Thánh Têrêxa Hài đồng Giêsu đã đại chúng hóa “thánh thiện cho tất cả mọi người”

cath.ch, Gregory Roth, 2023-02-08

Bà Véronique Gay-Crosier giới thiệu hành trình thiêng liêng của Thánh Têrêxa Lisiơ | © Ed Artège

Thánh Têrêxa Hài Đồng Giêsu (1873–1897) đã cách mạng quan niệm về thánh thiện. Đó là điều bà Véronique Gay-Crosier giải thích trong tác phẩm gần đây của bà “Têrêxa Lisiơ… Thánh” (Thérèse de Lisieux… Sainte, nxb. Artège), bà theo dõi hành trình thiêng liêng của vị thánh nổi tiếng nhất thời hiện đại.

Quyết tâm của năm 2023 là ‘Têrêxa’: Thánh Têrêxa Hài Đồng Giêsu sinh ra cách đây 150 năm dưới tên Thérèse Martin, đã được phong chân phước cách đây 100 năm và được UNESCO tôn vinh là một trong những người của năm. Bà Véronique Gay-Crosier cảm nhận như có một nháy mắt quan phòng trong việc xuất bản tác phẩm của bà “Têrêxa Lisiơ… Thánh” vào đúng năm kỷ niệm kép này.

“Têrêxa, quyển kinh thánh thứ nhì của tôi”

Bà Véronique Gay-Crosier làm chứng: “Têrêxa là quyển kinh thánh thứ nhì của tôi. Rất nhiều câu của Têrêxa ở trong lòng tôi. Theo thời gian, tôi nhận ra có nhiều mức độ đọc. Chúng ta đi từ bí ẩn này đến bí ẩn khác. Nhờ Thánh Têrêxa mà tôi học nói chuyện với Chúa Giêsu mỗi ngày.”

Thánh Têrêxa Hài đồng Giêsu

“Quý vị hãy tin tôi, quý vị đừng bao giờ chờ đến ngày mai mới bắt đầu trở nên thánh thiện.” Tác giả giữ mệnh lệnh này của Thánh Têrêxa làm phụ đề cho quyển sách của mình. Đó là thông điệp chính của quyển sách và bà dùng câu này làm đường hướng để kể về cuộc đời của một nữ tu chết vì bệnh lao khi mới 24 tuổi.

Bà Véronique Gay-Crosier đã nghiên cứu tư tưởng của Thánh Têrêxa Lisiơ trong gần hai mươi năm, giữa Rôma và Fribourg, Thụy Sĩ | © Gregory Roth

Trong thời gian đi học ở Đại học Lateran, bà đã tình cờ biết Thánh Têrêxa và các tác phẩm của thánh Têrêxa: “Là phụ nữ, đôi khi tôi cảm thấy khó khăn khi học thần học trong một môi trường giáo sĩ và khá nam tính. Tôi quen linh mục François-Marie Lethel, cha đề nghị tôi viết luận án về chủ đề đau khổ nơi Thánh Têrêxa.”

Một tiên liệu tiêu cực về tác phẩm của Thánh Têrêxa

Bà thú nhận đã phải miễn cưỡng khi bắt đầu: “Đầu tiên tôi có  tiên nghiệm tiêu cực về tác phẩm của Thánh Têrêxa. Tôi không biết nó đến từ đâu: tôi đã có những suy nghĩ không tốt với Thánh Têrêxa. Và tôi xác nhận điều này ngay khi tôi đọc lần đầu: tôi thấy ngôn ngữ Têrêxa khá màu mè, hơi trẻ con. Nhưng Têrêxa nói nhiều về đau khổ nên không có chuyện đổi tác giả.”

Hai năm sau, khi đang là phụ tá về thần học luân lý ở Đại học Fribourg, bà Véronique bắt tay làm luận án về sự thánh thiện và hoàn hảo nơi Thánh Têrêxa. “Từ đó, tôi nghiền ngẫm tỉ mỉ các tác phẩm của Têrêxa – 1.500 trang – tôi đã đọc năm lần… và hiểu Têrêxa hơn. Từ nhỏ, tôi đã suy luận rất nhiều, tôi luôn cố gắng tìm kiếm sự thật và nhất là, tôi không thích những câu hỏi không có câu trả lời.”

“Sự thánh thiện không ở việc thực hành này hay thực hành kia, nó ở sự sẵn sàng của trái tim” – Thánh Têrêxa Hài đồng Giêsu

Bây giờ quyển sách của tác giả lấy lại ý tưởng ban đầu của luận án đã được xuất bản năm 2008, nhưng với những hiểu biết mới. Và trên hết là công việc khổng lồ đơn giản hóa suy nghĩ và cách viết đơn giản của Têrêxa. Quyển sách được cấu trúc xoay quanh ba câu hỏi: Theo Têrêxa, thánh thiện là gì? Vì sao Têrêxa muốn thành thánh? Và Têrêxa làm gì để nên thánh?

“Tôi luôn muốn nên thánh”

Vì yêu Chúa, Têrêxa tự nhủ: “Tôi luôn muốn nên thánh”. Một cụm từ nổi tiếng từ các bản thảo của Têrêxa:

“Mẹ biết không, con luôn muốn nên thánh, nhưng than ôi! Con luôn nhận thấy, khi con so sánh con với các thánh, giữa họ và con là khác biệt như giữa ngọn núi cao ngất với hạt cát đen thui bị người qua đường dẫm lên. Thay vì nản lòng, con tự nhủ: Chúa nhân lành không thể khơi dậy những ước muốn viển vông, vì vậy, dù nhỏ bé, con vẫn có thể khao khát nên thánh…” (Bản thảo C, 2v)

“Chúa nhân lành không thể khơi dậy những ước muốn viển vông, vì vậy, dù nhỏ bé, con vẫn có thể khao khát nên thánh…” – Thánh Têrêxa Lisiơ

Và Têrêxa đưa ra tầm nhìn hay định nghĩa về thánh thiện cho các chị em của mình: “Sự thánh thiện không ở việc thực hành này hay thực hành kia, nó ở sự sẵn sàng của trái tim làm cho chúng ta khiêm hèn và nhỏ bé trong vòng tay Chúa, ý thức về sự yếu đuối của mình và tin tưởng, thậm chí dám tin vào lòng nhân hậu của Chúa Cha”. (Sổ tay màu vàng 3.8.2)

Một bước tiến trong tư tưởng của Têrêxa

Bà Véronique Gay-Crosier biện minh cho việc bà viết quyển tiểu sử Thánh Têrêxa mà đã có rất nhiều người đã viết:

“Quyển sách của tôi là một nghiên cứu với góc độ tiếp cận là sự thánh thiện trong đời Têrêxa và trong các bài viết của Têrêxa dưới tác động của Chúa. Tôi tôn trọng trình tự thời gian của các sự kiện, để chứng tỏ có một tiến hóa và tiến triển trong nhận thức của Têrêxa. Có những chia sẻ bằng bài viết hay những cuộc gặp đôi khi làm cho Têrêxa xem xét lại một số xác tín của mình.”

Để minh họa cho sự tiến triển này, tác giả nhắc lại ví dụ về ‘chuỗi thực hành’. Khi Têrêxa còn nhỏ, Têrêxa lần chuỗi, kê từng việc tốt để được ơn Cứu Rỗi cho cá nhân mình. Nhưng theo thời gian, Têrêxa làm việc tốt để cứu rỗi các linh hồn và vì lòng yêu thương người khác. Têrêxa nói với chị Céline: “Em chơi ở ngân hàng tình yêu (…) Em không để ý đến việc thị trường lên xuống, chính Chúa Giêsu làm điều đó cho em, em không biết mình giàu hay nghèo, sau này khi gặp Chúa, em biết điều gì đã mang lại cho em.”

“Em chơi ở ngân hàng tình yêu… Em không để ý đến việc thị trường lên xuống, chính Chúa Giêsu làm điều đó cho em” – Têrêxa Hài đồng Giêsu

Bà Véronique cho biết: “Sự triển khai quyển sách cũng làm nổi bật giáo huấn của Thánh Têrêxa, đó là tự truyện. Học thuyết của Têrêxa là hiện thân, vì Têrêxa viết những gì Têrêxa đã sống. Dù Têrêxa không có tầm nhìn phi thường, nhưng Têrêxa là nhà thần bí. Theo nghĩa là Têrêxa liên kết mật thiết với Chúa trong suốt cuộc đời: Đức Kitô sống trong Têrêxa. Và đó là sự thánh thiện.”

Quyển sách “mời độc giả bước vào tiến trình nên thánh không hề lỗi thời này”, vì quyển sách lặp lại tông huấn năm 2018 của Đức Phanxicô: Gaudete and Exsultate, Vui mừng và Hân hoan, lời kêu gọi nên thánh trong thế giới thực.

“Với Têrêxa, không có vách ngăn kín giữa thế giới trên kia và thế giới dưới đây. Têrêxa nghĩ, vào dòng tu Cát Minh là để nên thánh. Nhưng vì phải chờ ba tháng mới vào được, nên Têrêxa đã bắt đầu chuẩn bị cho mình khi còn ở ngoài. Têrêxa bắt đầu phá vỡ bức tường giữa đời sống tu trì và đời sống bên ngoài, một bức tường không thể vượt qua vào thời đó. Têrêxa cho thấy, ở ngoài, chúng ta cũng có thể là tín hữu tốt và là người thánh thiện. Vào thời Têrêxa, đó là chuyện chưa từng có, có thể xem như cách mạng khi quan niệm thánh thiện có thể ở ngoài đời sống tu trì hay chức linh mục.”

Theo nhà thần học, Têrêxa đi trước 70 năm so với chương V Lumen gentium – Hiến chế tín lý về Hội thánh của Công đồng Vatican II – nói về ơn gọi nên thánh phổ quát trong Giáo hội. Và mãi cho đến 90 năm sau, qua tiếng nói của Đức Gioan Phaolô II, trong tông huấn Familiaris Consortio, Gia đình Kitô hữu năm 1981 – Giáo hội mới ngừng nhấn mạnh trinh tiết hơn hôn nhân.

“Tôi sẽ là tình yêu, tôi sẽ là trái tim của Giáo hội; vì thế tôi sẽ đón nhận tất cả mọi ơn gọi” – Têrêxa Hài Đồng Giêsu

Quyển sách được viết trong ba năm. Vừa sâu sắc vừa dễ tiếp cận, đưa chúng ta vào thế giới thần bí của Têrêxa, cố gắng giải quyết những mâu thuẫn hiển nhiên, “như Têrêxa nói, một mặt không nên so sánh bản thân, nhưng cũng không giảm thiểu những gì mình làm so với các thánh vĩ đại”.

Quyển sách trình bày chi tiết hành trình con đường thánh thiện của Têrêxa và mang tính cách giáo dục. Tác giả giải thích: “Tôi đi theo từng bước chân của Têrêxa, giống như một bản báo cáo, với tin chắc và nghi ngờ, với những do dự, với những bước đi tới, những bước đi lui của Têrêxa.”

“Tôi sẽ đón nhận mọi ơn gọi”

Một câu nói của Têrêxa đặc biệt tạo dấu ấn nơi tác giả: “Bản thân tôi là yếu đuối; là bất lực”. “Chính qua những tính từ này mà Têrêxa xác định mình, trong khi Têrêxa có những ước muốn vô hạn – Têrêxa muốn thành người tử đạo, nhà truyền giáo, một linh mục, v.v. – và Têrêxa trả lời cho những ước muốn này: “Tôi sẽ là tình yêu, tôi sẽ là trái tim của Giáo hội, vì vậy tôi đón nhận mọi ơn gọi”.

Tôi xúc động trước sự khao khát vô tận ở trong lòng Têrêxa với một nhận thức rất mạnh, ý thức sự hữu hạn của mình.

Thánh Têrêxa Lisiơ… Thánh (Thérèse de Lisieux… Saint,  Véronique Gay-Crosier, nxb. Artège, Perpignan, 2023).

Marta An Nguyễn dịch

Bài đọc thêm: Ngày Thánh Têrêxa Lisiơ mở đầu cuộc cách mạng thiêng liêng

Các phép lạ nhỏ đàng sau lòng kính mến Thánh Têrêxa Lisiơ của Đức Phanxicô