americamagazine.org, David Rising, 2024-08-28
Bảng chào mừng Đức Phanxicô ở bức tường vinh danh Giám mục Belo và ba anh hùng dân tộc Dili, Đông Timor ngày thứ tư 14 tháng 8-2024. (Ảnh AP/Achmad Ibrahim)
Đức Phanxicô sẽ là giáo hoàng thứ hai sau Đức Gioan-Phaolô II đến thăm Dili năm 1989 kể từ khi Indonesia được độc lập năm 2002.
Cách đây hai năm, Vatican đã thừa nhận Giám mục Carlos Ximenes Belo, người đoạt giải Nobel Hòa bình và là anh hùng độc lập của Đông Timor, đã lạm dụng tình dục các bé trai, và ba năm sau Vatican cũng đã thừa nhận nhà truyền giáo nổi tiếng người Mỹ Richard Daschbach bị kết tội tấn công tình dục các em bé gái.
Hai giáo sĩ này vẫn nhận được sự ủng hộ rộng rãi của cộng đồng công giáo ở Đông Timor vì họ đã ủng Đông Timor trong cuộc đấu tranh đẫm máu giành độc lập.
Một chuyến thăm của hãng tin AP tới thủ đô Dili, trước chuyến đi của Đức Phanxicô cho biết hầu hết người dân đều xem nhẹ, nghi ngờ hoặc bác bỏ những cáo buộc chống lại hai nhân vật này.
Các chuyên gia cho biết, nếu Đức Phanxicô chọn giải quyết vấn đề một cách trực tiếp và xin lỗi các nạn nhân bị bỏ quên thì đây là thời điểm lịch sử trong triều của ngài.
Một số điểm rút ra từ báo cáo của AP trước chuyến đi của Đức Phanxicô
Những cáo buộc chống lại Giáo hội
Giám mục Carlos Ximenes Belo, lãnh đạo Giáo hội Đông Timor đột ngột về hưu năm 2002 với lý do sức khỏe và căng thẳng.
Giám mục Belo, hiện 76 tuổi, sau đó được Vatican và dòng truyền giáo Salêdiêng gởi đến Mozambique, thuộc địa cũ của Bồ Đào Nha để truyền giáo, dạy giáo lý cho trẻ em và người trẻ.
Đến năm 2022 khi nhà báo Hà Lan Tjiyske Lingsma công bố một báo cáo chi tiết về vụ này thì những cáo buộc chống lại ông mới được biết đến rộng rãi.
Một ngày sau khi câu chuyện được tiết lộ, Vatican xác nhận Giám mục Belo đã bị trừng phạt bí mật hai năm trước đó và bị cấm tiếp xúc với trẻ vị thành niên.
Nhà báo Lingsma cũng làm sáng tỏ trường hợp linh mục truyền giáo Mỹ Richard Daschbach qua một báo cáo năm 2019. Tin tức lan rộng lúc báo cáo được công bố, trong một thư gởi Giáo hội, linh mục Daschbach thừa nhận đã lạm dụng các cô gái trẻ từ năm 1991 đến năm 2012.
Ông viết: “Tôi không thể nhớ khuôn mặt của nhiều nạn nhân, lại càng không biết tên của họ.” Năm nay ông 87 tuổi và đã bị Vatican truất chức, bị buộc tội hình sự ở Đông Timor, năm 2021 bị kết án và hiện bị án 12 năm tù.
Tại sao họ còn được ủng hộ mạnh mẽ?
Giám mục Belo được giải Nobel Hòa bình vì lòng dũng cảm trong việc thu hút sự chú ý của quốc tế đến những vi phạm nhân quyền của Indonesia trong cuộc xung đột kéo dài và đẫm máu. Ông cùng tổng thống đương nhiệm của Đông Timor, José Ramos-Horta lãnh giải Nobel.
Ủy ban Nobel Na Uy ca ngợi lòng dũng cảm của Giám mục Belo, người bị lực lượng Indonesia đe dọa. Ủy ban lưu ý, cố gắng thuyết phục Liên Hiệp Quốc tổ chức cuộc trưng cầu dân ý cho Đông Timor, họ đã đưa lậu hai nhân chứng của vụ thảm sát đẫm máu năm 1991 để có thể làm chứng trước ủy ban Nhân quyền Liên Hiệp Quốc tại Geneva.
Tương tự như vậy, linh mục Mỹ Richard Daschbach, con trai của một công nhân thép ở Pittsburgh, được ca ngợi vì cứu sống những người đấu tranh giành độc lập, đặc biệt là ở vùng biệt lập Oecusse, nơi ông truyền giáo trong nhiều thập kỷ.
Giáo hội đã phản đối sự chiếm đóng quân sự ở Indonesia và đã ủng hộ cuộc kháng chiến trong những năm giao tranh đẫm máu làm 200.000 người thiệt mạng, hai nhân vật này được tôn trọng đến mức họ được nhắc đến trong phần mở đầu hiến pháp của đất nước non trẻ này.
Vì thế các nạn nhân bị lạm dụng khó lên tiếng, sợ bị cho là chống Giáo hội, những người như giám mục Belo và linh mục Daschbach tiếp tục nhận được sự hỗ trợ từ mọi tầng lớp xã hội.
Ngay cả sau khi linh mục Daschbach bị kết án, Thủ tướng Xanana Gusmao, bản thân là một anh hùng độc lập, đã đến thăm ông trong tù – mời bánh và rượu vang nhân dịp sinh nhật ông – tuyên bố việc trả tự do sớm cho linh mục là ưu tiên hàng đầu của ông.
Đức Phanxicô sẽ làm gì?
Đức Phanxicô sẽ đối diện với tín hữu Đông Timor, nhưng cho đến bây giờ vẫn chưa biết ngài sẽ gặp các nạn nhân hay không và có trực tiếp thảo luận về việc lạm dụng tình dục hay không.
Giuse Nguyễn Tùng Lâm dịch
Châu Á, lục địa của trái tim Đức Phanxicô
Chuyến đi Á châu của Đức Phanxicô: cuộc gặp giữa các nền văn hóa
Linh mục Diaz truyền giáo ở Papua: Đức Phanxicô mang dịu ngọt tâm hồn đến cho chúng tôi
