Giáo dục là giúp họ tự sinh đẻ lấy
Tôi 100 tuổi, và tôi muốn nói…
Xơ Emmanuelle với Jacques Duquesne và Annabelle Cayrol
Nhà xuất bản Plon, 2008
Trong bao nhiêu năm trời, hàng ngày xơ tiếp xúc với rất nhiều tín hữu của nhiều tôn giáo khác nhau. Xơ rút tỉa được những học hỏi nào?
Xơ lúc nào cũng cố gắng tôn trọng mọi tín hữu, kể cả những người không tôn giáo. Đối với xơ, mỗi con người có một mảnh đất thiêng liêng riêng, riêng của họ: nơi đó họ sống với những xác tín, tôn giáo, quốc gia, chính trị riêng của họ. Xơ không thể bứt hàng rào để đi vào. Và xơ cũng không muốn.
Khi còn là một nữ tu trẻ, từ Paris xơ được gởi đi Thổ Nhĩ Kỳ, đúng là xơ đi với một tấm lòng nhiệt huyết: mình sẽ chinh phục cả nước Thổ!
Như xơ đã nói, nhà dòng xơ có hai trường ở Thổ, một cho các học sinh nghèo trong khu phố, một cho các nữ sinh giàu con của các bộ trưởng. Những nhân vật cao cấp của Thổ. Trước hôm ngày tựu trường, xơ chuẩn bị làm giáo sư đứng lớp, mẹ Bề trên kêu xơ vào văn phòng. Xơ còn nhớ lại cảnh này. Bà nói với xơ: “Cô bé Emmanuelle nhỏ bé của mẹ – mẹ hay nói như vậy -, ngày mai con sẽ dạy các học sinh, có em là công giáo, thiểu số thôi, có em là chính thống giáo, do-thái giáo nhưng nhiều nhất là hồi giáo. Con không bao giờ được nói về Chúa Giêsu-Kitô cho chúng nghe trong lớp!”
Xơ tự hỏi xơ đến đây để làm gì. Xơ nghĩ không lẽ mình phải ra đi như khi mình đến đây. Mẹ bề trên thấy xơ thất vọng, mẹ nở một nụ cười và giải thích cho xơ: “Cô bé Emmanuelle nhỏ bé của mẹ, con phải hiểu: trước hết trẻ con thuộc về cha mẹ chúng; chỉ một mình cha mẹ chúng mới chọn lựa một lối giáo dục họ mong muốn cho con cái họ. Những nữ sinh này không thuộc về mình. Không phải con là người chọn lựa tôn giáo cho chúng. Con phải tôn trọng đến cùng đức tin của chúng, đó là đức tin của cha mẹ chúng. Nhiều cha mẹ đã tin tưởng chúng ta về điểm này, họ cho con học nhiều năm trời ở đây vì biết chắc chúng ta sẽ không tìm cách làm cho con họ trở lại. Hơn nữa, từ khi các vị truyền giáo đầu tiên ra đi, La Mã đã nhấn mạnh đến luật này: “Các trẻ con không thuộc về các nhà truyền giáo.”
Đúng là La Mã ra luật như vậy? Vậy thì luật này không phải lúc nào cũng được tôn trọng.
Xơ không biết; con và xơ không có nhiệm vụ viết lại lịch sử.
Và xơ không thử, bất chấp lời dặn của mẹ Bề trên…
Không. Bởi vì, nói cho cùng, xơ thấy đúng, trẻ con còn quá nhỏ, yếu đuối, dễ bị ảnh hưởng, mình không có quyền – nói như thế nào nhỉ – bơm một tín ngưỡng trong tâm hồn, trong trí óc của nó. Vai trò của xơ là làm sao phát huy hết cái thông minh, tấm lòng, ý chí của chúng để chúng phát triển một cách tốt nhất.
Đó là định nghĩa giáo dục của xơ?
Đúng. Đó là nền tảng. Phải giúp người khác tự sinh đẻ lấy. Đương nhiên là phải giải thích chỉ dẫn cho trẻ con, giải thích cho chúng cái gì tốt, cái gì không. Giải thích nhưng không phải giáng cho chúng những tai vạ bất ngờ. Mình cũng phải cho chúng thấy gương tốt. Tất cả những chuyện này là cần thiết. Nhưng xơ nhấn mạnh đến tự do lựa chọn. Đó là chủ yếu, chủ yếu! Chỉ cần nhìn các trường học có chủ ý săn sóc trẻ con quá đáng – xơ biết có trường như vậy – thế là sau đó chúng bỏ hết. Ở trường xơ thì không, không: chúng không thay đổi, bởi vì chúng được tự do. Tự do chọn cái gì tốt, cái gì đẹp.
Xơ vừa nhắc đến gương tốt: đối với xơ, thế nào là gương tốt?
Xơ sẽ lặp lại! Lỗi là con không nghe. Gương tốt là người chấp nhận cái khác biệt… đấu tranh để có bình đẳng, công minh, công chính và nhất là cho thấy mình có khả năng yêu thương và chia sẻ! Là người vui vẻ, tích cực, lạc quan. Phải dạy trẻ con có lòng tin tưởng và phải tin tưởng.
Dạy Lịch Sử và nguồn gốc lịch sử của từng dân tộc là chính yếu. Nhưng cẩn thận, trẻ con không chịu trách nhiệm các chuyện trong quá khứ! Dạo này người ta nói rất nhiều đến hồi tưởng, nhưng đừng đổ trên đầu trẻ con mặc cảm tội lỗi và trách nhiệm của chúng ta! Hơn nữa không được bắt buộc chúng đi theo vết chân của cha mẹ. Thừa hưởng kinh nghiệm phong phú của mình, chúng phải làm khác đi, thử những con đường khác. Phải cho chúng phương tiện để giải mã các bài học, có óc phê phán và sáng suốt. Và nhất là để chúng sống tuổi thơ của chúng. Đừng bắt chúng làm người lớn trước tuổi.
Cám ơn xơ. Trở lại với phản ứng của xơ khi mẹ Bề trên nhắc xơ không được làm cho trẻ con theo đạo. Với trẻ con thì đúng rồi. Nhưng còn với người lớn? Ở khu phố ổ chuột , xơ không thử để…
Chọn lựa một tôn giáo là tự do của mỗi người. Ngắn gọn là như vậy. Nếu người nào muốn theo đạo hồi hay đạo kitô, đó là việc của họ, tự do của họ. Con người có tự do. Chúa cho mình tự do.
Ít người kitô sống như xơ, bao nhiêu năm trời, họ lôi kéo người đạo Hồi.
Đúng vậy. Xơ có cả ngàn – xơ không nói quá – bạn đạo Hồi. Họ không phải là người cuồng tín. Xơ tôn trọng họ và họ tôn trọng xơ. Xơ rất thích đạo Hồi. Xơ có đọc kinh Coran bằng tiếng Thổ, tiêng Ả Rập, xơ nhờ người giúp để đọc. Trong kinh Coran có những điều rất đẹp, thật sự đẹp, chẳng hạn những trang nói về Đức Mẹ.
Marta An Nguyễn dịch
Xin đọc: Đời sống khó khăn của phụ nữ
