Nhà xã hội học và triết gia Ba Lan Zigmunt Bauman lên án các trang mạng xã hội làm được tất cả, trừ tạo ra một «cộng đoàn».
aleteia.org, Daniel R. Esparza, 2016-09-19
Zigmunt Bauman sinh tại Poznan, Ba Lan năm 1925, khi còn nhỏ, ông đã theo gia đình di cư đến Xô viết để trốn chế độ nazi. Đến năm 1968, ông lại phải rời xứ tiếp cư để tránh nạn thanh trừng người Do Thái tiếp sau vụ xung đột Ả Rập-Israel tại đây. Ông định cư tạm thời ở Tel Aviv và cuối cùng là định cư ở Anh. Ông thực hiện được điều thiết yếu trong sự nghiệp của ông ở Đại học Leeds. Trong một cuộc phỏng vấn tương đối gần đây (tháng 1-2016) với Ricardo De Querol cho Babelia của nhật báo El Pais, ông giải thích nếu các trang mạng xã hội đã thật sự đóng góp vào sự sửa đổi cách dùng và hình thức truyền thống của chủ nghĩa tích cực xã hội, thì nó chỉ thể hiện như một loại thay thế trong việc đào tạo các cộng đoàn đích thực.
Ảo tưởng của các trang mạng xã hội
Ricardo De Querol nêu lên câu hỏi của mình về các trang mạng xã hội bằng cách đưa ra câu trích dẫn của chính ông Bauman, trong đó ông cho rằng chủ nghĩa tích cực trực tuyến chỉ đơn thuần là «chủ nghĩa tích cực phòng khách», và Internet, trong vô số cơ hội, chỉ góp phần làm cho chúng ta «thiu thiu ngủ với loại giải trí rẽ tiền». Dùng lại câu nói của Marx, ông De Querol hỏi có phải các trang mạng xã hội là một loại «thuốc phiện mới của dân chúng» không. Nhà xã hội học Bauman không ngần ngại trả lời, căn tính, cũng như các cộng đoàn, không phải là một chuyện mình có thể tạo ra, bởi vì đó là những chuyện «mình có hoặc không có».
Ông nói thêm: «Những gì các trang mạng xã hội có thể tạo, chỉ là một thế phẩm. Sự khác biệt giữa cộng đoàn và trang web là, con người thuộc về một cộng đoàn, trong khi trang web là một chuyện người ta sở hữu nó. Người ta có thể thêm bạn, bớt bạn, có thể kiểm soát các giao tế với người khác. Con người cảm thấy mình khá hơn một chút vì sự cô đơn là một đe dọa lớn ở thời buổi cá nhân hóa này. Điều này muốn nói, trên các trang mạng, thêm bạn bớt bạn thật là dễ dàng, không cần một tư cách xã hội nào».
Một tương tác thật sự cần thiết
Ông Bauman cho biết, các khả năng tinh thông này được phát triển trong các tiếp xúc hàng ngày, giữa người với người và một cách trực tiếp, ở các nơi có thể cùng chia sẻ, công cộng hay riêng tư: ngoài đường hay nơi làm việc, ở đó một «tương tác hợp lý» với người khác là chuyện cần thiết; có nghĩa là qua các tương tác này đòi hỏi phải có đối thoại, thương thuyết và cởi mở.
Về vấn đề này, ông Bauman nhấn mạnh, trong lần phỏng vấn đầu tiên của mình với ký giả Ý vô thần Eugenio Scalfari, sau khi được bầu chọn, Đức Phanxicô đã nói đến đối thoại. «Đó là một dấu hiệu», ông Bauman giải thích, «đối thoại đích thực không phải là cuộc đối thoại trong đó mình nói với những người cùng nghĩ giống như mình».
Marta An Nguyễn chuyển dịch
