Đức Phanxicô: bài giáo lý về thói ghen tương đố kỵ và háo danh hão
fr.zenit.org, 2024-02-28
Đức Phanxicô trong buổi tiếp kiến chung hàng tuần ngày thứ tư 28 tháng 2-2024, ngài để Đức ông Campinelli đọc bài giáo lý, ngài cho biết ngài bị cảm lạnh nên không đọc được.
Trong buổi tiếp kiến chung tuần này, Đức Phanxicô tiếp tục loạt bài giáo lý về tính xấu tính tốt, hôm nay ngài đề cập đến thói ghen tương đố kỵ và háo danh hão. Hai thói xấu này là đặc tính của những người luôn muốn kéo sự chú ý về mình. Đây là hai mối tội đầu trong danh sách dài truyền thống tu đức đã để lại cho chúng ta, nếu chúng không kiềm chế chúng thì chúng sẽ dẫn chúng ta đến việc căm ghét người khác.
Chúng ta hãy bắt đầu với thói ghen tị. Đây là thói xấu lâu đời nhất: Ca-in căm ghét Abel khi thấy của lễ em mình đẹp lòng Thiên Chúa. Ca-in là con trai cả của ông A-dong và bà E-và, có được phần lớn tài sản thừa kế của cha, nhưng chỉ cần thấy em mình thành công trong một việc nhỏ là đủ để làm cho Ca-in tức giận, mặt tối xầm lại. Vẻ mặt của người đố kỵ luôn buồn bã: ánh mắt cụp xuống, dường như họ liên tục rà soát mặt đất, nhưng thực tế họ không nhìn thấy gì, vì tâm trí họ đầy ác ý. Nếu chúng ta không kiềm chế được ghen tương đố kỵ, thì chúng ta dễ căm ghét người khác. Abel sẽ bị Ca-in giết, kẻ không chịu nổi trước hạnh phúc của em mình.
Ghen tị là một tội ác không phải chỉ được tìm hiểu trong kitô giáo: nó là đề tài tìm hiểu của các triết gia và học giả thuộc mọi văn hóa. Về cơ bản, có một mối quan hệ giữa ghét và yêu: chúng ta muốn điều xấu cho người khác, nhưng trong thâm tâm chúng ta lại muốn giống họ. Người khác thể hiện những gì chúng ta muốn trở thành, mà trong thực tế chúng ta không làm được. May mắn của họ dường như là một bất công với chúng ta: chúng ta nghĩ chúng ta xứng đáng nhận thành công hoặc may mắn tốt hơn họ nhiều!
Phương thuốc chữa thói ghen tị: “Hãy thương mến nhau với tình huynh đệ, coi người khác trọng hơn mình” (Rm 12,10)
Gốc rễ của thói xấu này là một quan niệm sai lầm về Thiên Chúa: chúng ta không chấp nhận Thiên Chúa có “bài toàn riêng” của Ngài. Trong dụ ngôn về những người thợ được ông chủ vườn nho gọi làm việc vào những giờ khác nhau trong ngày, những người làm việc giờ đầu nghĩ họ có quyền được trả lương cao hơn những người đến sau cùng; nhưng ông chủ trả lương cho mọi người bằng nhau và nói: “Chẳng lẽ tôi lại không có quyền tuỳ ý định đoạt về những gì là của tôi sao? Hay vì thấy tôi tốt bụng, mà bạn đâm ra ghen tức?” (Mt 20,15). Chúng ta muốn áp đặt logic ích kỷ của chúng ta lên Thiên Chúa, nhưng logic của Ngài là tình yêu. Của cải Ngài ban cho chúng ta là để chia sẻ. Đó là lý do vì sao Thánh Phaolô khuyên chúng ta: “Hãy thương mến nhau với tình huynh đệ, xem người khác trọng hơn mình” (Rm 12,10). Đây là phương thuốc chữa thói ghen tị!
Người kiêu ngạo có cái “tôi” cồng kềnh
Thói xấu thứ nhì Đức Phanxicô đề cập hôm nay là thói háo danh hão. Thói này đi đôi với con quỷ đố kỵ. Cả hai thói này là điển hình của người muốn cho mình là trọng tâm vũ trụ, tự do lợi dụng mọi thứ và mọi người, đối tượng của mọi lời khen ngợi và yêu mến. Thói háo danh hão là lòng tự trọng bị thổi phồng và vô căn cứ. Người háo danh có cái “tôi” cồng kềnh: họ không đồng cảm với người khác và không nhận ra, thế giới này còn có những người khác ngoài mình. Các mối quan hệ của họ luôn mang tính công cụ, đặc trưng là họ muốn lấn áp người khác. Con người của họ, chiến công của họ, thành công của họ phải được mọi người thấy: họ luôn là kẻ khất thực sự chú ý. Khi các việc làm của họ không được thừa nhận, họ sẽ rất tức giận. Họ cho người khác là bất công, không hiểu họ, không đủ trình độ để hiểu họ.
Trong các tác phẩm của Tổ phụ Evagrius Ponticus, ngài kể câu chuyện cay đắng của một tu sĩ bị thương tổn vì háo danh. Sau những thành công đầu tiên trong đời sống thiêng liêng, tu sĩ này cảm thấy mình đắc đạo, ông lao mình vào thế giới bên ngoài để nghe lời khen ngợi. Nhưng ông không hiểu, ông chỉ mới bắt đầu hành trình thiêng liêng, một cám dỗ đang rình rập sẽ sớm làm ông sa ngã.
“Tôi rất vui mừng và tự hào vì những yếu đuối của tôi, để sức mạnh của Đức Kitô ở mãi trong tôi” (2 Cr 12,9)
Để chữa lành bệnh háo danh, các bậc thầy tu đức không đề xuất nhiều phương thuốc. Bởi vì căn bản, thói háo danh này tự chính nó có cách chữa của nó: những lời khen ngợi mà những người kiêu ngạo này muốn gặt hái sẽ sớm quay lại chống họ. Biết bao người vì có ảo tưởng sai lầm về hình ảnh của mình, đã sa vào những tội lỗi mà họ sẽ sớm phải xấu hổ!
Lời hướng dẫn để thắng thói háo danh là chứng từ của Thánh Phaolô. Ngài luôn phải đương đầu với một khuyết điểm mà ngài không bao giờ có thể khắc phục được. Ba lần ngài xin Chúa giải thoát ngài khỏi cực hình đó, nhưng cuối cùng Chúa Giêsu đã trả lời ngài: “Ơn của Thầy đã đủ cho anh, vì sức mạnh của Thầy được biểu lộ trọn vẹn trong sự yếu đuối”. Từ ngày đó, Thánh Phaolô được tự do. Và kết luận của ngài cũng nên là kết luận của chúng ta: “Tôi rất vui mừng và tự hào vì những yếu đuối của tôi, để sức mạnh của Đức Kitô ở mãi trong tôi” (2 Cr 12,9).
Marta An Nguyễn dịch
