Tôi ở trong tình trạng không thể sống được trong cộng đoàn
Tâm lý
lavie.fr, Jacques Arènes, 2017-04-19
Chuyên mục của nhà tâm lý và phân tâm Jacques Arènes trả lời độc giả trên tuần báo La Vie về các câu hỏi thuộc lãnh vực thiêng liêng hay hiện sinh.
“Chúng tôi ở trong một cộng đoàn ba người. Cuộc sống hàng ngày không dễ dàng. Tôi không muốn tiếp tục ở trong tình trạng nạn nhân, nhưng tôi cảm thấy khó sống thanh thản với người trách nhiệm cộng đoàn, họ gần như nói ngược lại một cách có hệ thống những gì chúng tôi nói. Không dễ cho tôi để trả lời bà vì tôi biết điều này sẽ không được chấp nhận: bà sẽ giận dữ và im lặng lạnh người trong nhiều ngày; một tình trạng không thể sống được. Vì thế tôi giữ im lặng, ai có thể chịu đựng những lời từ chối thường xuyên như vậy! Chắc chắn đây không phải là một giải pháp; ông có thể cho tôi giải pháp nào không? Xin cám ơn ông làm rõ vấn đề cho tôi.”
Câu trả lời của nhà tâm lý Jacques Arènes:
Sơ kể cho tôi nghe một tình trạng khá tế nhị. Không có giải pháp đơn giản, nếu có thì sơ đã tìm thấy. Các cộng đoàn nhỏ đôi khi khó sống hơn các cộng đoàn lớn – ba người có còn là một cộng đoàn không? Vì chúng ta phải tiếp xúc với người kia, dù sao cũng không có cách nào để tránh. Nhưng, nó cũng không giống như một cặp vợ chồng, trong các cặp, các tình huống thân mật đôi khi có thể tạo ra sự hòa hợp và tạo cơ hội để vượt qua xung đột. Tuy nhiên, một cộng đoàn rất nhỏ như cộng đoàn của sơ thì cũng có thể sống những giây phút “thân mật” như vậy, nơi mọi người đơn giản sống chung với nhau, chia sẻ đời sống hàng ngày mà không cần phải ở trong lăng kính làm việc hay sứ mệnh. Chính việc liên kết hàng ngày này có thể giúp chúng ta vượt qua các chướng ngại, đơn giản sống với cá tính người này người kia. Nhưng ngay cả khái niệm về cá tính cũng tương đối. Có những người thực sự không thể hòa hợp với ai. Đây có vẻ như trường hợp cấp trên của sơ. Đặc biệt sơ ám chỉ người thứ ba trong cộng đoàn cũng phải đối diện với việc bị loại trừ của bà bề trên. Nhưng chúng ta phải nhìn kỹ hơn. Thường sự đau khổ trong các quan hệ rõ ràng là do hoàn cảnh. Ở ba người từ nhiều năm nay, các “nếp gấp” trong hành vi mỗi người làm cho người khác nhạy cảm hơn và trở thành nỗi đau cho họ. Khi đó các lỗi dù lớn hay nhỏ đều biến thành xương cá nhọn hoắc, bằng cách nào thì nó cũng làm tổn thương. Khi đó con người của mình tạo vấn đề cho người kia, chứ không hẳn những gì mình làm.
Thật đau lòng khi nghĩ, một lời giải thích thẳng thắn, ngay cả khi nó có ý tốt cũng sẽ không đủ. Bởi vì một lời giải thích cho rằng có thể được nghe, được hiểu, có khả năng thay đổi quy chiếu chung mà với thời gian lại làm cho đời sống của ba người trở thành không thể. Các hành động hàng ngày của người kia trở thành có thể đoán trước được với tính tình khó chịu của họ. Và cũng thật khó chịu khi bỏ qua nỗi khổ này, vì nó chiếm một vị trí quá đáng, xâm lấn vào cái nhìn của mỗi người. Điều duy nhất để có thể thay đổi tức thời là đi ra khỏi hiệu ứng nồi áp suất, mở rộng tầm nhìn của mình: cố gắng càng nhiều càng tốt để không ở trong vòng khép kín, không quá tùy thuộc lẫn nhau, bỏ thì giờ và tình cảm của mình ra ngoài cộng đoàn để không bị phá hủy vì các căng thẳng giữa các bạn với nhau.
Một “khí cụ” quan trọng: hài hước, tạo cơ hội để giãn cách các gây hấn, các giả định hoặc các chuyện có thật. Tinh thần hài hước giúp sơ “giao tiếp” trong các tình huống khó khăn. Siêu hình-giao tiếp có nghĩa là mình không còn chúi mũi vào tay lái và cố gắng thoát ra khỏi trao đổi, nhìn từ trên cao, theo kiểu ngọn đèn pha, vừa thấy các khía cạnh căng thẳng của nó, vừa cố gắng hóa giải nó. Điều này không dễ dàng và hài hước cũng là một khí cụ đáng gờm. Nó phải nhẹ và không được khinh khi hay hạ giá người kia. Về cơ bản, đây là cả một công việc, nó khả thi nếu giữ được khoảng cách, nó cũng tạo dịp mang đến nụ cười cho tính khí cứng nhắc của người kia. Hãy giữ khoảng cách là chính: cộng đoàn nhỏ của sơ cũng thuộc về một hội dòng lớn hơn; điều này cũng có thể hữu ích như một suy nghĩ. Một lời khuyên từ nơi khác, trung gian từ các chị em của các cộng đoàn khác cũng là một giúp đỡ.
Marta An Nguyễn dịch
Bài đọc thêm: Làm thế nào để đối diện với sự khắc nghiệt của người khác?