Vụ hồng y Marc Ouellet: Vatican đã không tuân theo các quy tắc riêng của mình
presence-info.ca, Francois Gloutnay, 2022-08-17
Đức Phanxicô đi cạnh hồng y Marc Ouellet, Bộ trưởng Bộ Giám mục, khi ngài đến để mở hội nghị chuyên đề quốc tế về chức linh mục tại Vatican ngày 17 tháng 2 năm 2022. (Ảnh CNS / Paul Haring)
Nếu, vào năm 2021, các nhà chức trách cao cấp nhất của Giáo hội công giáo tôn trọng bức thư của một sắc lệnh kỷ luật do chính Đức Phanxicô ban hành thì tên của hồng y Marc Ouellet sẽ không xuất hiện trong bảng các nạn nhân và những kẻ tấn công của các luật sư cầm đầu vụ kiện tập thể chống lại tổng giáo phận Québec công bố hôm qua, ngày thứ ba, 16 tháng 8 – 2022.
Điều tra viên do giáo hoàng chỉ định trong vụ này đã không đưa ra kết quả điều tra của họ cho “nguyên đơn đã bị cựu tổng giám mục Québec xúc phạm”.
Các con là ánh sáng thế gian, Vos estis lux mundi
Tháng 5 năm 2019, Đức Phanxicô ban hành tự sắc Các con là ánh sáng thế gian nhắc nhở các giám chức và giám mục trên toàn thế giới, họ cũng có thể phải chịu các biện pháp kỷ luật nếu họ có hành vi sai trái hoặc lạm dụng tình dục hoặc ngay cả khi họ che giấu những hành vi như vậy của người dưới quyền tài phán của họ.
Trong văn bản pháp lý gồm 19 điều, có hiệu lực kể từ ngày 1 tháng 6 năm 2019, quy định rõ ràng, tất cả các giám mục, bất kể cấp bậc của họ, cho dù họ đơn thuần là giám mục, hồng y, thượng phụ (Giáo hội Đông phương) và “các đặc sứ của giáo hoàng la-mã”, tất cả đều có thể là đối tượng của các vụ khiếu nại.
Cách đây mười tám tháng trước, một cơ quan mục vụ của tổng giáo phận Québec không hề hay biết có nghĩa vụ buộc các nhà chức trách giáo phận phải tuân thủ các quy tắc của tự sắc giáo hoàng.
Tại Canada, mỗi giáo phận công giáo được yêu cầu thành lập một ủy ban chịu trách nhiệm tiếp nhận và nghiên cứu kịp thời tất cả các cáo buộc lạm dụng trẻ vị thành niên hoặc những người dễ bị tổn thương. Vào cuối cuộc điều tra, ủy ban giáo phận này sẽ đệ trình các khuyến nghị của mình lên giám mục địa phương, người sau đó phải quyết định xem liệu linh mục hay giáo dân là đối tượng của đơn khiếu nại có nên bị xử phạt hay không.
Tháng 1 năm 2021, các thành viên của Ủy ban tư vấn về Lạm dụng tình dục Trẻ vị thành niên và Người dễ bị tổn thương của Giáo hội công giáo Québec đã nhận báo cáo của một nhân viên mục vụ, gọi là “F.”, trong các tài liệu được nộp hôm qua trong khuôn khổ của vụ kiện tập thể chống lại tổng giáo phận.
Trong một bức thư dài, bà “F.” cho rằng bà là nạn nhân của những hành vi đáng trách của một linh mục giáo phận.
Tuy nhiên, trước khi đi đến những sự kiện chính, bà nêu lên, trong những sự kiện khác nhau, không phù hợp hoặc đáng trách, mà bà đã trải qua khi làm việc trong Giáo hội, trong mười lăm năm. Đó là câu chuyện bà kể, năm 2008, chính tổng giám mục Québec đã đi quá, khi bà còn là một thực tập sinh trẻ, đi xa đến mức xoa bóp vai bà ngay lần gặp đầu tiên.
“Tôi bị tê cứng trước sự xâm nhập vào quyền riêng tư bất thường này. Tôi không biết phải phản ứng thế nào”, bà giải thích với ủy ban giáo phận, sau đó bà lặp lại với các luật sư, những người đại diện cho các nạn nhân của vụ kiện tập thể chống lại tổng giáo phận.
Trong những tháng sau đó, bà tham dự các sự kiện khác của giáo phận. “Mỗi lần hồng y Ouellet có mặt, tôi bị ôm choàng với những vuốt ve từ phía sau. Sự thân mật quá lớn này làm tôi không thoải mái đến mức tôi sợ những sự kiện này.”
Bà làm chứng trong tài liệu tòa án đệ trình ngày hôm qua, sự bối rối do những cử chỉ này gây ra quá sâu đậm đến nỗi bà liên tục tìm cách tránh tổng giám mục Québec trong các cuộc họp hoặc bất kỳ sinh hoạt phụng vụ nào, thậm chí giả vờ trở ngại để không tham gia.
Không phải là lạm dụng tình dục
Trong bức thư bà gởi ủy ban giáo phận, bà “F.” không tố cáo bất kỳ hành vi lạm dụng tình dục nào của hồng y. Đó không phải là mục đích lá thư của bà. “Tôi chỉ nói về những cử chỉ xâm phạm hoặc cử chỉ không phù hợp và trên hết là sự khó chịu mà tôi cảm thấy, giống như điều mà bất kỳ nhân viên trẻ nào cũng sẽ cảm thấy khi chủ của họ có hành động như vậy.”
Ý định của bà khi nói đến sự khó chịu của bà với hồng y Ouellet, là để kêu gọi sự chú ý của các thành viên trong ủy ban giáo phận về những cử chỉ có vẻ vô hại với một số người, nhưng chứng tỏ nó đã gây tổn thương hoặc sỉ nhục cho phụ nữ làm việc trong Giáo hội mà không ai dám phàn nàn.
Sau khi đọc lời khai của bà, người đứng đầu ủy ban giáo phận về lạm dụng đã khuyến khích bà viết tất cả các sự kiện liên quan đến hồng y Ouellet trong một bức thư sẽ được gởi trực tiếp qua Vatican.
Vào thời điểm này, bà “F.” không biết có tự sắc Các con là ánh sáng thế gian, Vos estis lux mundi, một tự sắc buộc phải báo cáo về Vatican bất kỳ cáo buộc nào liên quan đến một giám mục. Nhưng tất cả các giám mục đều biết rõ các quy tắc được Đức Phanxicô công bố năm 2019. Các nhà chức trách la mã phải được thông báo ngay về những chuyện của cơ quan mục vụ này, và ở đây là tổng giám mục đương nhiệm của Québec, hồng y Gérald Lacroix.
Theo tự sắc trên, sau khi được thông báo về các cáo buộc lạm dụng hoặc bỏ sót, Vatican có ba mươi ngày để đưa ra “các hướng dẫn cần thiết về cách tiến hành trong trường hợp cụ thể”.
Một điều tra viên được chỉ định và phải, theo điều 12 của quy chế tự sắc, thu thập tất cả thông tin liên quan đến các sự kiện được nêu trong đơn khiếu nại, “truy cập thông tin và tài liệu cần thiết cho mục đích điều tra được lưu giữ trong kho lưu trữ của các văn phòng giáo hội”, và yêu cầu “các thông tin từ những người và những tổ chức, cũng như các thường dân, những người có thể cung cấp các yếu tố hữu ích cho cuộc điều tra”.
Điều tra viên
Ngày 23 tháng 2 năm 2021, nhân viên mục vụ nhận e-mail từ một linh mục mà bà không biết. Đó là linh mục Dòng Tên Jacques Servais ở Rôma. Linh mục cho biết cha được giáo hoàng ủy nhiệm để nghiên cứu bức thư của bà gởi tháng 1. Linh mục mong bà đề nghị có một vài buổi gặp để họ có thể gặp qua mạng.
Bà “F.” tích cực trả lời yêu cầu của linh mục nhưng hỏi liệu bà có thể cùng gặp với một người nào của ủy ban cố vấn của giáo phận không. Linh mục Servais giải thích cha không phản đối sự hiện diện này nhưng bà không có gì phải lo lắng. Cuộc họp dự kiến sẽ được tổ chức “giữa những tín hữu kitô tốt”.
Cuộc họp thông qua ứng dụng Teams diễn ra vào ngày 4 tháng 3 năm 2021. Theo thỏa thuận, một thành viên của ủy ban giáo phận tham dự toàn bộ cuộc họp, kéo dài dưới một giờ. Bà “F.” nhấn mạnh tinh thần cuộc nói chuyện là thân mật, thậm chí thông cảm.
Nhưng một vài câu của linh mục Servais làm bà mất ổn định: “Nhiều lần linh mục nói với tôi ngài không biết phải làm gì với lời khiếu nại của tôi. Thậm chí linh mục còn đi xa đến mức hỏi hướng dẫn viên của tôi, ông sẽ làm gì ở địa vị của tôi. Sau đó, linh mục nói với chúng tôi giáo hoàng đã hỏi cha, không muộn hơn tuần trước, nếu cuối cùng ngài có thể gặp tôi.”
Bà “F.” cũng nhớ, linh mục điều tra viên không hỏi bà nhiều câu hỏi về các sự kiện được đề cập trong thư của bà. Linh mục muốn biết liệu bà có biết bất kỳ hành động tương tự nào khác của giám mục hay không. Linh mục tìm cách biết các ý định của tôi khi viết thư, được xây dựng, được thừa nhận theo cách “thận trọng và uyển chuyển”.
Không có báo cáo
Dù có những khó chịu mà bà “F.” cảm thấy trong cuộc gặp với điều tra viên, các quy tắc của tự sắc dường như được tôn trọng. Ngay khi nhận được khiếu nại về một giám mục, Vatican phải được thông báo. Chưa đầy ba mươi ngày sau, một điều tra viên được chỉ định.
Nhưng có một yếu tố đã gây bối rối cho bà “F.”. Bà đã đề cập đến điều này trong đơn khiếu nại ngày hôm qua. Bà nghi linh mục Servais, điều tra viên do giáo hoàng chỉ định, “có thể là cộng tác viên của hồng y Marc Ouellet”. Bà đã không sai. Cả hai biết rõ nhau. Họ đã gặp nhau trong Hiệp hội Lubac-Balthasar-Speyr do linh mục chủ trì. Tháng 2 năm 2022, họ hợp tác trong một hội nghị chuyên đề quốc tế về chức thánh, cuộc họp do hồng y chủ trì.
Tuy nhiên, trong tự sắc, Đức Phanxicô tuyên bố rõ, trong điều 13, rằng “bất kỳ ai phụ tá cho Métropolite (Trưởng Giáo chủ Đông phương: giữa thượng phụ và giám mục) trong cuộc điều tra đều phải hành động một cách công bằng và không có mâu thuẫn lợi ích”.
“Trong trường hợp đương sự cho rằng mình ở trong tình trạng mâu thuẫn lợi ích hoặc không thể duy trì công bằng cần thiết để đảm bảo tính toàn vẹn của cuộc điều tra, thì đương sự có nghĩa vụ thoái thác và báo cáo tình hình cho Métropolite”. Dù có tình bạn của mình với hồng y Ouellet, linh mục Dòng Tên Jacques Servais cảm thấy mình không có mâu thuẫn lợi ích. Người ta vẫn tò mò không hiểu những người ở gần giáo hoàng đã không thông báo cho ngài về mối liên hệ giữa hai người.
Tự sắc cũng quy định “các cuộc điều tra phải được kết thúc trong vòng chín mươi ngày” dù luôn có thể nạp đơn yêu cầu gia hạn “khi có lý do chính đáng”.
Kể từ tháng 3 năm 2021, bà “F.” không có liên lạc gì thêm với điều tra viên do giáo hoàng chỉ định. Bà không biết liệu điều tra viên đã hoàn thành báo cáo chưa hay có yêu cầu gia hạn hay không. Linh mục Servais cũng không trả lời các câu hỏi của báo Présence trong lần gởi đầu tiên tháng 6 năm 2021 và sau đó là tháng 2 năm 2022. Như thế linh mục không bao giờ xác nhận cha đã được sự ủy thác của giáo hoàng hay đã viết xong báo cáo điều tra của mình. Trên thực tế, linh mục chưa bao giờ xác nhận đã nhận các yêu cầu của nhà báo.
Chúng ta cũng nên nêu ra ở đây, điều 17 của tự sắc Các con là ánh sáng thế gian quy định, “theo yêu cầu, Métropolite phải thông báo cho đương sự tuyên bố họ bị tấn công, hoặc cho đại diện hợp pháp của đương sự biết về kết quả cuộc điều tra”.
“Cho đến bây giờ, không có kết luận nào liên quan đến các khiếu nại chống hồng y Marc Ouellet đã được chuyển đến cho bà “F.”, đơn nạp lên pháp lý hôm qua chính xác cho biết.
Vụ kiện tập thể chống lại tổng giáo phận Québec, khi được tranh luận, sẽ tiết lộ thêm về kết quả cuộc điều tra do Tòa thánh Vatican khởi xướng sau khi một nhân viên mục vụ thông báo với ủy ban cố vấn của giáo phận về những hành động không phù hợp của bề trên của họ, cựu tổng giám mục Québec mà từ năm 2010 đã làm Bộ trưởng Bộ Giám mục.
Giuse Nguyễn Tùng Lâm dịch
