Phỏng vấn Noland Arbaugh, người đầu tiên được ghép Neuralink
wired.com, Emily Mullin, 2024-05-22
Anh Noland Arbaugh, 30 tuổi là người đầu tiên được ghép thiết bị não của Elon Musk. Anh trả lời phỏng vấn trang Wired về cảm giác khi anh sử dụng máy tính với tâm trí của mình và có được cảm giác độc lập mới.
Năm 2016, anh Noland Arbaugh bị chấn thương tủy sống khi bơi trong hồ. Các chi tiết vụ chấn thương rất mờ, anh chỉ nhớ anh đã nhảy xuống nước lặn với các bạn và đập đầu vào một cái gì đó hoặc một ai đó. Anh nổi lên mặt nước và không thể bơi được.
Các bác sĩ chẩn đoán anh bị liệt từ cổ trở xuống. Từ một sinh viên đại học tự túc anh về sống với cha mẹ và dựa trên cha mẹ cho các nhu cầu hàng ngày của mình. Anh học dùng xe lăn, ngậm miệng dùng que để dùng iPad, nhưng khó khăn nhất của anh là cảm giác mình là gánh nặng của gia đình.
Năm 2016 cũng là năm Elon Musk đồng sáng lập startup cấy ghép não Neuralink. Tháng 1 năm nay, Arbaugh là người đầu tiên nhận thiết bị được đặt tên là Thần giao cách cảm, một phần thử nghiệm lâm sàng. Đó là giao diện não-máy tính, hoặc BCI vì nó giải mã các tín hiệu chuyển động dự định trong não và dịch chúng thành lệnh cho máy tính. Arbaugh chỉ cần nghĩ di chuyển con trỏ trên màn hình máy tính xách tay và nó di chuyển.
Thiết bị thử nghiệm đã mang lại cho Arbaugh cảm giác độc lập. Trước đây, sử dụng que miệng đòi hỏi phải có người làm cho anh ngồi thẳng. Nếu làm rơi que miệng phải có người nhặt cho anh và không dùng lâu được vì miệng sẽ bị lở loét. Với thiết bị Neuralink, gần như anh hoàn toàn kiểm soát được máy tính, đọc tin và chơi game lúc nào anh muốn. Neuralink nói anh đã lập kỷ lục điều khiển con trỏ bằng BCI.
Arbaugh không phải là người đầu tiên nhận được BCI; Nathan Copeland đã dùng chín năm. Ngoài Neuralink, một số công ty khác đang nghiên cứu để thương mại hóa BCI giúp người bị liệt, bị rối loạn sức khỏe tâm thần và cả những người mù. Gần đây Arbaugh đã nói chuyện qua Zoom với Wired về kinh nghiệm của anh trong nghiên cứu Neuralink.
Người dùng Neuralink đầu tiên liên tục ghi nhận việc cấy ghép não. Một ngày sau khi phẫu thuật, Elon Musk đã đăng trên Twitter-X thiết bị đang hiển thị phát hiện gai tế bào thần kinh. Có thực sự nhanh như vậy không?
Bằng cách lập bản đồ cơ thể, bạn nghĩ trong đầu di chuyển bàn tay hoặc ngón tay theo một cách nào đó và Neuralink sẽ tương quan điều này với một tín hiệu thần kinh nào đó không?
Anh không thực sự di chuyển ngón tay của anh, anh chỉ nghĩ về nó phải không?
Noland Arbaugh. Chính xác. Dù tôi không thể di chuyển, tôi cố gắng di chuyển nó, và cảm giác như nó được di chuyển. Tín hiệu đang xảy ra trong não tôi.
Cảm giác như thế nào khi anh dùng thiết bị. Anh có phải tập trung vào đó không?
Không, nó rất dễ dàng. Tôi dùng khi tôi dự các buổi học hoặc đi dạo, tôi làm nhiều việc cùng một lúc, nó cần rất ít sức mạnh của não, tôi chỉ cần nghĩ tôi muốn làm gì là con trỏ đi.
Anh dùng Neuralink trên những thiết bị nào?
Bây giờ nó chỉ có Macbook nhưng họ đang có kế hoạch chuyển nó sang các thiết bị khác. Nó sẽ chuyển sang điện thoại khá sớm và chúng tôi sẽ tiếp tục từ đó.
Neuralink đã đưa ra một bài đăng trên blog gần đây về 100 ngày đầu tiên của anh với thiết bị và cho biết một số sợi cấy ghép rải rác với các điện cực đọc hoạt động thần kinh của anh, đã kéo ra khỏi não của anh. Anh có thấy sự khác biệt chức năng khi xảy ra chuyện này không?
Tôi có thể nói ngay có điều gì đó không ổn. Tôi chỉ bắt đầu mất kiểm soát con trỏ. Đó là khoảng ba tuần sau, tôi nghĩ đó là một cái gì đó ở phía họ, giống như họ đã thay đổi một cái gì đó trong phần mềm làm nó hoạt động xấu hơn.
Anh có biết có thể các chủ đề có thể đi ra?
Tôi không có bất kỳ kiến thức nào về điều này. Tôi không nghĩ họ đã nhìn thấy nó trong bất kỳ thử nghiệm động vật nào. Tôi có nghe nói có thể đã xảy ra ở một trong những con khỉ nhưng nó khác nhiều. Nó không bao giờ được dự đoán sẽ xảy ra trong tôi. Nhưng có rất nhiều điều mà họ không mong đợi với bộ não con người, như nó di chuyển bao nhiêu. Nó đã đưa ra rất nhiều tính toán của họ về cách mọi thứ nên diễn ra.
Mất bao lâu để hiệu chỉnh lại và trở lại tốc độ con trỏ trước đây?
Có lẽ phải mất hai tuần. Tôi nhớ ngày nó xảy ra. Tôi đã chơi trên đó, và mọi thứ trở nên tốt hơn. Đó chỉ là một tinh chỉnh nhỏ mà họ đã thực hiện ở phía phần mềm, và từ thời điểm đó mọi thứ tiếp tục trở nên càng ngày càng tốt hơn.
Anh có lo lắng nhiều sợi chỉ có thể kéo ra và cấy ghép có thể ngừng hoạt động hoàn toàn?
Có, tôi sợ chuyện này. Tôi có đề cập với họ. Họ thẳng thắn nói với tôi, họ không thấy bất kỳ bằng chứng nào về chuyện này. Có vẻ như các sợi chỉ đã ổn định, và thậm chí một số sợi được kéo ra khỏi não tôi cũng đã tìm được đường trở lại. Bây giờ tôi không còn lo lắng cho chuyện này.
Kể từ khi cấy ghép, cuộc sống của anh đã thay đổi như thế nào?
Nó làm cho tôi độc lập hơn, và không những chỉ giúp tôi mà còn giúp cho những người chung quanh tôi. Nó làm cho tôi cảm thấy mình ít bất lực hơn, ít gánh nặng hơn. Tôi mong những người chung quanh tôi không phải chờ đợi tôi quá nhiều. Ngoài việc được chữa lành hoàn toàn, tôi nghĩ hầu hết những người bị liệt tứ chi muốn là được tự lập.
Với cấy ghép, anh mơ làm được gì mà anh không thể làm bây giờ? Thần giao cách cảm, Neuropathy 2.0 trông như thế nào?
Tôi đã đề cập đến điều này trong cuộc họp toàn thể của Neuralink, tôi nghĩ sẽ thật tuyệt nếu tôi có một robot Optimus (Tesla) mà tôi có thể điều khiển, về cơ bản nó sẽ làm mọi thứ cho tôi và là người chăm sóc tôi. Có lẽ nó sẽ loại bỏ 90% những chuyện tôi cần người khác làm cho tôi, nhất là nó có thể kết nối với những thứ khác. Tôi có thể kết nối với một chiếc xe hơi – chiếc Tesla sẽ khá tuyệt vì nó đã tự lái. Tôi chỉ tìm cách vào và đặt địa chỉ, nó đưa tôi đi bất cứ đâu. Có rất nhiều người, rất nhiều bộ phận chuyển động có liên quan. Nếu tôi có thể tự mình làm tất cả những điều đó, nó sẽ thay đổi mọi thứ.
Anh nghĩ biên giới tiếp theo của BCI là gì?
Có thể dịch ngôn ngữ, tôi nghĩ BCI có thể thực hiện được điều này.
Tôi biết BCI chưa viết vào não, chúng chỉ đọc. Không có cách nào để chèn kiến thức vào đó. Nhưng tôi nghĩ nếu chúng ta đã ở bước đọc, thì có lẽ viết sẽ là bước tiếp. Đó là khái niệm đáng sợ hơn một chút và là điều tôi cảm thấy nhiều người có thể không quá hài lòng. Có lẽ đó là điều cần được suy nghĩ thêm, cẩn thận thêm một chút. Nhưng tôi nghĩ đây là một khả năng thực sự, một tương lai tươi sáng thực sự.
Giuse Nguyễn Tùng Lâm dịch
