“Chương trình thay đổi thái độ” của Đức Phanxicô đã thắng thế

102

“Chương trình thay đổi thái độ” của Đức Phanxicô đã thắng thế

Hai câu Đức Phanxicô nhẹ nhàng đưa ra từ đầu triều giáo hoàng của ngài bây giờ giống như những hạt giống đã bắt đầu…

international.la-croix.com, Robert Mickens, Rôma, 2021-03-27

Phản ứng tiêu cực về văn kiện của Bộ Giáo lý Đức tin cho rằng Giáo hội không có quyền ban phép cho các cặp đồng tính rõ ràng đã làm cho nhiều người ngạc nhiên.

Đức Phanxicô có lẽ nằm trong số những người rút lui một chút, nhất là khi có một số giám mục đã lên tiếng không hài lòng với văn kiện này. Nhưng rồi ngài đã cho phép xuất bản.

 

Việc các nhà thần học lên tiếng phản đối các tài liệu của văn phòng giáo lý Vatican là chuyện khá bình thường. Nhưng nó cũng không quá bình thường khi các giám mục làm như vậy – nhất là điều này có nghĩa là “không đồng ý kiến” với giáo huấn hoặc với kỷ luật chỉ định của Giáo hội.

Nhưng đó là những gì đã xảy ra. Một số giám mục đã đi trước (và những người khác tiếp tục tham gia vào với họ) để nói rằng họ không đồng ý với tuyên bố mới nhất của Bộ Giáo lý Đức tin, vốn chỉ đơn thuần là lặp lại giáo huấn chính thức của Giáo hội về đồng tính.

Và chúng ta hãy trung thực. Ngoại trừ câu nói nhức nhối, “Chúa không thể và không ban phép cho tội”, các tác giả của tuyên bố này dường như đã cố gắng – dù vụng về – đã vô tình lặp lại ngôn ngữ xúc phạm được dùng trong các văn bản trước đây về đồng tính.

 

Các giám mục lên tiếng mong muốn “phát triển” việc giảng dạy về đồng tính

 

Thật ra đây là lần đầu tiên chúng ta có một văn kiện của Bộ Giáo lý Đức tin thừa nhận  có thể có những “yếu tố tích cực” trong các mối quan hệ đồng giới, những yếu tố “tự bản thân phải được xem trọng và đánh giá cao.”

 

Tất nhiên, các tác giả của văn kiện có lập luận không hay này về cơ bản chỉ thừa nhận một dòng, họ thực sự không thể đánh giá cao điều này, vì như chúng ta biết, “những yếu tố tích cực này đã có trong bối cảnh của một sự kết hợp không theo kế hoạch của Đấng Tạo Hóa”

 

Như vậy, văn kiện của Bộ Giáo lý Đức tin đã không thay đổi gì trong đường lối chính thức lâu đời của Vatican về đồng tính. Không một điều nào.

 

Nhưng đã có những lời chỉ trích và phẫn nộ – ngay cả từ các giám mục.

Điều này rất đáng kể, vì nó có nghĩa, “những nhà giáo chính thức đức tin” của Giáo hội nghĩ rằng giáo huấn này cần được đánh giá lại và phát triển.

 

Không có nhiều giáo hoàng đủ can đảm (hay đủ ngông) để nói công khai điều này cách đây tám năm hoặc lâu hơn. Dù cho chính nghĩa. Tác giả của lập luận hiện nay của Giáo hội về giáo huấn đồng tính, vào thời điểm đó không ai khác hơn là chính giáo hoàng.

 

Nhưng tôi là ai để phán xét?

 

Hai câu quan trọng của đầu triều giáo hoàng Đức Phanxicô

 

Và hai câu này mang lại cho chúng ta điểm chính của những gì đang xảy ra ở đây.

 

Câu – Tôi là ai để phán xét? – câu này đã rất nổi tiếng trên toàn thế giới cho đến nay. Ngài nói câu này tháng 7 năm 2013 trong cuộc họp báo trên chuyến bay từ Ba-tây về Rôma trong chuyến tông du đầu tiên của ngài nhân Ngày Thế Giới Trẻ ở Rio de Janeiro.

 

“Nếu người đó là đồng tính, họ đi tìm Chúa và họ có thiện tâm, thì tôi là ai mà phán xét họ?”, chính xác là những chữ này.

Đó là một trong hai câu mà Đức Phanxicô đã nói một thời gian ngắn sau khi được bầu chọn. Với độ lùi, những câu này bây giờ đã bắt đầu mang hoa trái của nó…

 

Câu thứ nhì là câu được công bố một tháng sau, trong cuộc phỏng vấn với linh mục Antonio Spadaro, giám đốc tạp chí Dòng Tên uy tín Văn minh Công giáo, La Civiltà Cattolica.

Linh mục hỏi Đức Phanxicô ngài nghĩ gì về việc cải cách Giáo hội.

 

Ngài nói: “Cải cách đầu tiên phải là thái độ, cải cách cơ cấu và tổ chức chỉ là thứ yếu – nghĩa là chúng đến sau”.

Hai câu này – trên máy bay và trong cuộc phỏng vấn – dường như khá ngây thơ vào thời điểm đó.

 

Chúng không báo hiệu bất cứ một mong muốn nào để thay đổi giáo huấn hoặc các thực hành trong Giáo hội – trên bất cứ chuyện gì. Trên thực tế, nó giống như một cách Đức Phanxicô tránh phải đưa ra quan điểm của mình trong các vấn đề gây tranh cãi về đồng tính và cải cách Giáo hội.

Để chung lại với nhau, và trước những phản ứng mạnh mẽ chống lại tuyên bố gần đây của Bộ Giáo lý Đức tin, hai câu từ những tháng đầu bây giờ dường như có ý nghĩa nhiều hơn so với thời gian ban đầu.

 

“Chương trình điều chỉnh thái độ” của giáo hoàng

 

Câu “Tôi là ai để phán xét?” đã mở ra một cánh cửa, hay như Đức Phanxicô đã nói, nó “khởi đầu một tiến trình”, một tiến trình và một nơi chốn an toàn, để bắt đầu đặt vấn đề về thái độ của Giáo hội đối với những người đồng tính.

Và thái độ của nhiều nhà lãnh đạo Giáo hội (bao gồm cả giám mục và hồng y) bắt đầu thay đổi – điều mà giáo hoàng gọi là cuộc cải cách đầu tiên.

Đức Phanxicô đã kín đáo đưa ra một “chương trình điều chỉnh thái độ” và hướng dẫn nó, chủ yếu bằng tấm gương của chính ngài. Liên quan đến các vấn đề nhạy cảm và gây tranh cãi như đồng tính, ngài đã không ban tự sắc, cũng không có những thay đổi quan trọng về luật hoặc giáo lý.

Nhưng ngài đã dùng lời nói và cử chỉ để khuyến khích “tiến trình” chậm chạp thay đổi thái độ, đặc biệt là của các mục tử trong Giáo hội. Và, như chúng ta đã thấy trong những ngày qua, rõ ràng là nó đang hoạt động hiệu quả.

Trong cuộc phỏng vấn với linh mục Spadaro năm 2013, ngài nói: “Đặc biệt, các giám mục phải có khả năng kiên nhẫn hỗ trợ các hoạt động của Chúa nơi giáo dân mình, để không ai bị bỏ rơi. Nhưng các giám mục cũng phải có khả năng đồng hành với đoàn chiên, và có sáng kiến tìm những con đường mới. Thay vì chỉ là một Giáo hội chào đón và đón nhận bằng cách giữ cho những cánh cửa luôn rộng mở, chúng ta hãy cố gắng trở thành một Giáo hội tìm ra những con đường mới.”

 

“Một chuỗi mở rộng liên tục, không có khả năng quay trở lại”

 

Ngài ý thức việc thay đổi thái độ, điều không thể thiếu để mang lại sự cải cách thực sự, đòi hỏi phải có thời gian. Và ngài tin chắc, cũng giống như các tiến trình, “thời gian lớn hơn không gian.”

 

Trong Tông huấn Niềm vui Tin Mừng, Evangelii gaudium, ngài viết  “Nguyên tắc này giúp chúng ta làm việc chậm nhưng chắc, không bị ám ảnh bởi kết quả tức thì.”

Tông huấn này được công bố vào tháng 11 năm 2013, là tài liệu quan trọng đầu tiên của Đức Phanxicô và cho đến ngày nay vẫn còn là khuôn mẫu cải cách và tầm nhìn của ngài với tương lai của Giáo hội.

Ngài nhấn mạnh, “ưu tiên cho thời gian có nghĩa là quan tâm đến việc khởi tạo các tiến trình hơn là sở hữu không gian.”

 

Ngài nói: “Thời gian chi phối không gian, chiếu sáng chúng và làm cho chúng liên kết trong một chuỗi mở rộng liên tục, không có khả năng quay trở lại.”

 

Phản ứng tiêu cực (hay đúng hơn là bác bỏ) tái khẳng định của Bộ Giáo lý Đức tin về việc cấm ban phép cho những người đồng tính là dấu hiệu cho thấy “chương trình điều chỉnh thái độ” của giáo hoàng đang hoạt động, ngay cả với chính ngài.

 

Đó là một phần của một quá trình dài – hoặc một chuỗi trải rộng – hướng tới cải cách không có một khả năng nào để đi lui.

 

Và để nhớ, quá trình này đã bắt đầu gần tám năm ở độ cao 35.000 feet trên không trung khi một giáo hoàng chỉ đơn giản hỏi, “Tôi là ai để phán xét?”

 

Giuse Nguyễn Tùng Lâm dịch

 

Bài đọc thêm: Ban phép cho các cặp đồng tính: giáo hoàng chống lại Giáo triều?

Phản ứng mạnh với văn kiện của Vatican về việc làm phép cho các cặp đồng tính