước đầu tiên Giáo hội Ý làm công việc này kể từ năm 2019.

Có 89 nạn nhân và 68 thủ phạm bị cáo buộc bạo lực tình dục trong hai năm 2020-2021. Đây là con số đầu tiên của bản báo cáo được Hội đồng Giám mục Ý đưa ra ngày thứ năm 17 tháng 11, một ngày trước Ngày Cầu nguyện Quốc gia của Giáo hội Ý cho nạn nhân.

Báo cáo thường niên đầu tiên

Trong số 89 nạn nhân có 61 nạn nhân từ 10 đến 18 tuổi, 16 nạn nhân trên 18 tuổi, 12 nạn nhân dưới 10 tuổi. Phân loại các trường hợp được báo cáo: gần 40% nạn nhân tố cáo những hành vi và lời nói không phù hợp, 25% sờ soạng, 15% sách nhiễu tình dục, 10% quan hệ tình dục, 5% phô bày và khiêu dâm, 2% phô bày. Theo báo cáo, hơn một nửa các thủ phạm bị cáo buộc trong độ tuổi từ 40 đến 60 vào thời điểm xảy ra sự kiện, 44% là giáo sĩ, 33,8% giáo dân và 22,1% là các tu sĩ.

Giả thuyết của một cuộc điều tra đặt vấn đề cho Giáo hội Ý

Không giống như Giáo hội Pháp, nơi quyết định thành lập một ủy ban độc lập để làm sáng tỏ các vụ lạm dụng tình dục trong Giáo hội, Giáo hội Ý đã tiến hành cuộc điều tra bằng cách dựa vào các trung tâm lắng nghe của các giáo phận. Báo cáo này dựa trên các khiếu nại thu thập được tại 30 trong số 90 trung tâm lắng nghe do các giáo phận Ý mở năm 2019, chỉ trong giai đoạn 2020-2021. Báo cáo được hai chuyên gia của Đại học Công giáo Thánh Tâm viết trên 40 trang, trong đó hơn 30 trang dành cho thống kê của các trung tâm lắng nghe ở các giáo phận Ý để đánh giá hiệu quả của các trung tâm này.

 “Chúng tôi vẫn đang ở giai đoạn đầu”

Tổng giám mục Lorenzo Ghizzoni giáo phận Raenne và là chủ tịch phân bộ Bảo vệ Trẻ vị thành niên của Hội đồng Giám mục Ý tuyên bố: “Chúng tôi quan tâm đến việc tìm ra sự thật của quá khứ và thực thi công lý, vì đó là một tội ác và một tội rất nghiêm trọng, chúng tôi lo lắng để điều này không thể xảy ra nữa, và vì thế chúng tôi cam kết ngăn chặn. Đây là hình ảnh đầu tiên, chúng tôi vẫn đang ở giai đoạn đầu.” Ngài cho biết sẽ có một bản báo cáo mới hàng năm.

Một biện pháp đã được quyết định trong Hội đồng toàn thể các giám mục Ý tháng 5 năm 2022 khi áp lực từ các hiệp hội nạn nhân và giáo dân ngày càng trở nên bức thiết hơn. Tuy nhiên, một số người trong các hiệp hội này đã chỉ trích phạm vi hạn chế của báo cáo đầu tiên này.

Agnus Dei, Lạm dụng tình dục của các giáo sĩ Ý

Một nghiên cứu sắp tới dựa trên các tố cáo giáo luật nhận được từ năm 2001 đến năm 2020 tại Vatican cũng đã được loan báo. Trong cuộc họp báo, giám mục Giuseppe Baturi, tổng thư ký Hội động Giám mục Ý cho biết, có 613 hồ sơ đã được các giáo phận Ý gởi đến Bộ Tín Lý, Giáo hội Ý vẫn rất thận trọng về kết quả. Ngài cho biết: “613 báo cáo không có nghĩa là 613 trường hợp (…) Cũng một kẻ lạm dụng có thể là tác giả của một số vụ lạm dụng. Cũng như báo cáo có thể bị từ chối vì không có cơ sở. Do đó cần phải đợi kết quả nghiên cứu để có kết quả chính xác hơn.”

Giuse Nguyễn Tùng Lâm dịch

Bài đọc thêm: Giáo hội Ý từ chối đào lên các vụ lạm dụng tình dục trong quá khứ

Nghệ sĩ hài Gad Elmaleh: “Dự tòng là nghệ thuật đánh võ thiêng liêng”

Nghệ sĩ hài Gad Elmaleh: “Dự tòng là nghệ thuật đánh võ thiêng liêng”

fr.aleteia.org, Agnes Pinard Legry, 2022-11-15

Diễn viên hài và đạo diễn, nghệ sĩ Gad Elmaleh ra mắt phim Con ở lại một chút (Reste un peu) ngày thứ tư 16 tháng 11, cuốn phim rất cá nhân mô tả hành trình thiêng liêng của ông cách hài hước và tế nhị. Một dịp để trang Aleteia gặp ông.

“Gad Elmaleh trở lại”, “Gad Elmaleh sắp rửa tội”, “Vì sao Gad Elmaleh muốn thành người công giáo?”… Những chủ đề mà phương tiện truyền thông nào cũng muốn tung ra lúc này để nói về hành trình thiêng liêng của nghệ sĩ. Bắt đầu với vở kịch Bernadette Lộ Đức năm 2017 và sau đó ông đi đến thành phố Đức Mẹ. Ông dự lễ phong thánh chân phước Charles de Foucauld tháng 5 năm 2022 ở Rôma, đi sinh hoạt ở trung tâm công giáo Paray-le-Monial mùa hè. Học thần học năm thứ hai ở Học viện Bernardins.

Nên việc cuốn phim Con ở lại một chút ra mắt đã có tác dộng không nhỏ. Cuốn phim nói về cái gì? Chúng ta thấy ông đột ngột về Pháp với cha mẹ sau ba năm ở Mỹ. Tất cả được làm để xứng đáng chào đón đứa con hoang đàng trở về. Dù rất vui khi gặp lại cha mẹ, nhưng Gad đi về vì một lý do hoàn toàn khác: lễ rửa tội. Ngay khi gặp chúng tôi vào cuối tháng 10 ở một khách sạn Pháp, ông nói ngay: “Khán giả quen thuộc với “Chouchou 5” hoặc “Coco 4” của tôi sẽ thất vọng vì cuốn phim này, nó hoàn toàn không phù hợp với phong cách đó! Nhưng nó vẫn là bộ phim hài. Đức tin, thiêng liêng, thờ phụng, căn tính… Tất cả những câu hỏi này không thể ngăn chúng ta bật cười, ngược lại là đàng khác! Cười không phải ở đức tin hay tôn giáo, nhưng với tôn giáo khi tạo chiếc cầu nối giữa các cộng đồng. Với hài hước và tế nhị, Gad Elmaleh hé một góc về đức tin của mình. Hoặc, nên nói đơn giản là những gì ông tin. Ông cười: “Đó là bộ phim khá tự truyện, có những chuyện có thật và những chuyện không có thật, nhưng tôi sẽ không nói cho bà biết cái nào. Để bà đoán!”

Gad Elmaleh: “Trinh Nữ Maria là cú sét tình yêu đẹp nhất của tôi”

Chúng tôi nhận ra ông trong “Sự thật nếu tôi nói dối”, “Chouchou”, “Coco” trong nhiều chương trình của ông, chúng tôi cười rất nhiều… Và không có gì cho thấy cuốn phim Con ở lại một chút liên quan đến hành trình thiêng liêng của ông. Ý tưởng đã nảy sinh như thế nào?

Gad Elmaleh: Bà nói đến những bộ phim tôi thích và tôi rất tự hào đã thực hiện. Tôi đến từ hài kịch, từ phim hài. Đó là thể loại tôi thích và hợp với tôi, ngôn ngữ hài nằm trong DNA của tôi. Nhưng bây giờ tôi muốn làm một cái gì cá nhân hơn. Phim Con ở lại một chút là bằng chứng.

Phần tự truyện và hư cấu trong phim này là gì?

Các show trình diễn của tôi là tự truyện. Khi tôi viết, nó thường được rút ra từ một cái gì đó tôi đã sống. Còn phim Con ở lại một chút thuộc thể loại gần với tài liệu-hư cấu. Thậm chí có những câu hỏi mà tôi không thể trả lời vì bộ phim này là tự truyện và tiết lộ những điều về đời sống và tâm linh của tôi, là tiết lộ những chuyện của phim và cái kết của phim. Có những điều đúng, những điều không đúng nhưng tôi sẽ không nói cho bà biết cái nào. Tùy bà đoán khi đi xem phim! Dù sao thì tôi cũng trả lời cho bà câu hỏi, có thực tế, có hư cấu, có kịch bản để làm một cuốn phim. Nhưng xuất phát điểm là hoàn toàn sự thật.

Gad Elmaleh và cha mẹ đóng vai chính vai của họ trong phim. Laura Gilli

Điểm bắt đầu của mọi thứ này là gì?

Chị Judith của tôi đóng trong phim (tất cả các nhân vật trong phim đều do các nhân vật có thật ngoài đời đóng) kể câu chuyện lúc tôi 6 tuổi ở Casablanca. Tôi bước vào nhà thờ mà lúc đó tôi bị cấm vào. Tôi ở trong gia đình do thái sapharade truyền thống và chúng tôi bị cấm đến nhà thờ. Ngày hôm đó, ở nhà thờ Casablanca này, tôi có cuộc gặp dịu dàng và nhẹ nhàng với Đức Trinh Nữ Maria. Một cuộc gặp chói sáng. Thành thật mà nói, tôi bước vào nhà thờ là vì tôi bị cấm! Nhưng tôi đã không đoán trước được điều gì sẽ xảy ra tiếp theo: Đức Trinh Nữ Maria, dịu dàng này, ánh sáng này… Và sau đó tôi tự nhủ: “Ở đây cũng không tệ, tốt là đàng khác!” Mọi chuyện bắt đầu từ đó.

Đức Trinh Nữ Maria là vai chính của phim, dù mẹ tôi không chấp nhận!

 

Giữa Gad 6 tuổi và Gad ngày hôm nay, thời gian đã trôi…

Cuộc gặp gỡ năm 6 tuổi với Đức Mẹ là thật, Đức Mẹ cùng đi với tôi. Khi tôi nói tôi thuộc gia đình do thái phái sapharade là nói đến học hành nghiên cứu. Từ rất sớm và rất nhỏ, tôi đã tiếp xúc với linh đạo, các bài chú giải của kinh Torah, Talmud. Vì thế nhận thức những gì tôi có được ngày hôm nay nhất thiết phải được rèn giũa qua quá trình học hỏi này. Nó đi theo tôi. Việc tôi đến Lộ Đức năm 2018 là một động lực khác trong tương quan của tôi với Đức Mẹ, cũng như với những người tôi có thể thảo luận. Những cuộc trao đổi với người do thái và kitô giáo ở Lộ Đức đã củng cố niềm đam mê của tôi với Đức Maria! Tôi định nói cho nhân vật này nhưng đó không phải là một nhân vật, đó là vai chính thực sự trong phim của tôi dù mẹ tôi không chấp nhận!

 Con ở lại một chút” có thể làm một số người ngạc nhiên không?

Con ở lại một chút” là bộ phim đáng ngạc nhiên. Tôi nhận thức được điều này và tôi biết điều này có thể tạo bất ổn cho một số người đã theo tôi cho đến bây giờ. Những ai mong chờ sẽ xem lại các phim như “Chouchou 5” hay “Coco 4”, những bộ phim tôi thích, họ sẽ thất vọng vì phim mới không theo hướng này. Nhưng nó vẫn là phim hài, điều quan trọng là khán giả phải cười suốt phim. Đức tin, linh đạo, thờ phụng, căn tính… Tất cả những câu hỏi này không ngăn chúng ta cười. Cười không phải ở đức tin hay tôn giáo, mà là với tôn giáo, tạo chiếc cầu nối giữa các cộng đồng. Đây là cuộc chiến của tôi. Tôi muốn tạo cầu nối với nền tảng là các giá trị của chúng ta, không chỉ vì hình thức.

 Gad Elmaleh trong “Con ở lại một chút“ – Laura Gilli

Ông muốn phim của ông tạo ra điều gì nơi người xem?

Điều tôi thích và tôi hy vọng là làm sao để mọi người nói chuyện với nhau, cộng đồng nói chuyện với nhau. Tôi cũng muốn cuốn phim làm chúng ta cùng nhau suy ngẫm về sự hiện diện của tâm linh trong đời sống chúng ta. Chúng ta có quyền, và thậm chí tôi nghĩ, chúng ta có bổn phận thổi ý tưởng tâm linh này, dù có hay không có Chúa, làm những gì mình muốn! Vì trong tâm linh có tinh thần, được nghe như bạn muốn!

Tôi nhận ra dự tòng cũng là một con đường của sự sống.

 

Chúng tôi theo dõi ông trong phim khi ông chuẩn bị lễ rửa tội. Ông có theo lớp giáo lý dự tòng không?

Tôi không phải là tân tòng, nhưng tôi thực sự đắm mình trong dự tòng. Từ ngữ thật lạ lùng: dự tòng! Đạo công giáo có đủ mọi thứ! Dự tòng là nghệ thuật đánh võ thiêng liêng. Vì thế tôi đến giáo xứ Thánh Cêcilia ở Boulogne, ở đây tôi gặp một phụ nữ thật đặc biệt, bà lo và tiếp nhận các tân tòng. Tôi tham dự các buổi họp này, không phải là tân tòng nhưng quan sát dự tòng. Có những tiến trình lạ lùng!

Gad Elmaleh kể lại đức tin của ông: “Tôi mơ giây phút chúng ta sẽ thực sự nói chuyện với nhau”

Điều gì đó đã chất vấn ông?

Tôi ảo giác về những tiến trình cuộc sống! Khi bạn bước vào lớp với một tinh thần cởi mở, một trái tim sẵn sàng thì không có gì tương ứng với những gì bạn biết, bạn tưởng tượng. Đó là những người đang đi tìm. Họ chưa biết điều đó nhưng họ không ở trong tiến trình xin rửa tội mà để xin một điểm khởi đầu. Rửa tội thôi chưa đủ! Nó không phải là một thành tựu, một kết quả, mà là một con đường, một điểm khởi đầu: bạn sẽ làm gì với phép rửa này? Chính con đường mới quan trọng. Khi nghe bà giáo lý viên dạy tân tòng, tôi nhận ra đó là con đường sống. Người tân tòng không ở đó để được rửa tội ngày lễ Phục sinh! Đó là một trách nhiệm. Đó là đặt câu hỏi một khi họ nhận phép rửa. Rốt cuộc là một kiểu talmul.

Có cuộc gặp nào ghi dấu ấn đặc biệt với ông không?

Có rất nhiều là khác. Nhưng tôi kể cho bà nghe, tôi gặp sơ Catherine ở Lộ Đức (sơ thuộc dòng Các Mối Phúc, sơ cũng có đóng vai của sơ trong phim). Sơ là sự thật, là sức mạnh, là tinh tuyền, sơ dạy tôi rất nhiều! Sơ là suối thiêng liêng, thân thiện và với tôi sơ là tình chị em! Còn thú vị hơn, trong phim có hai chị, sơ Catherine và chị Judith của tôi. Hai tình yêu không điều kiện: tình yêu của chị tôi, người trừng phạt, người phán xét khi có cởi mở và chị Catherine, người xin đi theo tôi.

Sơ Catherine và nghệ sĩ Gad Elmaleh – Laura Gilli

Đâu là hình ảnh của ông có về Giáo hội công giáo và điều gì sẽ làm ông hài lòng trong tôn giáo này?

Quần áo, phong cảnh, dàn dựng, nghi lễ… Tôi cảm động vì rất nhiều thứ! Nó đến nơi giáo dân, nơi những người tôi gặp. Tôi không phải là phái viên của Vatican nhưng chỉ là người quan sát. Khi người ta nói tôi chiếu và quay phim đạo công giáo với một cái nhìn nhân từ và sáng chói, thì thực tế đó là thành quả của những gì tôi đã sống. Tôi nói đùa trong các show trình diễn của tôi, nhưng có cái đẹp, cái hay, cái đúng và sáng chói trong đạo công giáo. Có thể người ta không thấy nó – hoặc ít hơn – khi được nuôi dạy ở trong. Khi ở ngoài, chúng ta có thể hiểu rõ hơn về cảm xúc! Ví dụ, khi tôi thấy mọi người rước lễ, tôi dao động. Có một sự mê hoặc với một hình thức long trọng dù được tổ chức, nhưng nếu dàn dựng thì nhiều người công giáo sẽ chỉ trích. Nhưng tôi thích. Như thế chứng tỏ người công giáo rất mạnh để tự trào mình! Tôi, khi tôi nhìn Giáo hội, tôi thấy Ánh sáng. Nơi nào có ánh sáng, tôi hướng về ánh sáng.

Tôi muốn cùng đọc thánh vịnh với các nghệ sĩ thuộc các tín ngưỡng khác nhau.

Một lời của Chúa Giêsu đặc biệt đánh động ông?

Tôi muốn nói về Thánh Augutinô vì một số lý do. Ý tưởng và khái niệm “Tôi tin để hiểu” chứ không phải “Tôi hiểu để tin” nói với tôi rất nhiều, dù tôn giáo và đức tin nào. Tôi có những người bạn thường nói với tôi: “Nếu tôi không hiểu, người ta có thể kể những gì người ta muốn, nhưng tôi sẽ không tin.” Nhưng tôi muốn trả lời cho họ: “Nếu bạn tin, bạn sẽ hiểu!” Và tôi tin vào điều này. Tin và bạn sẽ hiểu sau này. Chính ông Môi-se và dân chúng đã mất tin tưởng! Họ đang đi theo một người, ông kéo họ qua sa mạc trong nhiều năm… Hãy làm điều đó và bạn sẽ hiểu sau. Và bạn sẽ nghe thấy. Đó là những lời nói với tôi hàng ngày. Và tôi cũng nghĩ đến Charles de Foucauld. Thánh nhân trực tiếp nói với Chúa và xin Chúa làm sao để mình khám phá ra Chúa. Lời cầu nguyện buông bỏ của ngài làm tôi chấn động.

Ông hình dung chuyện gì sẽ xảy ra sau cuốn phim “Ở lại với con một chút”

Hiện tại, đây là cuốn phim quan trọng với tôi, vì những gì cuốn phim kể, trình bày, mang ý nghĩa, gởi đi như một thông điệp và tôi không nghĩ đến chuyện gì khác. Nhưng khi tôi nói về Charles de Foucauld, ngài làm tôi mê mẩn. Tôi ước tôi có thể đọc, truyền tải và chia sẻ. Và tất nhiên là các thánh vịnh. Đây là những bài giống nhau của người do thái và người công giáo. Tôi muốn đọc các thánh vịnh với các nghệ sĩ thuộc các tín ngưỡng khác nhau. Tôi muốn tiếp tục ở trong những dự án này vì chúng ở trong cuộc sống hàng ngày của tôi, trong đời sống của tôi. Và tiếp tục học, để đọc, để hiểu và để đến với người khác.

Marta An Nguyễn dịch

Bài đọc thêm: Gad Elmaleh: Người giáo dân vui tính

“Cha Barth”, cha xứ của nghệ sĩ Gad Elmaleh ngoài đời và trong phim

Con ở lại một chút: Gad Elmaleh nắm được chính vai của mình

Gad Elmaleh: Người giáo dân vui tính

Gad Elmaleh: Người giáo dân vui tính

Cuộc đi tìm đời sống tâm linh của nghệ sĩ hài Gad Elmaleh và cuốn phim “Con ở lại một chút” (Reste un peu) của ông, có sự tham dự của những người do thái thân yêu, cha mẹ, chị Judith và các bạn công giáo của ông, cùng đi với ông trong cuộc phiêu lưu này.

lavie.fr, Youna Rivallain, 2022-11-08

Trong phim hay ngoài đời, hành trình tâm linh của nghệ sĩ Gad Elmaleh đều có thật. Đây là một cảnh với linh mục Barthélemy Port, quản xứ Thánh Cêcilia ở Boulogne-Billancourt (92).  LAURA GILLI

Tin nhắn mà linh mục Barthélemy Port vẫn còn nhớ như ngày hôm qua, giáo dân thường gọi ngài với tên tắt là “cha Barth”. Đó là tháng 3 năm 2021. “Xin chào, tôi là Gad Elmaleh, tôi là một diễn viên.” Cha Barth nhớ lại: “Ông tự giới thiệu mình như thể tôi không biết ông, tin nhắn kiểu đó làm tôi mỉm cười.”

Và thế là diễn viên hài Gad Elmaleh bắt liên lạc với cha Barth để viết một đoạn cho cuốn phim sắp tới của ông. Linh mục nhớ lại: “Ông muốn gặp một linh mục để hỏi về việc trở lại, cách phân định và phép rửa tội.” Buổi hẹn tại nhà diễn viên, có hai nhà biên kịch và nhà sản xuất phim Isaac Sharry, người do thái phái sepharade cũng như Gad Elmaleh. Dự tính cuộc gặp là một giờ nhưng đã kéo dài bốn giờ. Linh mục nói tiếp: “Mọi việc diễn ra nhanh chóng, tôi cảm thấy Gad rất chân tình.”

“Cha Barth”, cha xứ của nghệ sĩ Gad Elmaleh ngoài đời và trong phim

Từ một thời gian gần đây, diễn viên hài suy nghĩ điều: làm sao đưa cuộc đi tìm đời sống thiêng liêng đã có trong tâm hồn ông từ lâu vào trong phim. Hay đúng hơn là kể từ khi ông 6 tuổi, dù bị cha mẹ cấm, ông cùng với chị Judith vào một nhà thờ công giáo ở Casablanca, Ma-rốc và bất chợt đứng trước tượng Đức Trinh Nữ Maria. Đứa bé vừa xúc động vừa giao động khi đi ra khỏi nhà thờ.

Bà Judith Elmaleh tâm sự: “Lúc đó tôi không hiểu giây phút đó rất quan trọng với Gad, tôi chỉ thấy đó là phản ứng của một đứa bé có nhiều ấn tượng. Tôi không nghĩ nó sâu đậm đến như vậy.” Năm tháng trôi qua, đôi khi hai chị em có kể lại giây phút thoát khỏi sự canh chừng của cha mẹ. Chỉ có thế thôi.

 “Tôi nghĩ đó là trò đùa”

Tuy nhiên, ký ức về Đức Mẹ mỉm cười luôn đi theo cậu bé cho đến khi cậu là diễn viên. Nhưng chính năm 2017 là năm mọi thứ mới bắt đầu. Lúc đó ông Roberto Ciurleo, người công giáo, nhà sản xuất nhạc kịch vừa bắt đầu dự án mới của ông: vở nhạc kịch Bernadette Lộ Đức. Ông và bà đối tác của ông đang tìm người tài trợ cho dự án.

Gilbert Coullier, nhà sản xuất vở nhạc kịch và cũng là người dựng chương trình cho Gad Elmaleh, ông nói chuyện này với Gad… Gad lấy quyển chi phiếu ra, không đặt một câu hỏi nào, ký trả một phần ba chi phí sản xuất. Ông Roberto Ciurleo nhớ lại: “Tôi nghĩ đó là trò đùa. Gilbert nói với tôi: ‘Gad không đòi hỏi gì, ông tin bạn, ông muốn tài trợ.’” Tháng 8 năm 2019, trong vụ tranh cãi về việc Gad Elmaleh bị cáo buộc đạo văn, Roberto đưa ông đến Lộ Đức để xem vở nhạc kịch Bernadette Lộ Đức. Gad xúc động đến nao lòng trước thành phố Đức Mẹ và câu chuyện Bernadette. Cảm xúc ở Casablanca 40 năm trước đã tìm lại ý nghĩa. Đặc biệt ông rất xúc động khi ông biết nhà thờ ở Casablanca có tên… Nhà thờ Đức Mẹ Lộ Đức Casablanca. Từ mùa hè năm 2019, ông Roberto Ciurleo nhớ lại những trao đổi sâu sắc, một tấm lòng chân thành vô song: “Đây là lần đầu tiên trong đời tôi gặp một người không phải là linh mục hay nữ tu mà chúng tôi nói rất nhiều về tâm linh. Tôi sống bên cạnh ông một kinh nghiệm về tình huynh đệ thiêng liêng chưa từng có trong đời.”

 

Gad Almaleh bà Nicole và ông Gilbert Coullie

Gad Elmaleh: “Trinh Nữ Maria là cú sét tình yêu đẹp nhất của tôi”

Chẳng bao lâu, đền thờ Đức Mẹ và sân bay Lộ Đức không còn là bí mật với Gad Elmaleh. Cha Barth nhớ lại: “Một ngày, Gad gọi cho tôi và nói, ‘ngày thứ hai này bạn làm gì, bạn có muốn đi Lộ Đức với tôi không?’” Chúng tôi đi chuyến bay khứ hồi trong 24 giờ với một người bạn của ông. Nhân dịp này, tôi nhận ra một khía cạnh nơi Gad mà tôi không biết. Ông giới thiệu cho bạn ông đền thánh, các vòi nước, suối Lộ Đức như thử ông đang ở nhà ông.”

Giữa hai chuyến đi đến vùng núi Pyrénées Lộ Đức, nghệ sĩ tìm đọc: Thánh Augutinô, cố hồng y Jean-Marie Lustiger, ông bà Jacques và Raïssa Maritain, triết gia Simone Weil. Cha Barth cho biết: “Ông là người đọc rất nhiều, óc hiếu kỳ và kiến thức văn hóa lớn lao của ông tương phản với hình ảnh người trên sân khấu, đại diện cho những gì hào nhoáng lấp lánh nơi những người ở phía bên kia máy thu hình.”

Cuốn hút bởi Thánh Charles de Foucauld

Trong cuộc đi tìm đời sống thiêng liêng, diễn viên hài tìm đọc chuyện Thánh Charles de Foucauld, cuộc đời của thánh nhân cuốn hút ông. Một ngày đẹp trời, ông François Asselin, người chủ của thanh niên thợ mộc trẻ được cho là người được phép lạ của Thánh Charles de Foucauld cũng nhận một tin nhắn của  Gad Elmaleh, ông xin gặp: “Ban đầu tôi nhận tin nhắn của ông, tò mò và nghi nghi. Chúng tôi từ những thế giới khác rất khác nhau, đến nỗi mới đầu chúng tôi phải học cách đánh hơi nhau!”

Tại sao phép lạ dành cho chân phước Charles de Foucauld lại đặc biệt đến như vậy

Hai người gặp nhau trong quán rượu. Các món ăn dọn ra, Asselin vừa lấy nĩa ra, người công giáo giữ đạo này nhớ lại: “Đó là lúc Gad nói với tôi: anh có đạo hay không có đạo, chúng ta phải đọc kinh trước khi ăn! Khi bạn bắt đầu như vậy với tôi, trái tim sẽ mở ra.” Và chúng tôi đã đọc kinh trước khi ăn ở nhà hàng. Một tình bạn nảy sinh. Sau đó hai người đi Rôma dịp chân phước Charles de Foucauld được phong thánh. “Gad có cách tiếp cận của một người cảm thấy mình được yêu thương, người cố gắng mang thứ trật của tình yêu này để làm rung chuyển trật tự đã được thiết lập. Anh làm việc này như một nhiệm vụ, vững chắc từng chút một như ngôi nhà được xây trên đá.”

Ngay sau đó, nghệ sĩ hài nói với Roberto Ciurleo ý tưởng của dự án: làm một phim về hành trình tâm linh này. “Tôi nghĩ ông đã điên khi đưa những gì mình nhìn thấy ra ánh sáng. Làm như thế con đường của ông sẽ nguy hiểm.” Có lẽ đó là lý do vì sao Gad thêm một chút hư cấu vào thực tế.

Isaac Sharry, bạn lâu năm và là nhà sản xuất phim Con ở lại một chút kể: “Lúc đầu, anh nói với tôi về dự án của một nhà văn tên là Joseph, người sẽ trở về từ Hoa Kỳ sau khi viết một cuốn sách về Đức Trinh Nữ, và sẽ yêu người biên tập của mình.” Nhà sản xuất trêu chọc: “Joseph này có phải là anh không?”, và ông đã thuyết phục bạn làm cuốn phim trong thân mật của gia đình.

Kín đáo với cộng đồng do thái

Cá cược là táo bạo. Vì trong gia đình Elmaleh, chúng tôi cười rất nhiều, nhưng chúng tôi không thực sự nói chuyện. Chúng tôi nói về những gì chúng tôi làm, đúng, nhưng không phải về những gì chúng tôi đang sống. Chúng tôi dè chừng. Đưa ra một cái gì thân thiết như đức tin không phải là chuyện nhỏ. Bà Judith Elmaleh nhớ lại: “Tôi không biết làm sao tôi lại có mặt ở sàn quay!” Trong phim, bà đóng chính vai của mình, một bà chị hơi lo lắng, tự hỏi rất nhiều về cơn khủng hoảng đức tin của em trai mình. Bà nói rõ: “Những gì tôi nói trong phim là chính xác chúng tôi sẽ nói nếu chúng tôi đề cập đến linh đạo và một cách trực diện như thế.”

Trong gia đình có người cha là nghệ sĩ kịch câm và ông nội là hề, nghệ thuật đóng vai trò trung gian để bắt đầu các cuộc thảo luận lớn. Bà Judith mỉm cười nói: “Đó là cách nói chuyện của chúng tôi”, bà vừa xuất bản quyển tiểu thuyết đầu tiên “Một bà hoàng” (Une reine, nxb. Robert Laffont), trong đó chính bà kể lại một bí mật nặng nề của gia đình được phát hiện luc về già. “Chính nhờ cuốn phim mà tôi hiểu được trải nghiệm ở Casablanca nó là cơ bản với em tôi như thế nào.”

Con ở lại một chút: Gad Elmaleh nắm được chính vai của mình

Mở rộng ra với người công giáo, Gad vẫn kín đáo về việc đi tìm đời sống thiêng liêng của mình với người thân trong cộng đồng do thái. Ông William Azoulay, người bạn thời thơ ấu ở Casablanca và cũng là người theo phái sepharade, không bao giờ nói quá nhiều về linh đạo với nghệ sĩ: “Tôi biết bạn tôi mê hoặc Đức Trinh Nữ, nhưng tôi không đi xa hơn. Việc đặt câu hỏi về sự tồn tại của Chúa đã đi theo anh ngay từ đầu. Nhưng đó là những chủ đề mà chúng tôi phải đề cập nhiều hơn trong phim”, người đóng vai người bạn thân lo lắng cho bạn mình. Dù sao dự án làm phim tâm linh không làm ông William ngạc nhiên.

Ông biết Gad hiếu kỳ, muốn hiểu, muốn biết. Ông nhớ lại thời bạn ông mê lướt sóng. Gad để tóc dài và cả ngày ngoài biển: “Khi Gad quan tâm đến chuyện gì thì anh đi đến cùng. Trong lãnh vực tìm hiểu đạo, anh đọc rất nhiều, anh biết đạo công giáo hơn đa số người công giáo, cùng với văn hóa tôn giáo do thái sắc nét của anh khi anh học ở yeshiva.” Công giáo, tình yêu sét đánh hay chỉ yêu thích một thoáng? “Tôi không biết, nhưng tôi thấy như thế lại còn thú vị hơn!”

Một hành trình làm chất vấn

Dù sao ở giáo xứ Thánh Cêcilia thì không phải là một phút thoáng qua. Cha Barth nói: “Điều tôi thật ngạc nhiên là tôi gặp lại anh nhiều lần sau khi đóng phim!” Vừa rồi, tôi đang đứng trước cửa nhà thờ để đón giáo dân thì tôi thấy anh đến. Tôi nói với anh: “Bạn không nói với tôi là bạn đến?” Anh cười trả lời: “A, lần nào đến tôi cũng phải báo sao? Tôi cần đến mà.” Khi đi lễ, Gad Elmaleh thường đến sớm hơn một chút để cầu nguyện trước Thánh Thể. “Tôi tự hỏi, không biết anh nói gì với chính mình trong những giây phút này, nhưng anh đến!”

Trong cuộc đi tìm đời sống thiêng liêng của mình, nam diễn viên đã gieo. Ngồi trong văn phòng sản xuất của ông, ông Isaac Sharry thừa nhận: “Con đường của Gad đã làm tôi trưởng thành rất nhiều. Anh lưu tâm đến những người mà dĩ nhiên tôi sẽ không bao giờ gặp những người này. Tôi có một lòng kính trọng vô cùng, một ngưỡng mộ sâu đậm với cha Barth và sơ Catherine. Họ tươi sáng, tôi may mắn được làm bạn với họ. Cuốn phim này giúp tôi gần gũi với người công giáo hơn!”

Gad Elmaleh kể lại đức tin của ông: “Tôi mơ giây phút chúng ta sẽ thực sự nói chuyện với nhau”

Khi chúng tôi liên lạc với ông François Asselin qua điện thoại thì ông vừa xem xong phim Con ở lại một chút, ông tâm sự: “Cuốn phim này chất vấn tôi, chúng tôi, những người được rửa tội từ nhỏ do cha mẹ quyết định, đôi khi chúng tôi tự hỏi: ‘Mình đã làm gì với phép rửa tội của mình?’”. Lòng mộ đạo của Gad thách thức đức tin của cha Barthélemy Port: “Anh có một đức tin vào Đức Mẹ. Liệu đức tin này có hoàn toàn kitô giáo không, đó không phải là câu hỏi. Nhưng anh đã cho tôi thấy có một cái gì rất đẹp trong lòng kính mến Đức Mẹ.”

Bây giờ ông Isaac Sharry chưa có thời gian. Nhưng ngay khi ông thấy rõ hơn, ông tự hứa: sẽ mời những người bạn công giáo đến ăn buổi tối ngày xa-bát.

Marta An Nguyễn dịch

Bài đọc thêm: Nghệ sĩ hài Gad Elmaleh: “Dự tòng là nghệ thuật đánh võ thiêng liêng”

Gad Elmaleh: Người giáo dân vui tính

Gad Elmaleh kể lại đức tin của ông: “Tôi mơ giây phút chúng ta sẽ thực sự nói chuyện với nhau”

Gad Elmaleh kể lại đức tin của ông: “Tôi mơ giây phút chúng ta sẽ thực sự nói chuyện với nhau”

Nhân dịp ra mắt phim “Con ở lại một chút” (Reste un peu) ngày 16 tháng 11 năm 2022, trong đó Gad Elmaleh nói về việc đi tìm đời sống thiêng liêng của ông. Báo La Vie có bài phỏng vấn.

lavie.fr, Youna Rivallain, 2022-11-09

Một bộ phim thân mật, trong đó nam diễn viên và nhà làm phim làm chứng cho cuộc đi tìm đời sống thiêng liêng của ông, mối quan tâm của ông với đạo công giáo.  LAURA GILLI

Từ vài tháng nay, chúng ta đã thấy tên và hình ảnh của ông đều đặn trên lãnh vực công giáo. Chúng ta đã quen khi thấy nghệ sĩ Gad Elmaleh có mặt ở những nơi khác nhau dù mới đầu chúng ta thấy ngạc nhiên. Chúng ta thấy ông đi hành hương ở Lộ Đức khi ông đồng sản xuất nhạc kịch Bernadette Lộ Đức, thấy ông ở Học viện Barnardins khi ông đi học thần học. Rồi thấy ông ở trung tâm Paray-le-Monial khi ông theo các khóa Emmanuel, kể cả đi tĩnh tâm ở đan viện Sénanque. Cuối cùng là chúng ta thấy ông mùa xuân vừa qua ở Quảng trường Thánh Phêrô khi ông dự lễ phong thánh cho chân phước Charles de Foucauld.

Đầu tiên khơi dậy tò mò, nghệ sĩ hài do thái cuối cùng đi trước chúng ta khi nói lên việc đi tìm đời sống thiêng liêng, một câu chuyện của đức tin, tình yêu và nhất là câu chuyện của gia đình. Môi trường gia đình yêu thương có khi nâng đỡ, có khi ngăn chặn trong tiến trình đi tìm đức tin. Trong cuốn phim đặc sắc thân mật này, khán giả thấy nghệ sĩ hài Gad Elmaleh nghiêm túc hơn bình thường như họ từng quen thấy… nhưng vẫn giữ sự nhẹ nhàng đặc trưng của ông.

Điều làm chúng tôi ngạc nhiên nhất khi gặp ông ở một khách sạn quận 16 nơi quay những cảnh trong phim là sự chào đón thẳng thắn, bộc phát, dễ dàng bắt chuyện, xưng hô thân mật với những câu nói đùa bất tận, trái với hào quang lóng lánh của những nhân vật nổi tiếng.

Vậy thì, rửa tội rồi hay chưa? công giáo hay do thái giáo? Thực tế, không quan trọng. Con ở lại một chút nói về buông bỏ. Chấp nhận cái không biết, ở giữa biết và không biết. Và với Gad Elmaleh, điều này lại là tốt.

Cảnh xảy ra trong buổi ra mắt phim Con ở lại một chút mà báo La Vie tham dự vào giữa tháng chín. Khi rời rạp chiếu phim, chúng tôi trò chuyện với các nữ đồng nghiệp báo chí kitô giáo. Phim hư cấu… hay một chứng từ? Đột nhiên, một cô bạn của Gad Elmaleh tự giới thiệu mình là giám đốc Đài J, nói với chúng tôi: “Phim này là hư cấu. Gad là người do thái, đơn giản ông quan tâm đến đạo công giáo trên quan điểm trí thức, ông không có ý định rửa tội…”

Phỏng vấn gặp gỡ

Một vấn đề gia đình. Thật hơn là ngoài đời, Régine và David Elmaleh đóng chính vai của mình, cha mẹ của Gad Elmaleh.  LAURA GILLI

Khi nghe cô bạn của ông nói như vậy, tôi có cảm nghĩ mình ở trong tinh thần cuốn phim và sống với nó trực tiếp khi ra khỏi rạp!

Gad Elmaleh. Thật buồn cười vì cô đã gọi cho tôi lúc đó và nói với tôi: “Gad, tôi muốn cám ơn anh, vì cuối phim, tôi đã có thể nói chuyện với người công giáo! Chúng tôi không bao giờ nói chuyện với nhau, thật phi thường, tôi muốn gặp lại họ, tôi muốn nói chuyện với họ trên đài…” Không gì làm tôi hạnh phúc hơn! Chính xác là như vậy, giai thoại này hoàn toàn nằm trong tinh thần bộ phim, thậm chí còn vượt xa nó. Là nghệ sĩ, diễn viên và đạo diễn, tôi thường tìm kiếm những câu chuyện để kể.

Đa số các show diễn của tôi là tự truyện, nhưng phim này thì khác. Tôi xem việc đi tìm đời sống thiêng liêng của tôi là chủ đề điện ảnh để thể hiện chính bản thân tôi, vì tôi nhìn thấy chủ đề này từ bên trong. Tôi đang trên con đường đi tìm đời sống thiêng liêng ở tuổi 50, con đường này dẫn tôi đến những con đường tôi chưa đi, những người tôi chưa hề biết. Tôi nuôi dưỡng điều này cho cuốn phim và ngược lại, tôi nuôi dưỡng cuốn phim cho chính con đường của riêng tôi. Mặt khác, có một số điều không có thật trong cuộc sống… nhưng tôi sẽ không nói cho bà biết điều nào!

Chắc ông cũng biết, ai cũng đặt câu hỏi ông là thiên chúa giáo hay do thái giáo?

Câu hỏi chính đáng! Tôi chưa rửa tội vì thế tôi không phải là người công giáo, nhưng tôi hoàn toàn hiểu rõ sự quan tâm, hiếu kỳ, tìm tòi của tôi… điều này củng cố cho tôi hiểu thêm về do thái giáo của tôi, khi còn nhỏ tôi đã và bình luận sách Torah. Vẻ đẹp, sự phong phú của những văn bản này đã chuẩn bị cho tôi rất nhiều cho việc tìm hiểu.

Gad Elmaleh: Người giáo dân vui tính

Có thật sự quan trọng để biết kết quả “trận đấu” xem tôi là người do thái hay công giáo không? Vì trận đấu vẫn đang diễn ra! Con đường vẫn đang đi. Nhưng tôi thấy mọi người, cả những người công giáo cũng quan tâm đến chuyện này. Tôi xúc động trước sự đón nhận, lắng nghe của con đường này, ngoài một hài lòng đơn sơ tức thì, một mong muốn kiểu “tôi muốn bạn ở trong nhóm của tôi” cho thấy một lắng nghe thực sự và rộng lượng với chất vấn của tôi.

Tại sao ông lại chọn người diễn là người thật ngoài đời mà không chọn diễn viên? Cha mẹ của ông, linh mục… Ai cũng đóng vai của mình!

Tôi nghĩ diễn viên và người thật sẽ không có cùng cảm xúc. Trong phim, những gì mang tính cá nhân, thân mật sẽ có nguy cơ, vì ngoài chủ đề tôn giáo, tôi thực sự có một cam kết. Sẽ không giống như vậy nếu một diễn viên đóng vai cha tôi hoặc linh mục. Buộc tôi phải thật. Tôi không thể đóng, làm giả vờ. Không được có một sai lầm nào ở đây.

Nói chung tôi có khuynh hướng thích phim tài liệu hơn phim hư cấu. Hiện bây giờ tôi đang xem một phim tài liệu về núi Athos. Quá hấp dẫn! Tôi thích nhìn thấy người thật, đời sống hàng ngày của các đan sĩ, nơi họ ở. Đó là cách tôi muốn học hỏi về kitô giáo: tôi thích nhìn vào các đạo, đạo tin lành, Chúa Ba Ngôi, đạo maronite, kitô giáo phương Đông, Cha xứ Ars, Thánh Piô Năm Dấu…

Nó xuất phát từ sở thích trí tuệ, say mê, hiếu kỳ … hay từ chiều sâu?

Tất cả các điều này! Tôi rất tò mò, hiếu kỳ tìm hiểu, nhưng với đạo công giáo thì còn hơn thế nữa. Tất cả bắt đầu khi tôi còn rất nhỏ, tôi 6 tuổi và tôi thấy tượng Đức Mẹ ở một nhà thờ ở Casablanca, Ma-rốc, tôi có kể trong phim. Nhưng đó là bản chất của tôi: nếu tôi quan tâm đến vấn đề gì, tôi sẽ tìm hiểu kỹ càng, tôi nghiên cứu chủ đề đó, tôi học ở Học viện Bernardins, trong các bài đọc của tôi… (Ông liếc nhìn quyển sách chúng tôi tặng ông lúc bắt đầu phỏng vấn, Thánh Charles de Foucauld, Đam mê về Chúa, Saint Charles de Foucauld, passionné de Dieu, Jacques Gauthier, nxb. Emmanuel). Quyển sách bà cho tôi, bà yên tâm, tôi sẽ đọc! (Ông xem qua các chương khác nhau.) Để noi gương Chúa Giêsu  Nadarét, trên hết là yêu thương, người anh em phổ quát…

LAURA GILLI

Chúng tôi cũng đã thấy ông ở Quảng trường Thánh Phêrô trong ngày lễ phong thánh cho chân phước Charles de Foucauld.

Tôi bị chất vấn, tò mò, say sưa bởi câu chuyện của Charles de Foucauld. Tôi đến Rôma vì ngài. Tôi rất may được đến đó với ông François Asselin, người chủ của người thợ mộc trẻ đã té từ trên cao 15 mét xuống được Thánh Charles de Foucauld cứu sống một cách kỳ diệu. Cả hai chúng tôi đều say mê câu chuyện của ngài, chúng tôi nói rất nhiều về ngài.

Tại sao phép lạ dành cho chân phước Charles de Foucauld lại đặc biệt đến như vậy

Gặp anh Charle, 26 tuổi, “phép lạ” của chân phước Charles de Foucauld

Charles de Foucauld đi từ cuộc sống ăn chơi đến đời sống quân nhân, người công giáo rồi thành tu sĩ, ẩn sĩ… Câu chuyện của ngài là cả một bộ phim tập! Tôi mơ làm một bộ phim sử thi về Thánh Charles de Foucauld, do Pierre Niney đóng!

Charles de Foucauld, từ cuộc sống bê tha đến cuộc sống ẩn tu cô tịch

Thánh Charles de Foucauld chạm đến ông điều gì nhất?

(Ông chỉ vào chương về người anh em phổ quát.) Đây! Chính qua đời sống của ngài, tôi mới thực sự hiểu thế nào là hoán cải trong đạo công giáo. Ngài tác động đến tôi nhiều điều: hiếu kỳ của một người đàn ông, là nhà địa lý học, nhà thám hiểm. Ngài làm tự điển cho người Tuareg vì ngài thương họ, ngài muốn nói chuyện với họ. Để thực hiện chuyến hành trình xuyên Ma-rốc, ngài cải trang thành người do thái, đi cùng với một giáo sĩ do thái.

Nơi người hồi giáo, ngài thấy lòng sốt mến trong lời cầu nguyện. Bà tưởng tượng xem? Một người công giáo cải trang thành người do thái để không bị chú ý và nói chuyện với người hồi giáo! Đó là điều làm cho tôi xúc động sâu xa về ngài, người anh em của mọi người. Và rồi tôi là người nói tiếng Ả rập, ông tôi là người dân tột béc-be châu Phi…

Ông là người hơi lãng tử: sinh ở Ma-rốc , đến sống ở Québec, Canada, sau đó về Pháp, rồi qua Mỹ, rồi về Pháp… Và về linh đạo thì ông là người do thái nghiêng về công giáo…

Ở cuối phim, bà Delphine Horvilleur, giáo sĩ do thái nói: “Bạn có bao giờ là chính mình hơn khi bạn bắt đầu hướng tới một nơi khác không? Đó có phải là nơi bạn mới thật là bạn không?” Và, đồng thời, bà chấm dứt và nó không giúp ích gì cho tôi, khi bà nói: “Con đường của bạn có thực sự dừng lại trước một nhà thờ không? (Ông lật lại quyển sách về Charles de Foucauld.) Lời cầu nguyện buông bỏ! Hay tuyệt vời!

“Lạy Cha, con xin buông bỏ con trong tay Cha;

xin Cha làm cho con những gì Cha muốn.

Dù Cha có làm gì cho con, con cũng xin tạ ơn Cha.

Con sẵn sàng tất cả, con chấp nhận tất cả.

Để ý Cha thực hiện trên con,

và nơi mọi tạo vật của Cha,

Lạy Cha, con chẳng còn ước ao điều gì hơn nữa.

Con xin phó thác linh hồn con trong tay Cha.

Lạy Cha, con dâng linh hồn con cho Cha với tất cả tình yêu từ trái tim con, vì con yêu Cha, và với con, nhu cầu yêu thương là hiến mình, là đặt đời con trong tay Cha, không giữ lại gì cho con và với một lòng tin tưởng vô bờ, vì Cha là Cha của con.” Ồ!

Ông dâng lời cầu nguyện này cho ai?

Cho Chúa! Điều làm tôi ngạc nhiên nhất trong tất cả lời cầu nguyện Thánh Charles de Foucauld viết, đó là cảm xúc khi ngài thể hiện chúng. Tôi đã đọc lời cầu nguyện này nhiều lần, nhưng mỗi lần đọc là mỗi lần tôi xúc động, vì đó là lời bộc lộ trần trụi, một cái gì rất mong manh. Từ khi còn bé, mỗi buổi sáng tôi đọc một lời cầu nguyện của người do thái vào buổi sáng, nguyên văn, mỗi ngày là một sự đổi mới của tâm hồn, một tái sinh và chúng tôi tạ ơn Chúa đã ban cho chúng tôi một ngày khác, mỗi buổi sáng. (Ông đọc lời cầu nguyện bằng tiếng do thái.)

Tôi cũng thích lời cầu nguyện được cho là của Thánh Têrêxa Đavila: “Lạy Chúa, trong tĩnh lặng của bình minh, con xin Chúa bình an, khôn ngoan và sức mạnh. Con muốn nhìn thế giới hôm nay với đôi mắt tràn đầy yêu thương; kiên nhẫn, hiểu biết, nhẹ nhàng và khôn ngoan; nhìn xa hơn bề ngoài, như chính Chúa thấy con cái Chúa, và như thế chỉ nhìn thấy điều tốt nơi mọi người”, v.v. Có người nói đây là lời cầu nguyện của Thánh Têrêxa Đavila, người khác nói là của Thánh Phanxicô Assisi… Dù sao thì người công giáo quý vị chẳng bao giờ đồng ý nhau!

Trong phim, ông kể lại kỷ niệm lúc 6 tuổi, dù bị cha mẹ cấm, ông đến nhà thờ ở Casablanca và đứng trước tượng Đức Mẹ. Điều gì đến trong đầu ông lúc đó?

Tôi rất xúc động, tôi cảm thấy no đủ, một niềm vui, một ngọt ngào mà tôi chưa từng nếm… tôi tự hỏi vì sao tôi lại bị cấm đến đây. Khi bước vào, tôi còn không biết đó là nhà thờ! Điều duy nhất tôi biết về nơi này là: “Gad, đừng bao giờ vào đó.” Tôi đến đó vì bị cấm, tôi là đứa con nít, tôi muốn biết có gì ở đó. Chị Judith đi với tôi, chị hoàn toàn dửng dưng. Còn tôi, tôi khóc. Xúc động vì no đủ, vì niềm vui, vì hạnh phúc. Một bên là cấm đoán, một bên là Đức Mẹ, những mâu thuẫn va chạm nhau và nó bùng ra.

Trong những năm qua, ông cảm thấy thế nào khi theo Đức Mẹ?

Trong một thời gian, tôi tránh xa tất cả. Tôi tiếp tục giữ đạo do thái, tôi  đi hoc… Giây phút mà tôi sống lại kỷ niệm này là khi tôi quyết định cùng dựng vở nhạc kịch Bernadette Lộ Đức năm 2019 và tôi đến Lộ Đức. Đột nhiên, mọi thứ trồi lên. Tôi bị nắm bắt. Vào thời đó, tôi chỉ có cảm xúc, và ở Lộ Đức, tôi tìm thấy ý nghĩa trong đó. Tôi hiểu, gặp Đức Mẹ khi còn nhỏ đã là cuộc gặp quyết định.

Tượng Đức Mẹ trong vali của ông

Tôi nhận ra tôi rất nhiều nơi Bernadette Lộ Đức, cô gái nhỏ này có một bí mật, một ngọn lửa, có một cái gì đó chỉ thuộc về cô. Khi nói chuyện với Roberto, người đồng sản xuất với tôi, ông là người công giáo, tôi nhận ra Đức Trinh Nữ Casablanca là Đức Mẹ Lộ Đức. Khi tôi về Ma-rốc để quay phim, chuyện này làm tôi giao động. Tôi không muốn quay cảnh mình khóc, nhưng trước và sau khi quay, tôi đã rơi nước mắt! Trở về đó 40 năm sau là trở về sự thật.

Trong phim, Gad, một người do thái, muốn trở lại đạo công giáo vì thích linh đạo kitô. Nhà thờ Thánh Cêcilia ở Boulogne-Billancourt, với diễn viên Mehdi Djaadi (trái), sơ Catherine, và giáo dân.  LAURA GILLI

Trong những năm vừa qua ông ở Mỹ nhiều, nơi ông thoải mái hơn với đức tin vì không mặc cảm. Nó có giúp cho ông nói lên cuộc đi tìm này không?

Trong đoạn cuối, tôi nhạo người công giáo một chút, họ sợ nói lên đức tin của họ, tôi dịu dàng nói với họ: vấn đề của bạn là gì? So với các giáo phái khác, vì sao người công giáo quý vị lại mặc cảm như vậy ở Pháp? Tôi biết trên đường đi, giáo hoàng Phanxicô đang mang những điều nặng nề, đau thương của lịch sử, nhưng thật kỳ lạ, vì sao quý vị lại không muốn chia sẻ đức tin của mình trong đời sống hàng ngày.

Càng xác định được bản sắc của mình trong một cộng đồng, thì càng có nhiều người khác có thể đến với mình, vì thế mình càng cởi mở hơn với thế giới bên ngoài. Tôi mơ giây phút chúng ta thực sự có thể nói chuyện với nhau, khi chúng ta sẽ không hài lòng với các hành động đại kết. Những gì tôi muốn là bạn đến với tôi ngày xa-bát, bạn đưa tôi đến ngày chúa nhật Lễ Lá, và sau đó chúng ta nói chuyện với nhau.

Ông có được truyền cảm hứng từ hành trình của những người do thái am hiểu đức tin kitô nhưng không rửa tội như các triết gia Simone Weil hay Henri Bergson không?

Một người truyền cảm hứng sâu đậm cho tôi dù tôi hoàn toàn không muốn đi theo con đường của họ, đó là hồng y Lustiger. Tôi mơ được nói chuyện với hai người, hồng y Lustiger và ca sĩ Michael Jackson! Tôi thích nghe hồng y kể hành trình của ngài… Cuốn phim của tôi kết thúc với lời của ngài: “Tôi cảm thấy rằng tôi đang trở thành người do thái vì tôi nhận kitô giáo, cuối cùng tôi đã khám phá ra các giá trị của do thái giáo, tôi không phủ nhận chúng.” Đó là thông điệp tôi muốn gởi đến tất cả mọi người, người công giáo, người do thái giáo… Chúng ta đừng sợ nhau, chúng ta nhẹ nhàng nói chuyện với nhau.. Tôi tin, chỉ có một Chúa.

Gần đây, ông bị rắc rối trong vụ đạo văn. Ông có cảm thấy bị mọi người quay lưng và việc đi tìm đời sống thiêng liêng có giúp ông trong thời điểm đó không?

Những lời cáo buộc này chỉ là một trong nhiều nỗi đau trong những năm gần đây. Nhưng, khi chúng ta bị sai lầm, chúng ta không nhìn lại mình sao? Tôi có kiêu ngạo quá trong công việc để tôi làm cho những cáo buộc này thành khó khăn với tôi không?” Như người Mỹ thường hay nói “Vào cuối ngày” tôi còn lại gì?

Cuối cùng tôi biết ơn tất cả những điều này, nó làm cho tôi nhiều điều tốt đẹp: tôi tự vấn mình, tôi đến với những người tốt trong nghề của tôi nhiều hơn, trong tình bạn của tôi… Về mặt sáng tạo, nó làm cho tôi muốn đi tìm những điều độc đáo, kỳ lạ, để không bị kết vào những gì người khác đã làm trước tôi. Sau đó, sẽ có người nói tôi đạo văn cuộc đời của cố hồng y Lustiger!

Đột ngột cắt đứt giấc mơ Mỹ, Gad Elmaleh về lại Paris. Vì sao?

Không ai hiểu rõ. Gad về vì cha mẹ ông yêu mến ông cho đến ngày khi dọn dẹp phòng của con, bà Régine Elmaleh thấy tượng Đức Trinh Nữ trong vali của Gad. Sốc, sỉ nhục, phản bội cả gia đình safarade của mình, khi bà hiểu lý do thực sự của đứa con hoang đàng trở về: rửa tội. Người  tân tòng ở một giáo xứ phía tây Paris, từ nhỏ đã xúc động trước tượng Đức Mẹ, diễn viên người sắp bước vào Giáo hội công giáo. Liệu ông có đi đến cùng con đường của mình, bất chấp những bất đồng sâu đậm với người thân của ông không? Giống như Áp-ra-ham và Môi-se trước ông, Gad theo đuổi cuộc lưu vong đến một nơi khác. Tất cả được những người thân bao bọc chung quanh, họ đóng chính vai của họ.

Một số người sẽ đánh giá, đây là cuốn phim cho mình là trọng tâm vũ trụ: Gad, cuộc hành trình, những nghi ngờ, những người thân của ông. Nhưng chúng ta có thể nói, vậy mà tốt. Người công giáo, trong một Giáo hội chia rẽ ở Pháp, bị dày vò bởi những tranh cãi, cái nhìn về chức linh mục, cách thức cử hành thánh lễ… đôi khi quên cả những điều chính yếu. Khi kể con đường đức tin của mình, Gad Elmaleh có một cái nhìn mới mẻ về Giáo hội… do đó đổi mới chúng ta. Xem xong phim, còn câu hỏi trên đầu môi: hư cấu hay chứng từ? Có lẽ những gì cuốn phim gợi ý, chính là, chấp nhận không phải chúng ta là người trả lời cho câu hỏi. Chỉ có Chúa biết.

Marta An Nguyễn dịch

Bài đọc thêm: Gad Elmaleh: “Trinh Nữ Maria là cú sét tình yêu đẹp nhất của tôi”

Con ở lại một chút: Gad Elmaleh nắm được chính vai của mình

Con ở lại một chút: Gad Elmaleh nắm được chính vai của mình

lefigaro.fr, Jean-Marie Guénois, 2022-11-15

Trong cuốn phim rất cá nhân, nam diễn viên hài người do thái tiết lộ sức hút thiêng liêng của đạo công giáo đã thu hút ông đến mức nào. Một cuốn phim siêu hình, hài hước, sâu sắc và rất thời sự.

Như trong Kinh thánh, có một khởi đầu. Câu chuyện, một phần có thật, bắt đầu khi cậu bé do thái 6 tuổi vượt rào cấm. Cậu bước vào một nhà thờ ở Casablanca, Morocco. Cậu ngây ngất trước bức tượng Đức Trinh Nữ. Cậu bật khóc, và dấu ấn đã để lại suốt đời trên cậu. Cậu bé này bây giờ là danh hài Gad Elmaleh. Ở tuổi 51, người của các show trình diễn đặt chiếc vali nổi tiếng của mình xuống đất, để đặt hình ảnh đời sống nội tâm của ông lên phim. Đó là câu chuyện của người do thái khi còn nhỏ đã đến trường yeshiva để học kinh Torah và Talmud, nhưng vẫn bị đạo công giáo làm mê mẩn, chất vấn ông, nhắc ông đến cú sét ái tình đã giáng xuống ông một sáng tuổi thơ ở Ma-rốc.

Với thiên tài hài hước, cuốn phim này có thể là cuốn phim của cơn xoáy thiêng liêng và sáng chói muốn nói với tất cả mọi người. Vì không ai thoát khỏi những câu hỏi về Chúa, về tương lai, về ý nghĩa cuộc sống. Nghịch lý ở đây, bộ phim truyện vui vẻ nhẹ nhàng gõ nhẹ lên các yếu tố thành công của một “hài kịch”, không lúc nào người xem nhàm chán, hoàn toàn không, vậy mà đây là cuốn phim siêu hình: nhẹ nhàng nhưng không hời hợt, sâu sắc nhưng không cầu kỳ.

“Cha Barth”, cha xứ của nghệ sĩ Gad Elmaleh ngoài đời và trong phim

Thêm vào niềm vui cho khán giả, diễn viên là “người thật” ngoài đời. Đầu tiên là cha mẹ của Gad Elmaleh, chị Judith của ông còn linh mục Barth, nữ tu Catherine, họ tự đóng vai của mình… Tươi tắn, chân thật, nói theo ngôn ngữ điện ảnh, họ xé toạc màn hình. Đó là mẹ của ông, cảm động bà nói “Con ở lại một chút” và đó là tiêu đề của bộ phim. Còn nhân vật chính, người đi tìm Chúa là danh hài Gad Elmaleh, khát khao không gì ngăn chặn tính xác thực, những nghi ngờ, những tìm kiếm hiện sinh của ông. Con đường mật thiết và hỗn loạn của ông, được chiếu lên nhưng không phô bày tâm linh. Ngược lại, cảnh trống rỗng duy nhất trong phim, may mắn rất ngắn, là cảnh một tu viện được xây lại, các tu sĩ, diễn viên thật sự trống rỗng và vô hồn.

Sau khởi đầu là nội dung. Đến phần thêm gia vị cho thức ăn. Tiêu đen cho cộng đồng do thái, muối trắng cho cộng đồng công giáo. Nội dung đề cập đến vấn đề nhạy cảm nhất: trở lại. Trở lại không? Có đến cùng không? Có phản bội dòng dõi và danh tính đã nhận được khi sinh không? Ở lại…

Các cảnh nối tiếp nhau với độ chính xác của sự căng thẳng cao độ thần nghiệm này. Một vùng bão tố, bùng nổ khi có nhiều hội tụ hoặc bác bỏ thần học và lịch sử, nhưng người nghệ sĩ không nao núng. Qua các cuộc đối thoại dễ hiểu, ý nghĩa các tình huống, ông để cho người do thái cũng như người công giáo lên tiếng, làm cho người xem hiểu rõ vấn đề hơn. Lần đầu tiên, “người công giáo” không bị biếm họa, nhưng được giải thích và được tôn trọng. Người do thái ồn ào hơn một chút, nhưng được yêu thương sâu đậm. Không có khiêu khích nào trong cuốn phim, nhưng sinh động nhờ niềm vui nội tâm, không ngây ngô nhưng đòi hỏi.

Gad Elmaleh: “Trinh Nữ Maria là cú sét tình yêu đẹp nhất của tôi”

Hơn cả đánh cược, Gad Elmaleh phải đối diện với hai rủi ro lớn: dám đương đầu với người do thái và người công giáo. Ông thành công và hai thực thể căn tính mạnh được xác định rõ trong phim. Đó là dám đặt câu hỏi về Chúa trong một xã hội thế tục hóa đầy ma quỷ. Ông thành công vì câu trả lời không mang tính tương đối cũng không dựa trên căn tính.

Giuse Nguyễn Tùng Lâm dịch

Bài đọc thêm: Nghệ sĩ hài Gad Elmaleh: “Dự tòng là nghệ thuật đánh võ thiêng liêng”

Gad Elmaleh kể lại đức tin của ông: “Tôi mơ giây phút chúng ta sẽ thực sự nói chuyện với nhau”

Gad Elmaleh: Người giáo dân vui tính

 

 

 

Gad Elmaleh: “Trinh Nữ Maria là cú sét tình yêu đẹp nhất của tôi”  

Gad Elmaleh: “Trinh Nữ Maria là cú sét tình yêu đẹp nhất của tôi”

lefigaro.fr, Clara Géliot, 2022-11-04

Phỏng vấn nghệ sĩ diễn viên hài Gad Elmaleh. Trong cuộc phỏng vấn, ông đề cập đến nhiều đề tài, Đức Mẹ Đồng Trinh, Thánh Vịnh, Thánh Augutinô, Tu viện Sénanque, Lộ Đức, hồng y Lustiger, Đức Phanxicô và phim “Con ở lại một chút” (Reste un peu) của ông.

Gad Elmaleh: “Trinh Nữ Maria là cú sét tình yêu đẹp nhất của tôi”

Phỏng vấn. Trong cuốn phim vừa thực vừa hư cấu, nam diễn viên hài nhập vai như một người thú nhận mình là người công giáo, ông nhìn lại hành trình tìm kiếm thiêng liêng và con đường dẫn ông đến việc rửa tội.

Một số dấu hiệu đã thấy trong tiến trình này như những ngọn nến nhỏ soi đường. Năm 2019, nghệ sĩ Gad Elmaleh nổi tiếng khi dựng vở nhạc kịch cuộc đời của Thánh Bernadette Soubirous diễn ở Lộ Đức. Trong buổi diễn cuối cùng, ông hát lời ca ngợi các nghi thức công giáo trong một hài kịch vừa khôi hài vừa can đảm. Từ nơi hành hương đến lễ phong thánh, khán giả không lạ gì khi thấy diễn viên hài do thái ở những nơi thiêng liêng của người công giáo.

Con ở lại một chút (Reste un peu) cuối cùng đã cho chúng ta thấy: bằng cách đặt mình ở cả hai phía của máy quay, đóng vai chính mình ở giữa gia đình và lấy cảm hứng từ câu chuyện cá nhân, nghệ sĩ Gad Elmaleh đã vén bức màn về đức tin của ông. Gặp người đi tìm chiều sâu và niềm vui.

Figaro. Cuốn phim nói về việc ông trở lại đạo công giáo có phải là cuốn tự truyện không?

Gad Elmaleh. Có những yếu tố tự truyện trong phim, nhưng có những yếu tố hoàn toàn là kịch bản, nhưng tôi muốn giữ bí mật. Điểm bắt đầu là có thật, đó là khi tôi 6 tuổi, tôi cùng đi với chị tôi vào một nhà thờ ở Casablanca, thời đó chúng tôi bị cấm đi. Tôi còn nhớ, tôi đẩy cánh cửa, tôi nghe tiếng động và tôi thấy chùm ánh sáng làm tôi chóa mắt. Vào bên trong, tôi dừng trước tượng Đức Mẹ, tôi như người được nhặt lại, tôi bật khóc. Chúng ta có thể phân tích phản ứng này qua tâm lý, qua phân tâm học, kiến trúc, cảm xúc của trẻ con, nhưng để biết đó là trải nghiệm thần bí hay niềm vui tràn ngập, cuối cùng không quan trọng với tôi, vì tôi chỉ đơn giản có cảm giác đã sống một cuộc gặp gỡ đã làm tôi chấn động và biến đổi. Khi rời nhà thờ, tôi tự hỏi vì sao mình lại bị cấm vào một nơi đẹp đẽ, êm dịu và thoải mái như thế này.

Ông sinh ra trong một gia đình do thái Sepharade khá truyền thống. Ông có nhận giáo dục về tôn giáo ở trường không?

Có, tôi may mắn được học ở một yeshiva, một trung tâm học kinh Torah và Talmud, nơi học sinh học phân tích Cựu Ước. Vì vậy, tôi đã học đọc và viết tiếng Aramanê, ngôn ngữ mà Rashi và Onkelos nói, nhưng Chúa Giêsu cũng nói… Tuy nhiên, trong suốt những năm này, tôi giữ bí mật về trải nghiệm của tôi ở nhà thờ, vì tôi không thể tưởng tượng tôi có thể kể chuyện này ở nhà hay ở trường.

Người do thái và người hồi giáo cùng có truyền thống khuyên chúng tôi không nên vào nơi thờ phượng của người thiên chúa giáo để tránh nguy cơ phạm tội thờ hình tượng một thần khác với thần chúng tôi. Nhưng phần lớn là do mê tín. Vì chuyện này mà nhiều người (như cha tôi) không tham dự các tang lễ tôn giáo. Thật đáng tiếc, các đám tang công giáo quá hoành tráng – trong đoạn cuối vở trình diễn của tôi. Thêm nữa tôi còn làm một hài kịch ngắn về chuyện này, tôi nói, không giống như chúng tôi, các buổi lễ luôn bắt đầu đúng giờ, chương trình chi tiết đã được soạn, micrô hoạt động… Nghiêm túc hơn, tôi nghĩ việc đi nhà thờ củng cố đạo do thái của tôi.

Bộ phim này cho chúng tôi biết lý do ông tham dự vào việc sản xuất chương trình ca nhạc “Bernadette Lộ Đức” được dàn dựng năm 2019…

Khi tôi nói với Gilbert Coullier và Roberto Ciurleo, tôi đang say mê viết về Trinh Nữ Maria và tôi muốn tham gia vào dự án của họ, ban đầu họ rất ngạc nhiên. Nhưng sau đó nhanh chóng họ hiểu tôi đang đi tìm và tôi thích đến vương cung thánh đường và thánh địa nhiều hơn. Lộ Đức là nơi hành hương có thể làm nhiều người chế nhạo, nhưng trên tất cả, Lộ Đức phản ánh một nỗi đau khổ và một tuổi trẻ với thời gian…

Ông có thường xuyên đi tĩnh tâm không?

Tôi có đến tu viện Sénanque và tôi thích quay lại đó, nhưng kể từ khi tôi đọc quyển Ba ngày ba đêm (Trois jours et trois nuits, nxb. Fayard) kể kinh nghiệm của những tác giả lớn, tôi cũng mơ được đi dạo ở tu viện Lagrasse, gần Narbonne, nơi các đan sĩ thường xuyên sống theo quy tắc của Thánh Augutinô.

Ông nói ông hối tiếc về sự khiêm tốn cẩn thận thường quá mức của người sông giáo…

Đúng vậy, tôi ngạc nhiên thấy ở Pháp, đa số người công giáo không sống đức tin của họ cách công khai. Có một hình thức khiêm tốn cẩn thận và kiềm chế mà người do thái và hồi giáo không có. Tôi không biết phải phân tích thế nào, nhưng khi họ sống trong tình yêu và niềm vui, họ nên tự hào mình là người theo đạo!

Mùa hè này khi đến trung tâm Paray-le-Monial ở Paris, tôi chứng kiến một chuyện mà mọi người nên thấy: hàng ngàn người đến với nhau trong vài ngày để làm điều tốt, để yêu thương, giúp đỡ nhau, để cùng nhau suy nghĩ. Vì thế tôi sẽ nói như Đức Gioan-Phaolô II đã nói: “Xin các bạn đừng sợ!” tôi khám phá được niềm vui sâu đậm nhờ đạo công giáo, giáo lý của đạo đã mở trí cho tôi vì nó song song với do thái giáo của tôi. Đó là lý do vì sao tôi muốn kết thúc cuốn phim bằng câu nói của hồng y quá cố Jean-Marie Lustiger, giáo phận Paris: “Đây là cách, trong suốt cuộc đời, tôi cảm thấy tôi đang trở thành người do thái khi chấp nhận kitô giáo, cuối cùng tôi khám phá ra những giá trị của do thái giáo, tôi không phủ nhận chúng”.

Nếu ông gặp hồng y Lustiger, ông muốn nói gì với ngài?

Tôi sẽ hỏi ngài: “Cha có bao giờ sợ không?” Tôi nghĩ đến phản ứng của cộng đồng và của mẹ ngài, người đã chết trong trại tập trung. Nhưng tôi cũng sẽ xin ngài nói về Chúa Giêsu, giải thích cho tôi người này là ai, người do thái trở lại này là ai, và tôi sẽ hỏi ngài nhiều câu hỏi khác, vì dù cho tình yêu và niềm vui tôi nhận được ở đạo công giáo nhưng còn nhiều điều tôi không thể giải quyết được, như Chúa Ba Ngôi chẳng hạn. Người đạo công giáo gọi đó là bí ẩn hân hoan. Cám ơn, nhưng theo tôi “bí ẩn hân hoan” nghe như tên của một món tráng miệng?!

Có cần phải có óc hài hước của người do thái để chọc cười đạo công giáo không?

Nếu có tình yêu, hài hước không quan trọng. Tất cả các van sẽ mở khi chúng ta dịu dàng và hào phóng cười. Và với một độ lùi, chúng ta có thể có một nhận thức khác, một phê phán và đánh giá cao.

Một ngày nào đó ông sẽ dựng một hài kịch “Sự thật nếu tôi nói dối” nơi người công giáo không?

Thật buồn cười vì khi tôi nói tôi muốn làm cuốn phim này, tất cả những người tôi nói chuyện đặc biệt người công giáo đều nghĩ tôi sẽ làm một tác phẩm nhại theo phong cách của Étienne Chatiliez trong Cuộc đời là con sông dài lặng lẽ. Nhưng tôi là người đứng bên ngoài, giống như khi có người nói với bạn: “Tôi đã gặp bố mẹ bạn, tôi rất yêu họ” và bạn trả lời: “Nhưng bố tôi không phải lúc nào cũng như vậy.” Chúng ta không thể che giấu mọi vấn đề, mọi đau khổ: sự im lặng của Giáo hội trong thời quốc xã diệt chủng người do thái, việc người do thái bị trục xuất khỏi Tây Ban Nha năm 1492, Tòa dị giáo, Isabella the Catholic… tôi nói tất cả những điều này trong phim vì tiếng nói này cũng vang lên trong tôi và nó tôi rèn bản sắc do thái của tôi.

Gần đây ông theo các khóa thần học của Học viện Bernardins. Học tại chỗ như thế này có cần thiết cho việc đi tìm điều thiêng liêng của ông không?

Mọi thứ đều có một câu chuyện, một nguồn gốc, một con đường, và tôi thích lần theo dấu vết của chúng. Tôi không phải là người đọc nhiều, tôi không có một văn hóa văn chương phi thường, nhưng tôi ác cảm với sự gần đúng và tầm thường về trí tuệ, tôi thích tìm tòi và ở gần những người hiểu biết. Hiện tại, tôi đang đọc Maimonide, một trụ cột minh triết của truyền thống do thái, Charles de Foucauld, tôi có dự lễ phong thánh của nhà trí thức này ở Rôma tháng năm vừa qua và tôi đang nghe băng ông Daniel Mesguich đọc Lời thú tội của Thánh Augutinô. Triết gia và thần học gia la-mã người gốc berbère lôi cuốn tôi bằng thi ca và lời than thở của ông, vì nói chung, tôi thích những người thách thức hoặc giận Chúa. Cũng có một số trong truyền thống do thái và tôi rất xúc động vì ý tưởng về Chúa đôi khi làm chúng ta hụt hẫng, lắm khi còn làm chúng ta thất vọng. Nhưng trên hết là Thánh vịnh, một tập sách chúng tôi chia sẻ nhưng chưa được chuyển thể và trong đầu tôi khi nào cũng nghĩ đến các bài Thánh vịnh này. Tôi mơ tổ chức một buổi đọc sách có các bạn do thái, kitô giáo và cả người hồi giáo xung quanh những bài này, vì chúng thật huy hoàng.

Tóm lại, ngoài con đường cá nhân mà tôi kể trong phim, những nghiên cứu này gợi lên một sự hiếu kỳ to lớn mà tôi luôn có về mối quan hệ với tôn giáo và các tôn giáo. Trên thực tế, tôi ngược với những người theo thuyết bất khả tri: giả thuyết về Chúa kích thích và mang lại cho tôi niềm vui. Tất nhiên, khi tôi nói điều này với một người do thái, họ sẽ nói: “Người công giáo tóm được bạn với niềm vui của họ!”

Nếu cuốn phim rõ ràng đề cập đến việc trở lại của “nhân vật” của ông, thì sự dè dặt của ông sẽ ngăn không cho ông nói việc  cá nhân ông đi tìm đã đưa ông đi đến đâu. Nhưng trở lại chủ đề đã làm ông chấn động…

Dù ý nghĩa của nó như thế nào, nhưng nó có dạng của một bước ngoặt quyết liệt trong cuộc đời của bất cứ người đàn ông, người phụ nữ nào, cuộc đời trở lại của họ đã làm cho tôi xúc động đến kinh khủng. Đó là lý do vì sao tôi thích đọc những câu chuyện trở lại được viết trong thời Thế chiến thứ hai của những nhà trí thức do thái như Bergson, Edith Stein, Jacques Maritain, Maurice Sachs hoặc triết gia Simone Weil. Tất cả những người trở lại vĩ đại này có người đã không xin rửa tội, nhưng họ đã trở lại với cả tấm lòng.

Về phần ông, có thể nói ông trở lại với cả tấm lòng không?

Tôi sẽ nói về sự lôi cuốn, tò mò, tình yêu, thậm chí là cú sét ái tình với đạo công giáo. Và vì tôi thích ý tưởng nhân rộng nên tôi không muốn để mình bị nhốt trong một ô, tôi muốn cởi mở. Sau này, có thể đời sống sẽ nói cho tôi biết con đường nào phải đi, nhưng chuyện này chỉ tùy thuộc vào tôi. Có một điều chắc chắn là tôi thích ý tưởng kết nối người do thái và người công giáo lại với nhau vì, ngoài bổn phận phải biết nhau, tôi tin chắc chúng ta không thể sống thiếu nhau. Người công giáo gọi người do thái là người “anh cả trong đức tin”, nghĩa là chúng ta trong cùng một gia đình.

Chọn một tôn giáo hay chọn vô thần có cần thiết cho việc bám rễ không?

Đó là khi chúng ta nói về bản sắc. Là người do thái, tôi biết rõ điều này: do thái giáo, ngoài cách giữ đạo hoặc thờ phượng, đó là một bản sắc thực sự – có lẽ còn hơn cả kitô giáo trong lãnh vực này -, đặc biệt là qua cách người do thái gắn liền với lịch sử và quá khứ của mình. Nhưng tất cả những gì thuộc về thứ trật của linh đạo hay đức tin là điều không thể chối cãi: không ai có thể tranh cãi, bình luận hay đánh giá sự cuốn hút mà người đó dành cho một vị thần. Cũng giống như cách khi chúng ta rơi vào lưới tình, đó không phải là về con người mà là về trạng thái. Đức tin không phải là chiến lược.

Ông nói trong phim: “Tôi muốn được rửa tội để được gần với Mẹ Maria hơn. Đức Mẹ như thế nào với ông?

 

Tượng Đức Mẹ trong vali của ông

Đó là cú sét tình yêu đẹp nhất đời tôi! Đó là biểu tượng làm cho tôi xúc động, nhưng trên hết là những gì Đức Mẹ mang lại cho tôi. Nếu cuốn phim có tên Con ở lại thêm một chút, đó là câu mẹ tôi nói rất nhiều và bà lặp đi lặp lại trong suốt tuổi thanh xuân của tôi, nhưng, ở một khía cạnh nào đó, chính tôi là người cũng nói với Mẹ Maria…

Qua cuốn phim này, ông muốn dành lại quyền “chơi với lửa”. Có một cái gì đó khiêu khích trong câu này không?

Không, vì khiêu khích bao gồm ý rao giảng một cái gì đó sai để tạo phản ứng. Tôi biết rất rõ những gì tôi đang làm với phim này, tôi biết việc trở lại có ý nghĩa như thế nào với người do thái và tôi đã nghe những lời bình luận đầu tiên: một số người do thái nói với tôi “ui, ui, ui, tôi muốn xem phim của bạn nhưng tôi sợ!”; những người khác nói đây đúng là Talmul; người công giáo thì nói “alleluia!”; một vài người hồi giáo thì hoàn toàn thấy mình trong đó… Nhưng tôi không thể nói tôi bình tâm khi tôi phát hành bộ phim hài lãng mạn. Nhưng tôi không nghĩ phải làm cho tác phẩm nghệ thuật của tôi phù hợp với khán giả. Lần này, điều tôi quan tâm là đối thoại trong phim, tôi dựa vào trí thông minh của khán giả để sáng tác. Điều tôi xúc động nhất là khi tôi nghe một người vô thần nói với tôi, họ rất buồn vì cuốn phim cho thấy một người đến được với điều phi lý, thiêng liêng, đức tin, Thiên Chúa hay thần thánh (bất kỳ tên nào chúng ta muốn gọi) vì tình yêu mà không qua một thể chế, một tín điều hay một thẩm quyền.

Ông có là người nhiệt thành bảo vệ chủ nghĩa thế tục không?

Tôi vì dân chủ và rất vui thấy công lý, giáo dục hay y tế không phụ thuộc vào tôn giáo, nhưng điều này làm tôi điên lên khi cho rằng các tôn giáo khác nhau và tất cả các cộng đồng nội tại không tồn tại. Ngày nay, chúng ta sợ sự phức tạp đến nỗi tránh mọi chủ đề gần xa liên quan đến tôn giáo. Trong thời gian cách ly, tôi mong được những người có đức tin soi sáng. Không nói đến các nghi thức, đến tổ chức các buổi lễ, tôi muốn biết nhận thức của họ về con người ngày nay và cảm giác của họ về rủi ro, về thất vọng mà chúng ta đang trải qua. Sẽ rất tốt nếu được chia sẻ suy nghĩ bên ngoài các suy nghĩ của giới chính trị, nhân viên chăm sóc hoặc những người điều hành kinh tế dẫn dắt. Cơ thể và túi tiền, họ quản lý, nhưng tâm hồn cũng phải mang khẩu trang sao?

Năm 2019, ông được mời đến dự buổi tiếp kiến của Đức Phanxicô, buổi tiếp kiến đã diễn ra như thế nào?

Vì tôi chưa bao giờ gặp Đức Gioan-Phaolô II nên đây là lần đầu tiên tôi “trò chuyện” với một giáo hoàng (cười). Cùng với nhóm Bernadette, chúng tôi tặng ngài bài hát chính của vở nhạc kịch. Tôi đặc biệt nhạy cảm với tính nhân văn đích thực, và tôi thực sự xúc động trước lòng tốt tự nhiên của người này. Để dùng chữ của người công giáo hay dùng, đó đúng là giây phút của ơn sủng. Thêm nữa tôi chưa bao giờ để ý đến từ này nhiều như khi tôi để ý đến đức tin công giáo, và những “khoảnh khắc ơn sủng” chúng tôi có thể trải nghiệm trên sân khấu với sự tự phát, ngẫu hứng, với những lúc huy hoàng rực rỡ, đó là những chuyện vượt quá chúng tôi..

Làm thế nào ông gặp linh mục  Barthélemy và sơ Catherine mà chúng tôi thấy trong phim?

Nhờ ông Roberto Ciurleo. Khi ông giới thiệu tôi với sơ Catherine ở Lộ Đức, tôi – như người Canada nói – rơi vào lưới tình?! Sơ vui tính, hoạt bát, tươi sáng, quảng đại và vì nữ tu công giáo này rất quan tâm đến do thái giáo nên ngay lập tức, trong mắt sơ tôi không phải là chàng trai xâm nhập vào ‘thế giới công giáo’ nhưng là người sơ có thể trao đổi và có một kết nối thực sự. Sơ Catherine biết bài cầu nguyện kabbalat ngày xa-bát, sơ biết đọc kinh Lekha dodi, sơ hát Shalom Alekhem, sơ biết các kinh cầu nguyện tiếng do thái, như thử phụng vụ do thái cuốn hút sơ, sơ nói về Cựu Ước… Tóm lại, với sơ chúng tôi đi xa hơn và một cách sâu đậm. Thêm nữa, sơ nhanh chóng thành bạn, thành người tâm giao của tôi; chúng tôi thường gởi tin nhắn, các bài về tôn giáo, sơ cầu nguyện cho tôi… và, trong phim, sơ không diễn, sơ là chính sơ.

Còn cha Barthélemy, tôi gặp cha khi đang viết kịch bản. Tôi đang viết với Benjamin Charbit – nhà viết kịch bản rất tài năng mà tôi đặc biệt mang ơn – nhưng tôi cần một tu sĩ có thể giúp tôi viết những cảnh nói về trở lại, và Roberto đã giới thiệu tôi đến với linh mục giáo xứ Boulogne-Billancourt này. Khi tôi gởi tin nhắn cho cha, cha hơi bị ảo giác, ngày hôm trước khi cha đến nhà, cha còn gởi cho tôi tin nhắn, cha nói cha “bị khựng”. Nhưng cuộc gặp theo lẽ kéo dài một giờ thì kéo dài  bốn giờ. Cha dạy cho tôi thế nào là giáo lý tân tòng – chữ tôi hay đùa trong phim – và từ chuyến thăm thành cuộc trao đổi, chúng tôi thành bạn với nhau. Và khi chọn ai sẽ đóng vai này trong phim, tôi nghĩ, vì sao lại đi tìm diễn viên mặc áo linh mục và tôi lại thành người chỉ đạo họ mà không nhờ cha đóng chính vai của mình??

Hình thức vừa tài liệu vừa hư cấu có được nghĩ ngay từ đầu không?

Không, phiên bản đầu tiên thực sự là hư cấu. Tôi tên là Joseph, tôi là nhà văn, tôi trở về từ Hoa Kỳ, tôi đã viết về Đức Trinh Nữ Maria và tôi phải lòng cô biên tập của tôi. Nhưng khi Benjamin Charbit đọc và hỏi tôi Joseph là ai, tôi phải nói với anh đó là tên lót của tôi, ngắn gọn, đó là tôi. Khi đó, tôi quyết tâm loại bỏ những gì tôi gọi là “thừa”, những thứ làm tôi xa chính tôi. Tuy nhiên, điều này không ngăn cản tôi có nghi ngờ về ranh giới giữa hư cấu và thực tế, và tôi thú nhận, tôi thích khi người xem tự hỏi, về cuốn phim do thái này, nó là thịt xông khói hay thịt heo?!

Việc ông đưa cha mẹ và chị của ông vào phim có phải là cách để ông làm vỡ áp-xe không?

Chân thành mà nói, chính xác là như vậy. Đó là điều mà các nhà xã hội học gọi là mô hình làm chủ. Tôi đang đọc quyển Ở lại với do thái? (Rester juif?) của tác giả Yaël Hirsh về trở lại và bà giải thích rõ thói quen mà các nhà trí thức hay nghệ sĩ khi họ đồng hành với hành trình thiêng liêng của một câu chuyện, như cái nạng hay một nghĩa vụ phải đi đến cùng. Nhưng khi đưa các người trong gia đình tôi vào phim, tôi tin ở niềm vui được đóng với cha mẹ tôi, tôi ít có nguy cơ xa với sự thật hơn.

Vì sao Arié, anh của ông cũng là diễn viên, không có trong danh sách diễn viên?

Là diễn viên nhà nghề, tôi nghĩ anh sẽ lấy làm lạ khi tôi nói với anh: “Anh có muốn đóng phim với cha, mẹ, Judith và tôi không?” Nhưng tôi hiểu anh, và phải nói tôi giữ bí mật về tiến trình của tôi, tôi phải trình bày dự án cuốn phim này như cuốn phim về sự khủng hoảng tuổi năm mươi và tôi công nhận, về điểm này tôi đã tóm được cha mẹ tôi một chút (cười).

Nhu cầu này có làm cho ông gần với sự thật được thúc đẩy do những cáo buộc đạo văn ông phải đương đầu năm 2019 không?

Một cách vô thức, chắc chắn. Và theo một cách nào đó, tôi biết ơn những gì đã xảy ra, vì nó đã dạy cho tôi rất nhiều. Tôi đã phân tích các lời phê bình, làm việc với bản thân và tạo một cái gì tinh khiết. Và người ta không thể trách tôi đã mượn câu chuyện này của ai; nếu tôi không sống qua, tôi đã không thể sáng tác!

Trong khi thực hiện, ông có biết cuốn phim này là một tác phẩm can đảm không?

Không, bởi vì can đảm không phải là điều gì người ta phải có trong ý thức. Và nếu có, đó là vì tôi đã làm mà không tự hỏi mình có thích nó không. Mối quan tâm duy nhất của tôi, và đây không phải là một tư thế, là biết nó có cho phép chúng tôi đi tới đàng trước không. Tôi chân thành muốn nó khuyến khích các cộng đồng trao đổi với nhau và hiểu nhau hơn, để chúng ta có thể liên kết người do thái, kitô giáo, hồi giáo trong tình huynh đệ. Lý do là ở Maroc, chúng tôi lớn lên trong sự hòa hợp, chúng tôi biết nhau: các em bé hồi giáo biết các nghi thức của người do thái, và ngược lại. Tôi nhận thức được sự phức tạp của việc này vì tôi không phải là người của chủ nghĩa đại kết, điều mà tôi xem như một thể chế và chính trị – bức hình quy tụ giáo sĩ do thái, giáo sĩ hồi giáo và linh mục thì rất đẹp, nhưng thường người ta chụp sau khi đã có sự cố. Tôi, tôi thích chúng ta gặp nhau bên ngoài các thảm kịch và chúng ta bảo vệ nhau như người anh em.

Marta An Nguyễn dịch

“Cha Barth”, cha xứ của nghệ sĩ Gad Elmaleh ngoài đời và trong phim

Nghệ sĩ hài Gad Elmaleh: “Dự tòng là nghệ thuật đánh võ thiêng liêng”

Con ở lại một chút: Gad Elmaleh nắm được chính vai của mình

Gad Elmaleh kể lại đức tin của ông: “Tôi mơ giây phút chúng ta sẽ thực sự nói chuyện với nhau”

Gad Elmaleh: Người giáo dân vui tính

“Cha Barth”, cha xứ của nghệ sĩ Gad Elmaleh ngoài đời và trong phim

“Cha Barth”, cha xứ của nghệ sĩ Gad Elmaleh ngoài đời và trong phim

la-croix.com, Arnaud Bevilacqua, 2022-11-15

Cha xứ Barthelemy Port và nghệ sĩ Gad Elmaleh trong phim Con ở lại một chút

Cha xứ của giáo xứ Thánh Cêcilia Boulogne-Billancourt (Hauts-de-Seine) Barthélemy Port, 44 tuổi, đóng trong phim Con ở lại một chút của nghệ sĩ Gad Elmaleh, cuốn phim sẽ chiếu tại Pháp ngày thứ tư 16 tháng 11. Cha kết một mối quan hệ bền chặt với nghệ sĩ Gad Elmaleh.

Khi Gad Elmaleh đề nghị cha đóng vai của mình trong cuốn phim rất cá nhân kể lại hành trình đức tin của nghệ sĩ, Cha Barth do dự. Từ vài tháng nay, nhờ một giáo dân giới thiệu, vị linh mục có bộ râu rối bù và mái tóc nổi loạn đã kết mối quan hệ tin tưởng với diễn viên hài nổi tiếng. Cha nói: “Gad Elmaleh, tôi đã xem anh diễn một lần.”

Giữa hai người, tần sóng lan nhanh trong lần gặp đầu tiên, Gad Elmaleh dồn dập hỏi cha nhiều câu hỏi cho cuốn phim của ông, nhưng cũng có những câu hỏi cá nhân được bộc ra: “Anh mời tôi đến ăn ngày xa-bát với cha mẹ anh, anh đưa tôi đến nguyện đường do thái nhiều lần và anh đi xem lễ nhiều lần.”

Trong quá trình chuẩn bị quay phim, linh mục Barth nhiều lần cho biết cha không muốn lộ diện trên màn ảnh rộng. Cha Barth nói: “Gad làm tôi chết đứng khi anh nói, với cuốn phim này, anh là người lộ diện nhiều nhất chứ không phải tôi.” Choáng váng trước câu trả lời chân thành của anh, cuối cùng cha đồng ý. Và cha đã không hối tiếc.

Cha Barth là cha xứ ở giáo xứ Thánh Cêcilia được 11 năm, cha nói cuốn phim muốn “phá mật mã”. Xuất thân từ một gia đình công giáo xã hội ở Nancy – cha trìu mến mô tả cha mẹ mình là ‘’người công giáo cánh tả” – cha vào dòng Thánh Gioan năm 18 tuổi, bị quyến rũ bởi những gì cha  cho là sự pha trộn tinh tế giữa truyền thống và hiện đại.

Một liên minh dường như cũng đặc trưng cho người hâm mộ mô tô này, lo lắng – cho giáo xứ năng động của vùng Hauts-de-Seine, nơi có rất nhiều giáo dân dấn thân – không nên sống giữa mình với nhau. Cùng với một người bạn, cha phát động chương trình “Chúa nhật của những người hiếu kỳ”: một sáng kiến huy động giáo dân mỗi năm một lần họ mời những người không bao giờ đi lễ đến dự thánh lễ.

Cha Barth hiểu rõ điều này vì ơn gọi tu trì của cha không phải là dòng sông phẳng lặng. Cha đã trải qua hai cuộc khủng hoảng làm cha dao động. Cha cho biết, khủng hoảng đầu tiên là do trưởng thành quá nhanh. Cha quyết định vào dòng Thánh Gioan – “kiểu gặp cú sét ái tình” – chỉ 9 tháng sau lần gặp đầu tiên. Sau khi khấn trọn, cha đi Ấn Độ vài tháng để có một độ lùi trước khi chịu chức.

Khủng hoảng thứ hai là năm 2013, một khủng hoảng rất hung bạo. Nổ ra khi tiết lộ về khủng hoảng lạm dụng xảy ra trong cộng đồng của cha. Thất vọng và tức giận, cha quyết định học thạc sĩ về tâm lý học lâm sàng và tâm thần. “Tôi cần công cụ để hiểu một sự kiện đau thương trong đời tôi, và gánh chịu di sản đau thương của dòng”, cha khiêm tốn bộc bạch, cha mong muốn mang lại lợi ích cho Giáo hội qua việc học này. Năm nay cha đi thực tập về hỗ trợ thủ phạm bạo lực tình dục trong bệnh viện.

Khao khát những nơi có thể giúp cha thoát ra khỏi khuôn khổ của mình, cha Barth người không giấu giếm chức vụ của mình với 120 sinh viên cùng lớp, cha thấy nỗi sợ của cha biến mất. Cha trêu chọc: “Tôi có cảm tưởng ở phân khoa tâm lý, tôi bước vào ổ của chủ nghĩa phản-giáo quyền, nhưng hoàn toàn không phải vậy. Một cô sinh viên còn xin tôi rửa tội cho con trai cô.”

Cũng trong thôi thúc hướng tới các vùng ngoại vi, cha cho biết cha đã tìm thấy một “nguồn hy vọng tuyệt vời” nơi những người tân tòng. Cha nói: “Gad với cuốn phim của anh đã cho tôi thấy một trong những khía cạnh quan trọng nhất chức linh mục của tôi. Mỗi năm, niềm vui lớn nhất của tôi là được đồng hành với những người có những câu chuyện không giống ai.” Gad Elmaleh có phải là một trong số họ không?

Cha Barth thỉnh thoảng gặp Gad trong thánh lễ ở Boulogne, nhưng cha tôn trọng tự do của anh để không trả lời câu này, nhưng chắc chắn Gad “đã là anh em trên con đường thiêng liêng”.

Cuối cùng khi cuốn phim sắp chiếu, cha Barth không biết giáo dân sẽ nhìn mình như thế nào. Cha có sợ mình xuất hiện trên phim không? Cha cười: “Tôi chỉ xuất hiện có hai phút rưỡi!”

Marta An Nguyễn dịch

Nghệ sĩ hài Gad Elmaleh: “Dự tòng là nghệ thuật đánh võ thiêng liêng”

Gad Elmaleh kể lại đức tin của ông: “Tôi mơ giây phút chúng ta sẽ thực sự nói chuyện với nhau”

Gad Elmaleh: Người giáo dân vui tính

Gad Elmaleh: “Trinh Nữ Maria là cú sét tình yêu đẹp nhất của tôi”

Con ở lại một chút: Gad Elmaleh nắm được chính vai của mình

Bài mới nhất