Mười điểm về cuộc họp thượng đỉnh các giám mục để bảo vệ trẻ vị thành niên
Đám mây đen chồng chất trên Giáo hội | © Oliver Sittel
cath.ch, Maurice Page, 2019-02-14
Rất hiếm khi một cuộc họp giám mục ở Rôma lại tạo mong chờ và bình luận nhiều như vậy. Cuộc họp do Đức Phanxicô triệu tập sẽ diễn ra từ ngày 21 đến 24 tháng 2 là một thách thức lớn cho uy tín của Giáo hội công giáo trên thế giới.
- Ai tham dự?
Cuộc họp ở Rôma quy tụ khoảng 180 nhân vật gồm: chủ tịch các hội đồng giám mục trên thế giới (khoảng một trăm), đại diện các dòng tu, đại diện giáo triều, các chuyên gia giáo dân và nạn nhân. Chương trình tiến hành sẽ như cách tiến hành một thượng hội đồng giám mục: báo cáo, họp toàn thể, họp nhóm làm việc theo ngôn ngữ, và thì giờ dành cho cầu nguyện. Điều phối viên các cuộc thảo luận là Linh mục Dòng Tên Federico Lombardi, cựu giám đốc Văn phòng báo chí Tòa Thánh. Đức Phanxicô sẽ hiện diện trong suốt thời gian họp.
Linh mục Federico Lombardi, nhà hiền triết để dẫn dắt các cuộc thảo luận
Linh mục Dòng Tên Federico Lombardi, cựu giám đốc Văn phòng báo chí Tòa Thánh
Ngày đầu tiên buổi họp sẽ dành để nêu lên vai trò mục vụ, thiêng liêng và pháp lý của giám mục. Ngày thứ nhì dành riêng cho chuỗi trách nhiệm. Ngày thứ ba là ngày nghiên cứu “vấn đề mang tính hệ thống” có nghĩa là phản ứng của cộng đồng trước tai ương lạm dụng tình dục. Hai buổi phụng vụ quan trọng đánh dấu cuộc họp: buổi phụng vụ ăn năn sám hối ngày thứ bảy 23 và thánh lễ chúa nhật ngày 24 tháng 2.
- Vấn đề nào?
Đức Phanxicô mong muốn cuộc họp là “cuộc gặp gỡ các mục tử chứ không phải một cuộc họp nghiên cứu”. Cuộc họp hoàn toàn tập trung vào các vụ xâm phạm đến trẻ em. Linh mục Hans Zollner, chủ tịch Ủy ban giáo hoàng bảo vệ trẻ vị thành niên nhấn mạnh: “Đó là những người yếu nhất và không có tiếng nói”.
Theo Linh mục Lombardi, việc đầu tiên là nhận thức cá nhân và tập thể. Theo ngài, “một vài người, một vài nhà có trách nhiệm, đôi khi là các linh mục không hiểu chiều sâu của vấn đề.” Không nhắc tên, linh mục đã tố cáo một số tòa giám mục (đặc biệt ở Phi châu) gần như không làm gì hết để chống các vụ lạm dụng tình dục, “vô cùng ngây thơ” nghĩ nước họ không có vấn đề. Phải nhìn thực tế trước mặt, không phải chỉ trên bình diện lý thuyết mà cả trên bình diện kinh nghiệm và cảm xúc.
Bà Marie Collins, cựu thành viên Ủy ban giáo hoàng bảo vệ trẻ vị thành niên nói thẳng: “Các ông quan trong ban điều hành Giáo hội ngủ và nghĩ rằng khi họ nhắm mắt thì các vụ lạm dụng được giấu kín, họ không có gì phải lo.” Do đó, phải thật sự thay đổi thái độ trong toàn Giáo hội.
- Các mong chờ nào?
Ông Alessandro Gisotti, phát ngôn viên lâm thời của Tòa Thánh giải thích, đối với Đức Phanxicô, điều căn bản là khi về nước, các giám mục ý thức có các quy tắc phải được áp dụng và thực hiện các bước cần thiết để phòng ngừa lạm dụng, bảo vệ các nạn nhân và đảm bảo không một trường hợp nào được bao che, được che đậy. Một lời hứa mà bà Marie Collins nghi ngờ: “Chúng tôi được bảo đảm mọi sự sẽ được tiến tới. Nhưng chúng tôi thấy rất ít kế hoạch hành động trên giấy tờ, một cách cụ thể và dấn thân”.
Bà Marie Collins người Ai Len đã từ nhiệm ở Ủy ban giáo hoàng bảo vệ trẻ vị thành niên
Linh mục Zollner giải thích, dù không thể chờ đợi việc xem lại các quy tắc giáo luật chống các tu sĩ phạm pháp, nhưng khả năng thành lập từng vùng các nhân tố đặc biệt đang được thành hình. Các nhóm làm việc này hỗ trợ các hội đồng giám mục trong việc quản trị và phòng ngừa các vụ lạm dụng. Họ cũng có nhiệm vụ truyền tải các giải pháp hữu hiệu đã được thử nghiệm ở nơi khác.
Cũng trong thứ trật này, việc xử lý các linh mục ấu dâm có thể giao về địa phương. Hiện nay 5,100 giám mục trên thế giới báo cáo về giáo hoàng, nên không thể xử lý nhanh chóng được. Chuỗi trách nhiệm sẽ được xác định lại, tạo một cập độ trung gian giữa các hội đồng giám mục và Vatican.
Linh mục Hans Zollner, ở tuyến đầu chống các lạm dụng tình dục
Ngày 27 tháng 1, 2019 trên máy bay từ Panama về, Đức Phanxicô cảnh báo một sự mong chờ quá mức về cuộc họp này. “Vấn đề sẽ tiếp tục vì đó là vấn đề của con người và ở khắp mọi nơi”.
- Đặt lại vấn đề bậc sống độc thân của linh mục?
Nhiều môi trường khác nhau đã đặt các vụ lạm dụng tình dục có liên hệ trực tiếp với bậc sống độc thân của linh mục. Nhưng theo Linh mục Zollner và đa số các chuyên gia thì không thể thiết lập mối liên hệ nhân-quả giữa bậc sống độc thân và lạm dụng tình dục. 95% các vụ lạm dụng thường xảy ra trong gia đình và 99,9% những người lạm dụng là những người không độc thân. Và ít nhất là có 95% linh mục không bao giờ lạm dụng tình dục trên trẻ em. Tuy nhiên Linh mục Zollner thừa nhận bậc sống độc thân có thể là yếu tố rủi ro nếu nó không được sống tốt qua nhiều năm tháng.
Linh mục Hans Zollner là một trong các nhà tổ chức cuộc họp thượng đỉnh bảo vệ trẻ vị thành niên
Đức Phanxicô cũng vậy, ngày 27 tháng 1, ngài cho rằng bậc sống độc thân được xem như một ơn của Giáo hội. Ý tưởng cho rằng việc xóa bỏ bậc sống độc thân có thể xem như một cách để ngừa các vụ ấu dâm, dường như làm chặn lại cho bất cứ một cơ hội nào để tiến triển. Cũng nên nhắc, các Giáo hội công giáo theo nghi thức Đông phương có các linh mục lập gia đình.
- Ảnh hưởng của nhóm gây sức ép đồng tính?
Sau vụ hồng y Theodore McCarrick, cựu Tổng Giám mục giáo phận Washington, bị kết án lạm dụng tình dục trên các chủng sinh và trẻ vị thành niên và cũng sau các vụ khác trước đây ở nhiều nước khác nhau, thì có rất nhiều tiếng nói tố cáo có một tỷ số cao các người đồng tính trong hàng tu sĩ công giáo. Họ đưa “văn hóa nhóm đồng tính” vào Giáo hội, nhóm này khoan dung hơn trước các hành vi ấu dâm với các em bé trai tuổi dậy thì.
Nhà báo và nhà văn Ý Gianluigi Nuzzi giải thích: “Đức Phanxicô bị bao quanh bởi những người không có cùng quan tâm với ngài. Họ chận ngài, họ bẫy ngài, chẳng hạn như họ khuyên những chuyện không tốt. Thêm nữa lại có nhóm gây sức ép đồng tính và những người đe dọa các người đồng tính, họ sẽ bị phơi bày sở thích tình dục của họ ra ánh sáng”.
Không bao giờ nhắc đến mối liên hệ nào với ấu dâm, gần đây Đức Phanxicô giải thích vấn đề đồng tính trong hàng giáo sĩ làm ngài lo ngại. Ngài nhắc lại: “Giáo hội yêu cầu những người có khuynh hướng này không được chấp nhận vào sứ vụ cũng như vào đời sống thánh hiến”.
- Những biện pháp trừng phạt nào đối với các giám mục?
Sau một thời gian dài trì hoãn, trong những năm gần đây Giáo hội đã cách chức các linh mục, giám mục và thậm chí cả hồng y bị kết án lạm dụng tình dục trên trẻ vị thành niên ra khỏi chức thánh.
Nhưng việc trừng phạt sự thờ ơ hay khinh suất của các giám chức, đứng trước các vụ lạm dụng tình dục của các linh mục đôi khi xảy ra đã hàng chục năm rõ ràng là rất tế nhị. Vụ hồng y Barbarin minh họa một cách hoàn hảo trường hợp này. Nếu hồng y Barbarin, tổng giáo phận Lyon đã phạm một lỗi đạo đức không thể chối cãi, ngài không tố cáo cũng không sa thải linh mục ấu dâm Bernard Preynat, tòa án dân sự sẽ có lẽ không lên án ngài. Nhưng liệu giáo luật có nên phạt ngài không? Ngài phải từ nhiệm không? Một phán xét mà ngay cả Giáo hội cũng không thể dựa trên sự tức giận chính đáng của các nạn nhân, cũng như trên cảm xúc của mọi người.
Ấu dâm trong Giáo hội: Không một lên án nào chống hồng y Barbarin
Đàng sau vụ án này là vụ án của Giáo hội và của lệnh cấm nói về ấu dâm
Ở đây cũng vậy, với tư cách là một tu sĩ Dòng Tên, chắc chắn Đức Phanxicô sẽ không đưa ra các biện pháp chung mới. Ngài muốn tiếp tục đánh giá từng trường hợp một.
- Đền bù tài chánh như thế nào?
Nếu đa số các nước phương Tây xem việc đền bù tài chánh cho các nạn nhân ấu dâm là chuyện phải làm, thì điều này không được áp dụng cho tất cả mọi nơi.
210 triệu đôla bồi thường cho các nạn nhân các vụ lạm dụng tình dục ở giáo phận Minneapolis, nước Mỹ
Lạm dụng trong một nhà thờ ở New York: Bồi thường kỷ lục cho bốn nạn nhân
Trong nhiều nước, các giám mục vẫn cứ xem các tội ác ấu dâm của các linh mục chỉ thuộc trách nhiệm cá nhân chứ không của Giáo hội. Như thế họ không nghĩ đến việc bồi thường cho nạn nhân.
Các giáo phận không phải là ‘con’ của Vatican, họ có độc lập tài chánh nên ý tưởng có một giải pháp toàn cầu là chuyện không có được. Vấn đề tùy thuộc rất nhiều đến quan hệ của Nhà nước-Giáo hội trong mỗi Quốc gia.
- Đâu là biện pháp phòng ngừa?
Điều lệ bắt buộc với tất cả thừa tác vụ là phải kiểm tra tâm lý các ứng sinh xin vào chủng viện, yêu cầu cung cấp hồ sơ pháp lý cho tất cả nhân viên của Giáo hội, có các khóa học tập, các điểm tiếp xúc: các giám mục của nhiều nước đã bắt đầu lên chương trình phòng ngừa các vụ lạm dụng.
Nhưng phải công nhận là tình trạng thay đổi rất lớn theo từng châu lục và Quốc gia. “Không khoan nhượng” của Đức Phanxicô không có cùng một ý nghĩa ở mọi nơi. Hồng y Christoph Schönborn, tổng giáo phận Vienne ghi nhận: “Thường thường, linh mục được xem là người thiêng liêng và không đụng chạm đến được”.
- Linh mục bị đóng dấu?
Do lỗi của một số người, các linh mục bị đóng dấu chung, đây cũng là một vấn đề lớn với các giám mục. Các vụ linh mục tự tử, dù có tội lạm dụng tình dục hay không đã làm cho các cộng đoàn xúc động mạnh. Việc bắt giam một linh mục ấu dâm thường làm rụng rời và chia rẽ.
Một trong các trang báo cáo về các linh mục lạm dụng tình dục ở bang California, lấy từ màn hình.
Các linh mục trong cơn bão táp
Ông Marco Tuberoso thuộc Hiệp hội Hỗ trợ và Bảo vệ các nạn nhân bị lạm dụng tình dục hoạt động ở vùng Thụy Sĩ nói tiếng Pháp lên tiếng: “Không, linh mục không đồng nghĩa với ấu dâm”. Phải tránh không rơi vào hai thái cực, phủ nhận vấn đề hoặc phản ứng thái quá: “Các linh mục phải tiếp tục đối xử ân cần và thích ứng, biết rằng có các giới hạn và phải ý thức bây giờ thái độ của xã hội đã thay đổi trong lãnh vực này”.
- Đâu là chỗ đứng của phụ nữ?
Con số phụ nữ và giáo dân vẫn còn rất ít trong các cuộc họp của Rôma. Trong số các nhân vật có trách nhiệm ở giáo triều, chúng ta chỉ thấy có bà Gabriella Gambino và bà Linda Ghisoni, thư ký dưới quyền của Bộ Giáo dân, Gia đình và Sự sống.
Bà Marie Collins bình luận: “Các giáo dân phải tiếp tục lên tiếng mạnh mẽ để thay đổi. Cần thiết là phải bao gồm các giáo dân, kể cả phụ nữ ở mọi cấp bậc nếu Giáo hội muốn thích hợp với thế kỷ 21”.
Giuse Nguyễn Tùng Lâm dịch
Xin đọc thêm: Linh mục Stéphane Joulain, sứ mạng với các nạn nhân
“Các lạm dụng tình dục thường phát sinh từ một quan hệ khởi đầu là thiêng liêng”
Đức Phanxicô sẽ có mặt trong suốt cuộc họp thượng đỉnh bảo vệ trẻ vị thành niên
