Việc cách chức giám mục Strickland là ‘hành chính’, không phải là hình phạt
americamagazine, Gina Christian, OSV News, 2023-11-13
Đức Phanxicô chào giám mục Joseph E. Strickland, giáo phận Tyler, Texas ngày 20 tháng 12 năm 2020 trong chuyến đi ad limina của các giám mục Hoa Kỳ từ Arkansas, Oklahoma và Texas đến Vatican. (Ảnh OSV News/Vatican Media)
Ngày 11 tháng 11, Văn phòng Báo chí Tòa Thánh thông báo Đức Phanxicô cách chức giám mục Strickland khỏi quyền quản lý mục vụ giáo phận Tyler. Linh mục John Beal, giáo sư giáo luật tại Đại học Công giáo Hoa Kỳ nói với OSV News, việc cách chức này là hành động hành chính chứ không phải là hành động tư pháp. Đức Phanxicô bổ nhiệm giám mục Joe S. Vásquez, giáo phận Austin, Texas, làm giám quản tông tòa để điều hành giáo phận cho đến khi có giám mục mới.
Không có lý do nào được đưa ra cho việc cách chức giám mục Strickland, dù từ nhiều tháng nay đã có những đồn đoán về tương lai của ngài vì một số tuyên bố của ngài đã thách thức tính chính thống và thẩm quyền của giáo hoàng.
Ngày 12 tháng 11, linh mục Beal nói với OSV News:
“Hiện nay về chức vụ của giám mục Strickland là giám mục ‘nghỉ hưu’ và vẫn nhập giáo phận của mình, ít nhất cho đến nay, việc cách chức không ảnh hưởng đến khả năng hoạt động của ngài trong vai trò mục vụ thiêng liêng. Không có điều gì khác được nói ra, vì vậy Vatican sẽ phải công khai nếu muốn hạn chế mục vụ của giám mục.
Bản thân việc cách chức không dẫn đến bất kỳ hành vi sai trái nào. Đây chỉ là một phán quyết mục vụ, theo đó mục vụ đã trở nên bất lợi hoặc không hiệu quả ở nơi cụ thể này. Điều quan trọng là phải phân biệt giữa việc cách chức hoặc hạn chế về mặt hình sự đối với một giám mục vì vi phạm hoặc tội phạm theo giáo luật, và việc bãi nhiệm hành chính.
Việc cách chức hình sự có truyền thống lâu đời từ thời Giáo hội sơ khai, khi giám mục bị buộc tội về một số hành vi sai trái. Thông thường trong Giáo hội sơ khai, đó là tà giáo và chúng đã bị loại bỏ.
Sau cải cách Gregorian vào thế kỷ 11 – do giáo hoàng Gregory VII lãnh đạo, ngài tìm cách giải quyết các vấn đề về buôn thần bán thánh, bầu cử theo giáo luật và luật độc thân của giáo sĩ – quá trình cách chức bắt đầu trở thành một việc mà giáo hoàng đã tích cực tham gia.
Việc cách chức không bao hàm rằng có bất kỳ hành vi sai trái nào.
Sau cuộc cải cách Gregorian, các giáo hoàng sẽ cử các đại diện giáo hoàng đến giáo khu để áp dụng các biện pháp cải cách và triệu tập các hội nghị nơi có thể đưa ra cáo buộc và mọi người có thể bị sa thải.
Trong thiên niên kỷ qua, việc sa thải hoặc tước bỏ chức vụ giám mục, giống như việc mất chức vụ khác vì các tội phạm (giáo luật), đã được thực hiện thông qua thủ tục hình sự – một thủ tục tư pháp trong đó giáo hoàng là thẩm phán cuối cùng, dù ngài thường ủy quyền để người khác làm thay ngài. Điều này có một lịch sử lâu dài và có một quy trình rõ ràng để theo.
Việc cách chức về mặt hành chính là một diễn biến gần đây hơn trong lịch sử Giáo hội, đồng thời lưu ý thủ tục này được áp dụng để giải quyết các trường hợp khi mục vụ của đương sự trở nên bất lợi hoặc không hiệu quả.
Việc bãi nhiệm hành chính các mục tử vì những lý do như vậy đã không được thực hiện cho đến tận năm 1910. Thủ tục hiện hành được quy định trong các giáo luật 1740-1752.
Với các mục tử, cần phải tuân theo một quy trình rõ ràng. Tuy nhiên, với các giám mục, điều này tùy thuộc vào Tòa thánh – cuối cùng là giáo hoàng – và Bộ Giám mục quyết định tiến trình.
Thông thường, trước đó là một chuyến đi kinh lý tông tòa, do các giám mục khác đến giáo phận của đương sự, phỏng vấn hoặc lấy lời khai của mọi người – kể cả chính vị giám mục – và đưa ra báo cáo. Sau đó họ sẽ có quyết định dựa trên cuộc điều tra.
Chuyến đi kinh lý tông tòa đến giáo phận Tyler diễn ra từ ngày 19 đến 24 tháng 6 do giám mục nghỉ hưu Gerald F. Kicanas của Tucson, Arizona, và giám mục Dennis J. Sullivan của giáo phận Camden, New Jersey thực hiện theo hình thức thông thường, dựa trên những gì đã được công bố rộng rãi.
Nếu một quyết định cho rằng thừa tác vụ của giám mục ‘trở nên bất lợi hoặc không hiệu quả’, thì giám mục được khuyên nên từ chức.
Giám mục Strickland được yêu cầu từ chức ngày 9 tháng 11, nhưng ngài từ chối vì thế Đức Phanxicô đã cách chức theo tuyên bố ngày 11 tháng 11 của hồng y Daniel N. DiNardo, giáo phận Galveston-Houston, tổng giám mục chủ của giáo phận Tyler.
Quyết định này cuối cùng là một phán quyết mục vụ về phía giáo hoàng. Tôi không biết họ có quy trình với các tiêu chuẫn. Nếu có thì đã không được công bố, vì thế các nhà giáo luật không có cơ sở để phê bình.
Hiệp hội Giáo luật Hoa Kỳ đã xuất bản một nghiên cứu năm 1989 về việc công khai quy trình đưa ra những quyết định này, với những gợi ý cho ‘một quy trình trong tương lai’, nhưng cho đến nay những phát hiện của nghiên cứu vẫn chưa được thực hiện.
Như vậy sẽ giúp loại bỏ một số bóng gió và nghi ngờ về sự tùy tiện. Sự tùy tiện được cho là tệ hại gần như thực tế. Việc thông qua một tiến trình trong tương lai sẽ tùy thuộc vào các giám mục, đồng thời lưu ý rằng nhiệm vụ này không phải là ưu tiên hàng đầu. Dù, khi điều này xảy ra (như trường hợp cách chức giám mục Strickland) có thể thu hút sự chú ý của họ.”
Giuse Nguyễn Tùng Lâm dịch
Câu chuyện về giám mục Strickland: giám mục suy đoán lý do vì sao ngài bị Vatican cách chức
Việc sa thải giám mục Joseph Strickland: một sa thải không tránh khỏi
