Vatican cảnh báo chống lại các lạm dụng phụng vụ
Trong một văn bản được công bố ngày thứ bảy 3 tháng 2, bộ Giáo lý Đức tin nhắc các linh mục, nếu họ thay đổi từ ngữ dùng để cử hành thánh lễ hoặc các hình thức bí tích, họ sẽ phải chịu “hình phạt mẫu mực”.
la-croix.com, Loup Besmond de Senneville, Rôma, 2024-02-03
Một linh mục rửa tội cho một em bé ở nhà thờ Ste-Martine, Haute-Marne ngày 22 tháng 10 năm 2023. Alexandre MARCHI / PHOTOPQR/MAXPP
Cử hành thánh lễ không phải là một việc làm “cứng nhắc” cũng không phải là lúc để có “những tưởng tượng phóng túng”. Đây là thông điệp Vatican gởi ngày thứ bảy 3 tháng 2, trong một ghi chú dài về việc tôn trọng các quy tắc phụng vụ. Trong tài liệu dài khoảng mười trang có tựa đề Bằng Cử chỉ và Lời nói (Gestis Verbisque), chỉ có bảng tiếng Ý và được bộ trưởng bộ Giáo lý Đức tin Victor Manuel Fernandez ký, mục đích cảnh báo chống lại bất kỳ hình thức lạm dụng phụng vụ nào.
Trong phần giới thiệu ghi chú, hồng y Fernández viết: “Thật không may không phải lúc nào các cử hành phụng vụ, đặc biệt là các bí tích, cũng trung thành hoàn toàn với các nghi thức do Giáo hội quy định về tính thành sự của các bí tích.”
Loạt đạn đầu tiên của “khẩu đại bác Fernandez” làm rung chuyển Vatican
Toàn bộ lập luận của Rôma là để chủ tế tôn trọng các văn bản phụng vụ, không phải vì yêu cầu “kỹ thuật”, nhưng vì ảnh hưởng trực tiếp đến đức tin. Tài liệu viết: “Vì thế việc thay đổi hình thức của một bí tích hoặc đối tượng của nó luôn là một hành vi bất hợp pháp nghiêm trọng và phải chịu hình phạt mẫu mực, vì những cử chỉ độc đoán như vậy có khả năng gây tổn hại nghiêm trọng cho tín hữu.” Nhưng bộ không đề xuất bất kỳ biện pháp trừng phạt cụ thể nào.
“Không bao giờ làm tổn hại đến sự hiệp nhất, nhưng phải phục vụ cho hiệp nhất”
Theo hai công thức truyền thống, linh mục hành động “nhân danh Chúa Kitô” và “nhân danh Giáo hội”, phải cử hành các bí tích “không thêm, không bớt hay thay đổi bất cứ điều gì”. Một quy tắc được đặt ra trong giáo luật, và Vatican nhắc lại sự tồn tại của quy tắc này ở đây. Bộ Giáo lý Đức tin giải thích, chắc chắn có một khả năng có chỗ cho “sự đa dạng hợp pháp” và “thích nghi với các nhóm thiểu số, khu vực và dân tộc khác nhau” như Vatican II đã quyết định. Nhưng khả năng này “không bao giờ làm tổn hại đến sự hiệp nhất nhưng phải phục vụ nó”.
Ví dụ về lạm dụng phụng vụ được Vatican trích dẫn: đó là hình thức rửa tội không đúng. Một chủ đề được Rôma quan tâm vào tháng 8 năm 2020, sau khi bị các linh mục Mỹ đặt vấn đề về tính thành sự của bí tích này do vị chủ tế lúc đó dùng các từ ngữ không phù hợp. Sau đó Vatican kết luận, nếu chủ tế thay đổi những lời quy định khi rửa tội cho một em bé, thì bí tích đó bị xem là vô hiệu.
Tài liệu nhắc lại: “Việc tự ý thay đổi hình thức cử hành bí tích không phải là một hành vi lạm dụng phụng vụ đơn giản, như vi phạm một chuẩn mực xác thực, nhưng là một tổn thương gây ra cho sự hiệp thông trong Giáo hội cũng như đặc tính được nhận biết là hành động của Chúa Kitô.”
Một quan niệm kỷ luật
Bằng cách áp dụng cách tiếp cận như vậy, về cơ bản, Rôma đã phát triển một quan niệm kỷ luật về phụng vụ, chấp nhận một số lập luận được những người bảo thủ đưa ra ở Hoa Kỳ, theo đó việc tôn trọng các hình thức phụng vụ có thể được liên kết trực tiếp với tính hợp lệ của các bí tích.
Một số chuyên gia phụng vụ lưu ý tài liệu mới này được bộ Giáo lý Đức tin công bố, chứ không phải do bộ Phụng tự và Kỷ luật Bí tích, như thế để tránh đề cập đến vấn đề thần học rất tế nhị theo nghĩa phụng vụ trong thế giới hậu hiện đại.
Làm thế nào chúng ta có thể giải thích việc công bố một ghi chú như vậy, mà không có gì được loan báo? Đầu tiên, chủ đề này rõ ràng đã được nêu ra trong cuộc họp toàn thể của các thành viên thánh bộ vào cuối tháng 1 tại Rôma. Nếu vậy thì tài liệu đã được viết và xuất bản rất nhanh chóng để đáp ứng yêu cầu này.
Một câu trả lời cho những chỉ trích?
Nhưng với hồng y Fernandez, đây có phải là cách ngài gián tiếp trả lời những chỉ trích của những người cáo buộc ngài đã không hỏi ý kiến các nhà thần học là thành viên trong thánh bộ của ngài khi xuất bản Fiducia supplicans, tài liệu công bố ngày 18 tháng 12 cho phép chúc phúc cho các cặp đồng tính không? Việc chuẩn bị bản tuyên bố này, được các giám mục trên toàn thế giới tranh luận và phản kháng, chưa bao giờ vượt qua được các vòng cổ điển của thánh bộ.
Phần lớn các thần học gia làm việc trong các văn phòng do hồng y Fernández chỉ đạo ở Tòa Thánh chỉ biết đến Fiducia supplicans vào ngày thứ sáu 15 tháng 12, ba ngày trước khi công bố. Báo La Croix được biết họ chỉ có thể đưa ra nhận xét “về hình thức” chứ không thể đưa ra nhận xét “về nội dung”. Họ được yêu cầu dịch tài liệu này vào cuối tuần. Một chuyên gia phụng vụ hỏi: “Với văn bản này, có thể nào Rôma muốn gởi một dấu hiệu cho một nhánh bảo thủ hơn trong Giáo hội, những người bị sốc vì Fiducia supplicans không?”
Giuse Nguyễn Tùng Lâm dịch
Hồng y Fernández đang thay đổi văn phòng bộ Giáo lý Đức tin như thế nào
