Bill Gates “hãnh diện đã cung cấp thuốc chủng ngừa để có thể cứu hàng triệu người”

2934

 

parismatch.com, Olivier O’Mahony, 2016-10-30

Người giàu nhất thế giới và cũng là người quảng đại nhất thế giới. Năm 2000, người khổng lồ về vi tính đã rời công ty mình để cùng với vợ thành lập Hiệp hội Bill & Melinda Gates Foundation, ông hứa đóng góp 95% tài sản cá nhân của mình ước tính 90 tỉ đôla vào Hiệp hội. Tại Paris, ông là khách mời danh dự của buổi dạ hội của Hiệp hội Pháp-Mỹ (French-American Foundation). Bài diễn văn của ông là bài ca tụng sự cam kết dấn thân.

 bill-gates

Paris Match. Ông đã trở thành người vị tha như thế nào?

Bill Gates. Cha mẹ của tôi làm thiện nguyện rất nhiều. Ông bà cho tiền cho các trường học ở khu phố nơi tôi ở, ông bà cũng cho tổ chức Planned Parenthood, một tổ chức giúp các phụ nữ. Trong bữa ăn tối, gia đình tôi nói nhiều về những chuyện này. Khi tôi thành lập công ty Microsoft, tôi khuyến khích nhân viên của công ty làm việc thiện. Khi họ cho một tổ chức từ thiện một số tiền, thì công ty sẽ tặng gấp đôi số tiền này. Vì thế công ty Microsoft trở thành công ty dẫn đầu trong lãnh vực này. Tôi luôn nghĩ lòng đại lượng là điều tốt nhất mình làm khi mình may mắn có tiền.

 Điều gì làm cho ông quyết định khi ông thành lập Hiệp hội từ thiện này?

Bước ngoặc là năm 1993 khi tôi đi du lịch ở Phi châu. Cùng với Melinda, chúng tôi đến Tanzania, Zaire (bây giờ là Cộng hòa Dân chủ Congo) và Kenya. Chúng tôi chưa bao giờ thấy cảnh nghèo sát gần như thế, phụ nữ thì đi chân đất ngoài đường, trẻ em thì suy dinh dưỡng… Tôi chỉ biết các con số thống kê. Khi tận mắt nhìn những cảnh này, chúng tôi hiểu thế nào là một cuộc sống mà không có nó thì không phải là cuộc sống hàng ngày của chúng tôi: đường xá, hệ thống tưới nước giúp ngành nông không quá lệ thuộc vào thời tiết. Sau đó, tôi còn nhớ tôi vào thăm một bệnh viện. Tất cả trẻ em ở đó đều bị sốt rét. Có thể ít trẻ em sống sót. Tôi cũng còn nhớ đã vào các bệnh xá, các bà mang thai đến đây quá trễ và cả hai mẹ con chết tại đây, một loại nhiễm trùng gì đó mà ở đây chúng ta có thể chữa dễ dàng. Tôi cũng đi nhiều ở Haiti. Tất cả đã làm cho tôi mở mắt.

Phản ứng của ông?

Tôi tự hỏi vì sao con người lại lâm vào cảnh này, làm sao có thể giải quyết các vấn đề này. Tôi tìm tòi để biết xem đã có giải pháp nào chưa. Và tôi hiểu, còn thiếu nhiều giải pháp. Vì thế tôi thành lập Hiệp hội.

Năm 2000, ông cho Hiệp hội Bill& Melinda Gates rất nhiều tiền, làm cho tổ chức này là tổ chức từ thiện quan trọng nhất thế giới. Ông cảm nhận gì khi ký các chi phiếu loại này?

Rất hứng thú. Với sáng kiến này, tôi thành lập một êkíp mới, giống y như khuôn mẫu của công ty Microsoft, với những người có tài năng nhất, một chiến thuật tập trung vào những vấn đề cấp bách nhất, một hệ thống phân phối tốt nhất đến những vùng nghèo nhất, sự hiểu biết hứa hẹn nhất và hợp tác với các đối tác tốt…

Các con của ông đều đồng ý?

Melinda và tôi đã có quyết định, chúng tôi mang điều tinh hoa nhất của di sản chúng tôi cho Hiệp hội trước khi chúng tôi làm đám cưới. Chúng tôi chưa sinh con. Nhưng tôi nghĩ để lại gia tài cho các con không phải là cách tốt nhất để giúp chúng. Phần lớn số tiền sẽ dành cho Hiệp hội.

“Đừng nói tôi cứu thế giới,

tôi chỉ góp phần vào để

cứu các đời sống”

Tại sao?

Ba con tôi đã có rất nhiều may mắn. Chúng được hưởng những trường học tốt nhất, được có các bác sĩ giỏi nhất, và khi chúng lớn, chúng sẽ xoay xở được. Nhưng tôi nghĩ, chúng phải lớn lên, phải tự tìm con đường của mình, và khám phá đời sống bằng chính phương tiện riêng của mình. Như thế tốt cho chúng hơn. Không phải cho chúng quà bằng cách để lại gia sản theo kiểu triều vua.

Thành lập triều Gates, quá ít đối với ông?

Tôi không nghĩ thế giới được làm ra để một ông vua, một tầng lớp quý tộc chiếm giữ. Chúng ta đã thấy những chuyện này. Mỗi thế hệ có một thách thức riêng của thế hệ đó. Tôi biết có nhiều con cái của những gia đình thế lực đã dựng lên cơ sở làm ăn thành công, chúng thừa hưởng…

Các con của ông ủng hộ ‘ba-cứu-thế-giới’?

Các con của tôi có đi Phi châu và chúng thấy công việc của chúng tôi làm ở đó. Nhưng đừng nói tôi cứu thế giới, tôi chỉ góp phần vào để cứu các đời sống, để giảm tử suất và suy dinh dưỡng nơi nào chúng tôi có thể làm được, với khả năng của chúng tôi.

Ông làm việc cũng nhiều như trước?

Tôi làm việc rất nhiều nhưng không thấm gì so với thời khóa biểu kinh khủng ngày xưa lúc tôi 20 – 30 tuổi, khi tôi chưa có con. Chức vụ của tôi ở Hiệp hội rất dễ chịu. Một phần ba thì giờ là đi đây đi đó. Tôi đọc và suy nghĩ rất nhiều, không ngừng, sau khi đến Paris lần này, tôi sẽ ký một thoả hiệp đối tác với Cơ quan Phát triển Pháp, tôi sẽ đến Luân Đôn để gặp các nhà khoa học. Cuối tuần tôi về lại Seattle, nơi có trụ sở của Hiệp hội để lên chiến thuật cho việc đổi mới của chúng tôi.

Ông không tiếc gì hết với Microsoft?

Không, không một luyến tiếc. Công việc ở Hiệp hội quá lôi cuốn. Tôi bắt đầu làm bán thời gian trong vòng tám năm, từ mười bốn năm nay, tôi làm toàn thời gian. Nhưng tôi còn cho ý kiến về việc phát triển một vài sản phẩm mới của Microsoft, và tôi rất thích làm. Tôi chưa hoàn toàn cắt hẳn cách mạng số!

Về vấn đề này, ông có sợ thể chế độc quyền lớn lao của kỹ thuật thông tin, về lâu về dài sẽ có hại cho tự do cá nhân không?

Không. Ngày xưa cũng đã có những độc quyền về thông tin: các nhóm lớn có kênh truyền hình, tạp chí, nhật báo. Đó là các địa vị ưu tiên. Ngày nay, kỹ thuật số giúp cho mỗi cá nhân có được thông tin, chia sẻ, diễn tả, được người khác nghe, được người khác thấy, và chúng ta phải làm tất cả để sự tự do mới này vẫn còn tồn tại. Tôi mong muốn các trẻ em ngày nay có tất cả kỹ thuật này trong tầm tay. Trong một cái nhích chuột, chúng sẽ học dễ dàng hơn tôi ngày xưa. Nhưng phải cẩn thận. Các chính quyền phải canh để sự đa dạng này được tôn trọng.

Chuyện gì làm cho ông hãnh diện nhất?

Là đã có thuốc chủng ngừa cứu hàng triệu mạng sống và làm những chuyện cần thiết để các nước thứ ba có được thuốc men mà đến đến bây giờ họ chưa có, bởi vì các nước này không phải là thị trường lợi nhuận cho các công ty dược phẩm. Trong một vài năm, chúng tôi đã diệt hẳn bệnh dịch viêm tủy xám (polio). Tôi cống hiến rất nhiều thì giờ, nhất là ở các nước khó khăn như Nigeria, Pakistan và Afghanistan. Với các công ty địa phương, chúng tôi đã tạo được các đối tác rất hiệu quả.

Sách và máy tính. Bill Gates muốn quét bụi trong việc tiếp xúc với thông tin và muốn các thư viện trên thế giới có được hệ thống kỹ thuật số tối đa. © Sébastien Micke / Paris Match

Ông nói, từ đây đến năm 2030, chúng ta có thể chấm dứt nạn cực kỳ nghèo khổ. Ông làm thế nào để được như vậy?

Không phải tôi nói như vậy mà Liên Hiệp Quốc nói. Đúng vậy, đó là điều có thể. Để làm được việc này, phải có những tiến bộ trong lãnh vực y tế và giáo dục. Rất nhiều người chưa ý thức đã có những tiến bộ rất lớn đã được thực hiện. Người ta chỉ nghe nói đến các khủng hoảng như nạn dịch thê thảm Ebola, nhưng tên thực tế, thế giới đã tiến bộ nhiều. Giữa những năm 1990 và 2015, tử suất nơi trẻ em đã giảm một nửa và sẽ giảm thêm một nửa từ đây đến năm 2030.

Ai là những anh hùng của ông ngày nay?

Louis Pasteur có thể là người đã cứu nhiều người nhất. Tất cả các nhà khoa học vô danh làm việc cho các phát minh, các thiện nguyện viên làm việc tại các vùng khó khăn, họ chiến đấu để thuốc men có được dễ dàng. Cùng với Melinda vợ tôi, chúng tôi may mắn được hợp tác với Nelson Mandela khi ông không còn làm tổng thống, để các nạn nhân của bệnh sida không bị loại trừ, ông đã phản ứng rất nhiều về vấn đề này. Hợp tác bên cạnh một nguyên thủ Quốc gia sáng chói trong một nước nghèo luôn là một công việc phi thường.

Ông đặc biệt luôn kín đáo về các cuộc bầu cử tổng thống ở Mỹ…

Đúng, vì Hiệp hội của tôi không đảng phái. Hiệp hội đã làm việc với Tổng thống George W. Bush cũng như với Tổng thống Barack Obama hay Bill Clinton trong những năm 1990.

Ông đã gặp Donald Trump?

Chưa. Công việc của chúng tôi khác. Tôi quen nhiều với ông Warren Buffett, ông là một trong những người bạn thân nhất của tôi, ông Buffett cũng chưa bao giờ gặp ông Trump.

Ông phản ứng thế nào khi ông Trump khẳng định, ông đã hy sinh rất nhiều vì ông tạo nhiều công ăn việc làm?

Donald Trump thường hay nói những chuyện lạ lùng.

Còn Hillary Clinton, ông có biết bà không?

Có. Tôi có gặp Bill năm 1991 hay năm 1992 trong lần tranh cử tổng thống, trước khi ông được bầu. Tôi có gặp lại ông ở Nhà Trắng với Al Gore. Và nhất là tôi gặp ông sau khi ông thành lập Hiệp hội của ông. Chúng tôi là người cho nhiều nhất cho một trong các chi nhánh của ông, Chương trình Sức khỏe Clinton, Clinton Health Access Initiative. Tôi đi rất nhiều và thảo luận các vấn đề này với Bill Clinton. Tôi cũng có làm việc với bà Hillary khi bà là bộ trưởng Ngoại giao, ở các nước như Pakistan và Afghanistan.

“Tôi nghĩ 50% thuế lợi tức của những người siêu giàu là một sự quân bằng tốt”

Những tháng sắp tới là đến kỳ hạn bầu cử ở Mỹ, ở Pháp và ở Đức. Ông mong chờ gì ở các cuộc bầu cử này?

Tôi mong các cuộc bầu cử này sẽ không tạo vấn đề cho các cam kết quốc tế để làm thuận lợi cho việc phát triển và đấu tranh chống các nạn dịch. Nước Pháp rất quảng đại, đó là một chuyện tốt, nước Mỹ cũng vậy dù sự giúp đỡ của Mỹ so với tổng sản phẩm nội địa không mạnh bằng nước Pháp. Quan trọng là cử tri ý thức các tiến bộ đáng kể mà chúng tôi đã thực hiện để giúp các nước nghèo.

Ông nói muốn tăng thuế người giàu. Ông có phải là một tỷ phú cánh tả không?

Không. Nhưng ở Mỹ, các lợi tức vốn liếng chưa đánh thuế đủ. Tất cả là vấn đề của giới hạn: người dân không nên có cảm tưởng mình bị Quốc gia cướp và tìm cách trốn thuế. Trong những năm 1960, áp lực đóng thuế lên đến 90% lợi tức, nhưng từ đó đến nay đã giảm rất nhiều, tôi nghĩ 50% thuế lợi tức của những người siêu giàu là một quân bằng tốt.

Ông biết ông sẽ bầu cho ai vào ngày 8 tháng 11?

Biết chứ. Nhưng tôi giữ bí mật này cho tôi: tôi đăng ký vào danh sách độc lập, xét về những gì tôi dấn thân trên trường quốc tế, tôi nghĩ ông có thể đoán dễ dàng.

Ông muốn người ta nghĩ về ông như nhà sáng lập công ty Microsoft, hay người đứng đầu một Hiệp hội đã cứu được nhiều người?

Tôi không đặc biệt tìm cách để người ta sẽ nhớ đến tôi là người như thế nào, dĩ nhiên ngoại trừ các con tôi. Bây giờ tôi làm việc rất nhiều đã loại hẳn bệnh sida và tôi nghĩ sẽ có một thuốc chủng ngừa bệnh này trước khi tôi chết. Nhưng một khi mình có giải pháp, vấn đề sẽ ở sau lưng mình, và người ta sẽ không nhớ ai đã tìm ra.

Marta An Nguyễn chuyển dịch