Đức Phanxicô sẽ đi Marseille ngày thứ sáu, thứ bảy 22 và 23 tháng 9. Báo La Croix tường thuật hậu trường chuyến đi khó hình dung này, chúng ta quay trở lại năm 2022 khi tổng giám mục Jean-Marc Aveline, sắp là hồng y, đã làm mọi cách để đưa Đức Phanxicô đến sân vận động Vélodrome, Marseille.
la-croix.com, Loup Besmond de Senneville và Mikael Corre, 2023-08-23
Công nghị ngày 27 tháng 8 năm 2022, tổng giám mục Jean-Marc Aveline, giám mục tổng giáo phận Marseille được phong hồng y./ Nicolas Vallauri/PhotoPQR/La Provence/MaxPPP
Kế hoạch gần như hoàn hảo. Khi cuối tháng 2 năm 2022, tổng giám mục Jean-Marc Aveline và ông Benoît Payan, thị trưởng xã hội chủ nghĩa thành phố Marseille bay đến Tuscany, miền bắc nước Ý, mọi thứ được thực hiện để họ có dịp gặp giáo hoàng.
Vị giám chức Marseille đã sắp xếp với Phủ Quốc vụ khanh để có được vài phút gặp Đức Phanxicô khi ngài đến Florence. Ông thị trưởng thành phố cũng xin như vậy với Phủ để được lọt vào một góc của chương trình tại tòa thị chính thành phố, nơi sẽ tổ chức cuộc họp ngày 27 tháng 2 năm 2022 của 400 đại diện công giáo và dân sự từ khoảng 60 thị trấn giáp Địa Trung Hải, “Địa Trung Hải, biên giới hòa bình“.
Đây là tên của những cuộc họp này, cuộc họp đầu tiên được tổ chức năm 2020 tại Bari, phía đông nam nước Ý, giám mục Jean-Marc Aveline và ông Benoît Payan mơ được lặp lại năm 2023 tại Marseille với giáo hoàng. Tuy nhiên, dự án đã được thiết lập tốt của hai người, họ sẽ dễ dàng thuyết phục những người đồng cấp Ý tổ chức cuộc gặp tiếp theo ở Marseille sẽ gặp một vấn đề lớn.
Thứ sáu, ngày 25 tháng 2 năm 2022, bốn mươi tám giờ trước khi kết thúc sự kiện ở Florence nơi Đức Phanxicô sẽ phát biểu, Văn phòng Báo chí của Tòa thánh trong một thông báo ngắn gọn với báo chí, vì bị đau đầu gối cấp tính, bác sĩ xin ngài nghỉ ngơi nhiều hơn nên ngài sẽ không thể đi Florence.
Dĩ nhiên không ai nghi ngờ vì thật sự giáo hoàng bị đau đầu gối trong vài tuần qua. Nhưng thật ra, sự hủy bỏ vào phút cuối như thế này là do sự hiện diện của cựu bộ trưởng bộ Nội vụ Ý, ông Marco Miniti, người đã trở thành “nhân vật chống người di cư” của đất nước. Chuyên gia tình báo và phản gián này nổi tiếng, vì năm 2017 ông đã ký một thỏa thuận tài chính với lãnh đạo lực lượng dân quân Libya nhằm giảm lượng người châu Phi đến bờ biển Ý… Tất cả những điều này đủ để làm mất lòng giáo hoàng, đặc biệt là vì sáu người Libya do các thị trưởng bị nghi ngờ tham gia đưa người di cư trái phép cũng được mời, dù cuối cùng họ không thể tham dự buổi họp tại Florence.
Ngày chúa nhật 27 tháng 2, trong giờ Kinh Truyền Tin, ở cửa sổ dinh tông tòa, ngài nhắc lại lời cầu nguyện cho hòa bình ở Ukraine, bị quân Nga xâm lược ba ngày trước, nhưng ngài lại không gởi một thông điệp nào đến những người tham gia cuộc họp ở Florence. Im lặng lên án. Hồng y Quốc vụ khanh Pietro Parolin, dự định sẽ đến Florence để đại diện cho Đức Phanxicô cuối cùng ở lại Rôma.
Nhưng bốn tháng sau, ngài có chuyến đi đáng chú ý đến Marseille, nhân dịp lễ Thánh Tâm. Thứ sáu ngày 24 tháng 6 năm 2022, hồng y Pietro Parolin mang lời khuyến khích của Đức Phanxicô đến Marseille. Ngài tuyên bố: “Thật tốt đẹp khi các thành phố vượt qua được ngờ vực không lành mạnh để hội nhập với những người khác biệt, để sự hội nhập này trở thành yếu tố phát triển mới! Ngay cả trong kiến trúc, thành phố đã có những không gian gắn kết, kết nối và thúc đẩy sự công nhận của người khác.”
Đây là bước đi đầu tiên của Đức Phanxicô tới miền nam nước Pháp, thành quả cụ thể đầu tiên của một công việc lâu dài được tổng giám mục Georges ‐Pontier, giáo phận Marseille và chủ tịch Hội đồng Giám mục Pháp (CEF) cho đến năm 2019. Lúc đó dự án đưa giáo hoàng đến Bouches-du-Rhône chỉ là một giả thuyết trong số những giả thuyết khác. Nhưng nó dần dần trở thành dự án chính của Pháp.
Giám mục Éric de Moulins-Beaufort nói với báo La Croix: “Khi tôi gặp Đức Phanxicô lần thứ hai vào tháng 12 năm 2019, tôi nói với ngài, sẽ rất tốt cho ngài nếu ngài đến Pháp và nơi tốt nhất sẽ là Marseille. Thành phố này tượng trưng cho mọi chủ đề ngài quan tâm, trước hết là đối thoại giữa các văn hóa.” Đây cũng là xác tín của tân tổng giám mục Jean-Marc Aveline của Marseille kể từ năm 2019.
Sau cuộc gặp bị bỏ lỡ ở Florence, giám mục Aveline xin đại sứ quán Pháp tại Tòa thánh “thúc đẩy” lời mời tới giáo hoàng, nhân rộng các sáng kiến bằng tất cả các con đường ngoại giao có thể. Vì thế thông qua sứ thần ở Pháp, ngài xin thị trưởng Marseille viết thư mời Đức Phanxicô về việc tổ chức một hội nghị về Địa Trung Hải ở Marseille.
Ông Payan nói với La Croix: “Chúng ta đang nói về một sự kiện hành tinh với một thông điệp cực kỳ mạnh mẽ, tác động của lời giáo hoàng trước tình trạng hỗn loạn của lịch sử đang diễn ra ở Địa Trung Hải và ở nhiều nước châu Phi là rất quan trọng.”
Về mặt tổ chức, giấc mơ của hồng y Aveline là giấc mơ lớn: đưa Đức Phanxicô cùng với hơn 300 giám mục từ khắp nơi trên thế giới đến để nói chuyện về người di cư và Địa Trung Hải. Ngay lập tức, sân vận động Vélodrome với 67.000 chỗ ngồi được xem xét. Hồng y Jean-Marc Aveline hình dung: “Dự án đầy tham vọng này có thể tạo thành một giai đoạn trong chuyến hành hương Địa Trung Hải dài ngày, và chính Đức Phanxicô đã khởi xướng khi ngài được bầu năm 2013, với chuyến đi đến đảo Lampedusa.”
Ngài nói tiếp: “Bằng cách đến Marseille, Đức Phanxicô sẽ thu hút sự chú ý của Pháp và châu Âu đến những gì đang xảy ra ở Địa Trung Hải, đặc biệt là những thảm kịch đang diễn ra ở đó và đến ý nghĩa mang tính biểu tượng phổ quát của khu vực này trên thế giới. Khi cùng cầu nguyện với Đức Phanxicô, Giáo hội Pháp được mời gọi cùng ngài nhìn về vùng biển này, nơi mà Giáo hội mang ơn rất nhiều, vì Tin Mừng đã đến từ đó. Có phải giấc mơ cao cả của người gốc ở các quận phía bắc Marseille này – cha ông là công nhân đường sắt ở đó – đã quyến rũ giáo hoàng người Argentina đến không?”
Ngày 9 tháng 4 năm 2021, Đức Phanxicô đã tiếp giám mục Jean-Marc Aveline một giờ, nhưng chưa có gì đảm bảo. Điều chắc chắn duy nhất trong biển tin đồn: tổng giám mục được thụ phong năm 1984 tại thành phố nơi ông lớn lên và nơi ông đến từ Algeria năm 7 tuổi cùng gia đình, đang trở thành nhân vật quan trọng trong hàng giám mục Pháp.
Tại Villa Bonaparte, sứ quán Pháp ở Rôma, ngày 27 tháng 8 năm 2022, giám mục Jean-Marc Aveline đã đến trễ một giờ trong buổi tiệc tổ chức tại đây. Kế hoạch của ngài về một hội nghị thượng đỉnh Địa Trung Hải còn đang triển khai. Trở về từ Canada tháng 7 năm 2022, Đức Phanxicô dự kiến sẽ đi Kazakhstan tháng 9, Bahrain tháng 11, sau đó ngài đi Congo và Nam Sudan tháng 1 và tháng 2 năm 2023. Ngài sẽ đến Đền thờ Thánh Phêrô ngày 27 tháng 8 năm 2022 qua cửa phụ, trên chiếc xe lăn do người quản gia đẩy, ngài vẫn chưa nói gì đến Marseille, ngoại trừ việc giám mục Jean-Marc Aveline sẽ là tân hồng y trong số 20 tân hồng y ngàisắp phong.
Cuối cùng, khi đến dự buổi tiệc tổ chức vinh danh hồng y Aveline tại Villa Bonaparte, tân hồng y chắc chắn vẫn đang suy ngẫm về bài giảng của giáo hoàng về “ngọn lửa của Chúa”, ngọn lửa “từ từ chuẩn bị thức ăn cho các gia đình nghèo, người di cư hoặc người vô gia cư”. Trong khu vườn của đại sứ quán, cha mẹ lớn tuổi của ngài đang chờ ngài ở bữa tiệc, bộ trưởng bộ Nội vụ Pháp Gérald Darmanin cũng vậy, ông nói: “Chúng tôi sẽ cùng Marseille mời Đức Phanxicô.” Bây giờ mọi người đều đang mơ.
Giuse Nguyễn Tùng Lâm dịch
Từ Oulan-Bator đến Marseille: hai hành trình, cùng một lộ trình của Đức Phanxicô
Đức Phanxicô tại Marseille: vì sao không phải là chuyến đi thăm “nước Pháp”?
