Các lý do cho quyết định chấp nhận tổng giám mục Aupetit từ chức của Đức Phanxicô
Tốc độ nhanh chóng mà Đức Phanxicô chấp nhận đơn từ chức của tổng giám mục Paris đáng đặt câu hỏi. Các cáo buộc chống ngài có thể nghiêm trọng hơn lỗi quản trị và một e-mail đơn giản…
famillechretienne.fr, Samuel Pruvot, Antoine Pasquier và Ban biên tập báo Famille Chrétien, 2021-12-02
Tổng giám mục Michel Aupetit, giáo phận Paris
Một bài báo trên tờ Le Point đã tiết lộ có một e-mail giám mục Aupetit gởi cho một phụ nữ bị gởi lầm đến cho thư ký của ngài. Tổng Giám mục Paris phủ nhận mọi liên hệ mật thiết với phụ nữ này.
Chỉ sáu ngày. Đức Phanxicô đã không kéo dài thời gian để quyết định số phận của tổng giám mục Paris. Theo thông tin của chúng tôi, tuy không gặp giám mục trước – nhưng ngài có liên lạc qua điện thoại – ngày thứ năm 2 tháng 12, ngài đã chấp nhận đơn từ chức của giám mục Michel Aupetit. Máy chém rơi xuống không báo trước làm cho tất cả mọi người, ngay cả những quan sát viên dày dạn kinh nghiệm nhất về những bí ẩn của thế giới giáo hội cũng kinh ngạc. Trong giới thân cận của giám mục, đó là cảm giác chết điếng. Một người thân của ngài nói: “Chúng tôi không mong chờ điều này.” Đúng là chấn động vũ trụ! Chúng tôi nhận hàng trăm tin nhắn thất thần từ tổng giáo phận. Những người này không tin vào cái gọi là vụ ‘cô bạn gái nhỏ’. Họ cho rằng vụ này là chuyện không thể và đơn thuần Rôma đã sai. Một số tin nhắn đầy cả lời lẽ tức giận.
Nhưng hiếm có tiếng nói nào dám đặt tốc độ quyết định của Rôma liên hệ với mức độ nghiêm trọng của các sự kiện mà giám mục Aupetit bị khiển trách. Kể từ khi tuần báo Le Point đăng bài báo chống lại tổng giám mục Paris, nhiều lời nói buông ra và có những cáo buộc đặt vấn đề “hành vi không rõ ràng” của giám mục Aupetit – theo chữ ngài dùng – với một phụ nữ. Theo thông tin thu được của báo Famille Chrétienne thì những sự việc có thể buộc tội ngài nghiêm trọng hơn nhiều so với một e-mail đơn thuần gởi nhầm cho thư ký của ngài năm 2012, và chỉ như thế mới biện minh cho quyết định nhanh chóng của Đức Thánh Cha.
Bài đọc thêm: Đức Phanxicô chấp nhận đơn từ chức của tổng giám mục Michel Aupetit, giáo phận Paris
Theo một nguồn tin thân cận, một mối quan hệ thân thiết đã được xác nhận
Theo một nguồn tin thân cận với hồ sơ, quyết định của Rôma có liên quan trực tiếp đến thực tế của các vấn đề thuần phong mà báo Le Point cáo buộc chống giám mục Aupetit. Tổng giám mục Paris cực lực phủ nhận với tờ báo không hề có mối quan hệ tình dục nào với người nhận e-mail, ngài giải thích người phụ nữ này “đến gặp tôi nhiều lần qua các chuyến thăm, thư từ, v.v., đến mức đôi khi tôi phải dàn xếp để có một khoảng cách nào đó giữa chúng tôi”. Tuy nhiên ngài xác nhận “cách cư xử của ngài với người phụ nữ này có thể không rõ ràng, ngầm cho thấy sự tồn tại của một mối quan hệ thân mật và tình dục giữa chúng tôi, điều mà tôi mạnh mẽ bác bỏ. (…) Tôi quyết định không gặp người phụ nữ ấy nữa và đã cho bà ấy biết”.
Tuy nhiên, theo nguồn tin của chúng tôi, các lời của tổng giám mục Aupetit nên đọc giữa các dòng. Mối quan hệ được xác nhận và thừa nhận thái độ “không rõ ràng” là cách nói bớt đi. Nguồn tin này cáo buộc tổng giám mục Paris đã nói dối về thực tế các mối quan hệ thân tình của mình và che giấu những sự thật đáng lẽ phải được công khai trước khi ngài được phong giám mục. Nguồn tin cho biết, Rôma chỉ đưa ra quyết định chậm sau này và khẩn cấp, đáng lẽ phải can thiệp sớm hơn, nếu các người có trách nhiệm của giáo phận có can đảm lên tiếng từ nhiều năm trước.
Bài đọc thêm: Giám mục Michel Aupetit: “Tôi xin giao chức vụ của tôi trong tay giáo hoàng để giữ gìn giáo phận”
Liệu vấn đề thuần phong này có là nguyên nhân của việc từ chức liên tiếp, vào tháng 12 năm 2020 và sau đó là vào tháng 3 năm 2021, của linh mục Alexis Leproux và Benoit de Sinety, hai linh mục tổng đại diện của giáo phận không? Đây là điều mà một quan sát viên từ giáo phận nói: “Sự bực mình của hai cha tổng đại diện không phải chỉ do tính độc tài của giám mục Aupetit… Vấn đề thuần phong là nguồn gốc của những vụ từ chức! Hai cha Leproux và Sinety được cho là đã biết sự việc và thái độ của giám mục Aupetit làm họ ra đi.”
Một người am tường giáo phận Paris đưa ra một giả thuyết hoàn toàn khác để giải thích việc Đức Phanxicô quyết định nhanh chóng. “Ở Rôma, Bộ Giám mục đã nhận được thông tin rất khiếm diện. Các cộng tác viên của hồng y Ouellet đã hoảng sợ khi đưa ra một phân tích xấu về tình trạng Giáo hội ở Pháp – mà họ cho rằng sẽ rất thảm khốc – sau báo cáo của Ủy ban Ciase. Việc chấp nhận giám mục Aupetit từ chức nhanh chóng như vậy sẽ là một cách tránh, nếu được, một sự chia rẽ mới trong một Giáo hội đang suy yếu.”
Một bộ đồ quá lớn
Nhiều nguồn tin khác nhau khẳng định, ngoài những cáo buộc nghiêm trọng này, còn có những vấn đề liên tục trong vấn đề quản trị giáo phận. Một cựu thành viên gần ngài nói, “một bộ đồ quá lớn đối với giám mục.” Một cựu nhân viên của giáo phận không phủ nhận chuyện này, “nhiều căng thẳng liên quan đến quản trị, dù giám mục Aupetit là một mục tử chân chính, nhưng có lẽ không đủ tầm vóc để lãnh đạo một giáo phận như giáo phận Paris.” Nhưng ông không tin những lời khẳng định về một mối quan hệ khả dĩ do tổng giám mục duy trì. Như nhiều người khác, ông xác nhận tổng giám mục đã từng là mục tiêu của một phụ nữ “gần như sách nhiễu ngài.” Một linh mục thường ở bên cạnh ngài cho biết: “Không chỉ là câu chuyện u buồn đụng đến lời khấn khiết tịnh, nhưng giám mục Aupetit còn rơi vào những vấn đề rắc rối của chính quyền Giáo hội.”
Cuộc khủng hoảng lớn trong triều giám mục của ngài có lẽ vẫn là vụ trường Saint-Jean de Passy vào mùa xuân năm 2020, vụ này đã làm cho ngài có những mối thù hằn sâu sắc và lâu dài, hiện nay một số người cho đây là một trong các nguyên nhân dẫn đến sự sụp đổ của ngài. Tại trường trung học công giáo tư thục ở phía tây Paris này, nhiều gia đình đã choáng váng khi nhận một lá thư vào tháng 4 năm 2020 về việc sa thải gần như hung bạo hai người trách nhiệm của trường, giám đốc François Xavier Clément và tổng giám thị các lớp đệ nhị cấp vì “rối loạn chức năng thực hành quản lý.” Một nguồn tin gần với hồ sơ và giám mục Aupetit cho biết: “Trường Saint-Jean-de-Passy là vấn đề lớn nhất của giám mục Aupetit. Giám mục đã quay lưng lại với những người ủng hộ nhiệt tình nhất của ngài.” Thậm chí có một số gia đình dọa không đóng góp cho giáo phận, họ cảm thấy bị sỉ nhục và bị phớt lờ trước yêu cầu giải thích về nguyên nhân của hai vụ sa thải. Những phụ huynh này chỉ trích tổng giám mục vì đã không áp đặt với giám đốc của cơ sở giáo dục công giáo, ông Jean-François Canteneur, người chỉ được báo một ngày trước quyết định sa thải ông François-Xavier Clément. Một nguồn tin lấy làm tiếc: “Bị ông Canteneur nêu lên sự việc đã rồi, giám mục Aupetit tức giận, đập tay lên bàn cho rằng mình chịu trách nhiệm trong vai trò tổng giám mục của mình bằng cách ngăn ông giám đốc trường công giáo đưa ra quyết định như vậy một mình.”
Không có khủng hoảng ở Viện Bernardins
Được báo Le Point trích dẫn, đây là một trong những hồ sơ giám mục Aupetit không quản lý tốt, Viện Bernardins sẽ không trải qua tình trạng hỗn loạn nghiêm trọng như cáo buộc. Được cố hồng y Lustiger thành lập như một nơi suy tư và mở mang đạo công giáo ra với thế giới, trung tâm uy tín này có cơ sở trong một tu viện Xitô trước đây đã có sự thay đổi về quản trị và sau đó năm 2017 đã có cùng đường hướng với giám mục Aupetit. Các thay đổi đã có thể dẫn đến một số vụ ra đi, ông nói tiếp: “Từ tháng 6 năm 2020 đến tháng 7 năm 2021, chúng tôi chứng kiến nhiều thành viên trong ban quản lý ra đi: ông Hubert du Mesnil, Giám mục Leproux, ông François Morinière (quản trị viên của trường) hay ông Bertrand de Feydeau, giám đốc tài chính ở trong số những người sáng lập Viện Bernardins, cho thấy một sự thất vọng dưới thời giám mục Aupetit. Các định hướng đã thay đổi. Tôi cảm thấy có một ý muốn tập trung lại vào thế giới công giáo trong khi cố hồng y Lustiger muốn tạo nơi này là nơi đối thoại,” ông kết luận: “Những vụ ra đi khác sẽ tiếp tục. Quản trị ngày càng mờ nhạt!”. Các cáo buộc mà ông giám đốc Laurent Landete kiên quyết phủ nhận: “Chưa bao giờ có khủng hoảng ở Viện Bernardins. Chỉ có một người từ chức vì sự khác biệt về quan điểm, đó là ông François Morinière. Những người khác rời đi vì những lý do khác không liên quan gì đến quản trị hoặc định hướng mới.”
Nhưng những hồ sơ này, đặc biệt là việc đóng cửa trung tâm Saint-Merry, chỉ là phần nổi của tảng băng chìm. Một nhân vật nòng cốt của Giáo hội công giáo Pháp nhấn mạnh đến những rối loạn chức năng đã được biết trong vòng hạn chế nội bộ, nay nổi lên giữa ban ngày. Ông trích dẫn hàng loạt: một bầu khí quá vắng mặt trong các cuộc họp khác nhau của Hội đồng Giám mục Pháp; quản lý nhẹ hồ sơ nổ bùng của việc tái thiết Nhà thờ Đức Bà Paris; quản lý quá nghiêm khắc và coi thường giới “truyền thống” khi áp dụng các tự sắc hay có các quan điểm không phải lúc nào cũng được điều chỉnh theo quan điểm thần học.
Một loạt các chương trình bị hụt
Sự bực mình giám mục Aupetit không chỉ tóm tắt vào các sai sót trong việc quản lý giáo phận hoặc trong việc quản lý các hồ sơ “nóng”. Một giáo dân Paris nói: “Đã từ nhiều tháng nay, chúng tôi đã nói đến vấn đề ‘Aupetit’ ở Paris.” Vấn đề nào ư? Một giáo dân am tường giáo phận Paris nói: “Đó là nhân cách hai mặt của giám mục, một mặt ngài thích những người nhỏ bé, họ thích tính hùng biện của ngài, thích đặc sủng, thích cách sống đức tin sâu đậm và hiện thân của ngài. Mặt khác, với người công giáo dấn thân thì ngài không hề lắng nghe.” Giữa giám mục Aupetit và các cấp cao – giáo phận, hiệp hội hay chính trị -, đây là câu chuyện của một chuỗi liên tiếp các chương trình bị hụt: những người bảo trợ mong gặp ngài, nhưng giám mục không quan tâm, những vụ hẹn chính trị không được tôn trọng, kể cả lời mời của Tổng thống Emmanuel Macron… “Nhiều người cảm thấy bị phớt lờ, bị sỉ nhục, họ nuôi dưỡng tinh thần bất bình và thậm chí là cả trả thù giám mục Aupetit”.
Trong các phòng thánh của Paris, giám mục Michel Aupetit vừa khơi dậy chia rẽ vừa được sự ủng hộ. Một số linh mục quản xứ nói với báo Famille Chrétienne, ủng hộ không ngừng của họ với giám mục có sức lôi cuốn này, một cha xứ ở một giáo xứ đông bắc Paris nói sau khi thảo luận với nhiều linh mục: “Ngay cả khi chúng tôi có những bất đồng, tôi thấy có vẻ như có rất nhiều linh mục ở Paris luôn ủng hộ Giám mục Aupetit và tin tưởng ngài.” Tôi đã là linh mục được 12 năm, và ở nơi khiêm tốn của tôi, tôi chưa bao giờ biết đến những căng thẳng tột độ trong giáo phận như bài báo trên tờ Le Point nêu lên. Tôi đã không thấy bất kỳ sự thay đổi cụ thể nào kể từ khi giám mục Aupetit kế thừa hồng y Vingt-Trois .”
Một cha xứ khác ở miền bắc Paris nói: “Vụ này là vụ thanh toán nội bộ. Tôi thấy quá trình này thật kinh tởm!” Cha cũng công nhận tính cách “khá chuyên quyền và tự quy“ của giám mục cũ của mình. Cha nói: “Không có gì bí mật! Hai cha tổng đại diện đã từ chức vì những bất đồng không thể hòa giải trong cách điều hành của tổng giám mục.” Về mặt con người, họ khá “to tiếng.” Với những ai từng biết hồng y Lustiger thì giám mục Aupetit là thiên thần bên cạnh ngài. Một linh mục ở phía tây Paris nhớ lại: “Hồng y Lustiger thật tàn bạo. Còn giám mục Michel Aupetit đang mỉm cười, ngài thiện cảm, ít nhất đó là những gì chúng tôi nghĩ. Hồng y Lustiger là người canh cung điện, hồng y Vingt-Trois không làm gì cả và với giám mục Aupetit, mọi thứ cuối cùng đã chuyển động!”.
Tòa giám mục lạ kỳ của giám mục Michel Aupetit ở Paris. Là “đầu tàu” thực sự trong những tháng đầu tiên sau khi ngài đến đường Barbet de Jouy năm 2017, rất hiện diện trong các vấn đề xã hội và được thúc đẩy bởi một tinh thần truyền giáo mạnh mẽ, cựu bác sĩ đa khoa ngày càng mờ nhạt một cách kỳ lạ. Một nhà quan sát sáng suốt của tòa giám mục Pháp kinh ngạc: “Từ nhiều tháng qua, ngài trở nên kín đáo hơn, đôi khi vắng mặt trong các cuộc họp giám mục”, đến mức ông cho rằng việc bổ nhiệm giám mục Aupetit ở Paris là một trong những “sai sót khi chọn nhân vật” mà Giáo hội khó phục hồi. Cuối cùng vẫn là cảm giác lãng phí sâu đậm. Sự thất vọng và bối rối cùng tầm mức với các hy vọng khi lần đầu tiên giám mục Aupetit đến Paris đã khơi dậy.
Giuse Nguyễn Tùng Lâm dịch
Bài đọc thêm: Tổng giám mục Michel Aupetit ra đi cho thấy một khủng hoảng sâu đậm trong Giáo hội công giáo Pháp
Giám mục Aupetit đệ đơn từ chức, giáo phận Paris choáng váng
