americamagazine.org, Ban biên tập, 2022-08-18
Học sinh của Trường Truyền giáo Anh-điêng Thánh Phêrô ngồi dưới sân bóng rổ râm mát năm 2015 ở Bapchule, Arizona. (Ảnh CNS / Nancy Wiechec)
Năm 1808, Thánh Elizabeth Ann Seton và các nữ tu thành lập một trường công giáo cho nữ sinh ở Baltimore, nước Mỹ. Thánh Katharine Drexel thành lập các trường truyền giáo ở miền Nam và miền Tây để phục vụ người Mỹ gốc Phi và người Mỹ bản địa. Vào cuối thế kỷ 19, Thánh Frances Xavier Cabrini thành lập các trường công giáo ở Chicago để phục vụ cộng đồng nhập cư người Ý.
Những ví dụ này và vô số ví dụ khác chứng minh một sự thật đơn giản: Nếu trường công giáo chỉ phục vụ người giàu thì đây không phải là một trường công giáo hoàn toàn. Ngay từ đầu giáo dục công giáo ở Hoa Kỳ trong các trường học đã phục vụ người nhập cư và các cộng đồng bị thiệt thòi – bất kể học sinh công giáo hay không công giáo. Sứ mệnh đó là một phần bản sắc của một trường công giáo.
Gần đây việc mở rộng chương trình học bổng của bang Arizona giúp các trường công giáo ở đây dễ dàng hoàn thành sứ mệnh của mình hơn. Tháng 7, thống đốc Doug Ducey, tốt nghiệp trường Trung học Dòng Tên Thánh Gioan ở Toledo, Ohio đã ký mở rộng chương trình Tài khoản Học bổng Hợp pháp, Empowerment Scholarship Account. Bắt đầu tháng 9, tất cả học sinh bang Arizona có quyền nhận học bổng – vào khoảng $6,500 cho mỗi học sinh từ lớp 1 đến lớp 12 và $4,000 cho học sinh mẫu giáo.
Nếu trường công giáo chỉ phục vụ người giàu thì đây không phải là một trường công giáo hoàn toàn.
Arizona sẽ trở thành tiểu bang thứ 17, cùng với các quận Columbia và Puerto Rico có chương trình cung cấp học bổng. Đầu năm nay, Tòa án Tối cao đã phán quyết, bang Maine ở Đông-Bắc nước Mỹ không thể loại các trường tôn giáo khỏi chương trình hỗ trợ học phí cho các trường tư thục. Năm 2020, tòa án đã đưa ra phán quyết tương tự ở bang Montana. Chánh án John G. Roberts viết: “Một nhà nước không nhất thiết phải trợ cấp cho trường tư. Nhưng khi một tiểu bang quyết định làm như vậy thì không thể loại một số trường tư chỉ vì đó là các trường tôn giáo.” Chương trình học bổng mở rộng sẽ tạo điều kiện cho nhiều gia đình có thu nhập thấp và trung bình có thể cho con vào học trường tư. Một ngày trước khi dự luật mở rộng thông qua cơ quan lập pháp, các nhà lập pháp tiểu bang đã tăng tổng tài trợ cho giáo dục từ lớp mẫu giáo đến lớp 12 lên 1 tỷ đô la để cho 1,1 triệu học sinh bang Arizona, một bước mà một số người cho là để xoa dịu các nhà lập pháp không tin vào chương trình này.
Trớ trêu thay, Bang Grand Canyon là một trong số 37 bang vẫn còn cái gọi tu chính án Blaine, ngăn không cho các trường tư nhận quỹ công, điều mà các biên tập viên trang America phản đối trong suốt lịch sử. Vào cuối thế kỷ 19 và đầu thế kỷ 20, sau sự thất bại của nghị sĩ đảng Cộng hòa James Blaine trong việc thông qua một tu chính án hiến pháp Hoa Kỳ nhằm ngăn chuyển công quỹ qua cho các trường tư, các bang đã thông qua các tu chính án riêng của họ để làm.
Các tu chính án Blaine là một phần của phong trào cho rằng công dân sinh ở địa phương trội hơn người nhập cư (nativist) dẫn đến bạo lực của quần chúng chống lại người công giáo và phá hủy tài sản của người công giáo. Các tu chính án Blaine vẫn tồn tại và vẫn còn chống công giáo, như đa số Tòa án Tối cao phần lớn đã công nhận vào năm 2000 và 2020. Chúng nên được bãi bỏ. Chúng làm cho chủ nghĩa bài ngoại tồn tại lâu dài và huyền thoại phổ biến, giáo dục công giáo và giáo dục công lập chống lại nhau trong cuộc chiến giành tiền của người dân đóng thuế. Đây là một ngụy phân đôi. Chính quyền các bang có thể tài trợ đầy đủ cho cả trường tư và trường công.
Các trường tư và trường công đều hoạt động vì lợi ích chung của xã hội Hoa Kỳ.
Chúng ta phải vượt qua các lập luận quá mệt mỏi cho rằng các học bổng của trường tư vi phạm điều khoản thành lập tu chính án đầu tiên. Các tiểu bang có chương trình học bổng không ủng hộ bất kỳ tôn giáo nào, nhưng họ chọn để nâng đỡ, vì họ nhận ra các trường tư bổ sung cho công việc của giáo dục công đến như thế nào. Các trường tư và trường công đều hoạt động vì lợi ích chung của xã hội Hoa Kỳ. Các trường Cristo Rey và Nativity là những tấm gương sáng về những gì giáo dục công giáo có thể làm cho học sinh có thu nhập thấp dù không có một nguồn tài trợ công cho học phí. Các trường công giáo này mở cửa tại nơi giao thoa giữa nhà thờ và thế giới.
Vào đầu năm nay, Đức Phanxicô nhận xét: “Trong thời đại tràn ngập thông tin, thông tin thường được loan truyền mà không có minh triết hoặc không có tinh thần phê phán, nhiệm vụ đào tạo các thế hệ giáo viên và học sinh công giáo hiện tại và tương lai vẫn quan trọng hơn bao giờ hết. Giáo dục công giáo cũng là phúc âm hóa: làm chứng cho niềm vui và sức mạnh của Tin Mừng để đổi mới cộng đồng chúng ta, mang lại hy vọng và sức mạnh để đối diện với những thách thức của thời hiện tại một cách khôn ngoan.” Chúng ta không ngạc nhiên khi Đức Phanxicô nói về trường công giáo rất đúng, vì họ là những người thúc đẩy chính cho nền văn hóa gặp gỡ. Các trường công giáo nhấn mạnh việc phục vụ người khác và công nhận phẩm giá con người của tất cả mọi người. Nhiều người trong số họ đòi phải có giờ phục vụ cho sinh viên lớn tuổi và tạo điều kiện cho các dự án ở trường học để giúp đỡ những người có nhu cầu. Ngoài ra, khoảng 20 phần trăm học sinh tại các trường công giáo trên toàn quốc không theo đạo công giáo.
Chúng ta không ngạc nhiên khi Đức Phanxicô nói về trường công giáo rất đúng, vì họ là những người thúc đẩy chính cho nền văn hóa gặp gỡ.
Trung tâm Nghiên cứu Ứng dụng về sứ vụ tông đồ của Georgetown đã liệt kê chất lượng giáo dục tôn giáo, hướng dẫn học tập, kỷ luật và “cộng đồng” trong số các động lực chính của cha mẹ khi họ quyết định chọn giáo dục công giáo cho con cái mình. Các trường trung học công giáo có thành tích về tỷ lệ tốt nghiệp cao hơn các trường công lập, và học sinh công giáo học giỏi hơn ở đại học.
Tuy nhiên, dù có những lợi ích này, kể từ năm 1960, tỷ lệ ghi tên học trường công giáo giảm đều đặn, năm có mức cao nhất là 5,2 triệu. Theo Hiệp hội Giáo dục Công giáo Quốc gia, các giáo phận ở miền Tây Hoa Kỳ tiếp tục xây các trường học mới, số học sinh nhập học tại các trường công giáo trên toàn quốc năm 2022 là khoản dưới 1,7 triệu. Tổng số này tăng 3,8% so với năm học trước, mức tăng đầu tiên trong hai thập kỷ, nhưng vẫn còn phải xem liệu đây là một đốm sáng liên quan đến đại dịch hay là khởi đầu của một thay đổi.
Hy vọng của chúng tôi là giáo dục công giáo, đã nhiều lần chứng minh giáo dục này đã hình thành những người đóng góp suốt đời cho xã hội Hoa Kỳ, đang trở thành một lựa chọn khả thi cho nhiều gia đình hơn. Để đáp ứng trong lúc này, các trường công giáo phải đổi mới cam kết phục vụ các cộng đồng nhập cư và bị gạt ra ngoài lề xã hội. Thêm nữa ngoài việc vận động cho các trường công được tài trợ tốt, các cộng đồng trường công giáo phải tiếp tục hỗ trợ các gia đình có thu nhập thấp, những người mà trường tư không ở trong tầm tay của họ để con cái của họ có thể học ở các trường này. Các nỗ lực này phải bao gồm hỗ trợ tài chính để giải quyết tình trạng học phí quá cao. Văn hóa gặp gỡ đã có mặt trong các trường học chúng ta phải lan rộng ra trong các gia đình giáo xứ chúng ta.
Một số nhà hoạch định chính sách có thể xem giáo dục tư là dấu hiệu của xã hội thượng lưu. Nhưng tự do tôn giáo mà các trường công giáo tuyệt vọng đi tìm là tự do phục vụ những người không đủ khả năng trả học phí ở trường tư. Thông qua các sáng kiến của tiểu bang như chương trình trường học mới của tiểu bang Arizona, nhiều phụ huynh thực sự có thể lựa chọn được nơi để gởi con họ mỗi buổi sáng đến trường. Các tiểu bang khác sẽ làm tốt để đi theo hướng dẫn đó.
Giuse Nguyễn Tùng Lâm dịch
