“Với các tiên tri giả, ngày tận thế là một thị trường béo bở”
la-croix.com, Jean de Saint-Cheron, nhà tiểu luận phụ trách chuyên mục của báo La Croix, 2024-04-16
Tác giả Jean de Saint-Cheron cho biết, đứng trước các mối đe dọa về virus, khí hậu, khủng bố hoặc quân sự, ngày tận thế đã thành thị trường béo bở cho các nhà phân tích bàn giấy và các tiên tri giả, họ loan truyền các thuyết âm mưu và tin vào những chuyện huyền bí của họ như nạn cháy rừng trong dư luận.
Tác giả Jean de Saint-Cheron ở sân của Viện Công giáo Paris, ngày 15 tháng 12 năm 2022. Aleister Denni
Thuyết âm mưu và loại tin huyền bí đều giống nhau. Cũng một loại nước dùng cho những người mới khai tâm, những người theo thuyết ngộ đạo, người “giác ngộ”. Các nhà huyền bí thấy sự thật trong các sách ma thuật, nơi người coi bói, hoặc trên YouTube. Những người theo thuyết âm mưu trong các loại báo chí “độc lập”, trong bữa tối giữa bạn bè hoặc trên YouTube. Sáng suốt hơn và có thông tin tốt hơn người khác, các phù thủy bằng nhựa plastic, các nhà phân tích trên giấy loan niềm tin vào một thế giới phi lý mà họ cho là hợp lý và hoàn hảo.
Đặc biệt, các nhà tiên tri giả về thuyết âm mưu là những nhà thấu thị có khả năng đọc dễ dàng các phức tạp của sự kiện như một chuyên gia giải thích đường bay của chim sáo đá; những pháp sư có khả năng giải thích những bộ phận bên trong thế giới như người ta lướt nhanh tờ báo Paris Match. Và họ rút ra những kết luận chắc nịch như một học giả: mọi thứ đều rõ ràng. Cho dù đó là cuộc hạ cánh của một vật thể ngoài không gian ở bang Connecticut hay ở Ardèche, chiến lược ẩn giấu nhưng rõ ràng của “Big Pharma”, mặt dưới các lá bài trong bộ bài tarot hay bài phát biểu của Vladimir Putin, họ đều nghe, nhìn, thấy sự thật.
Vì, khi nghe họ – một hiện tượng vừa hấp dẫn vừa đáng buồn – cùng một logic không thay đổi – các chính phủ dân chủ, các tỷ phú (không phải tất cả), các nhà chế tạo tuabin-gió và kẻ thù của Vladimir Putin bị chi phối quyết định của họ. Thật không may, chính tôi cũng chưa được giác ngộ cho lắm nên tôi không thể nói cho bạn biết thêm về logic không thể thay đổi này. Nhưng chắc chắn: tất cả đều ở đó.
Bất đồng nhận thức
Trong quyển Sự thất bại của một lời tiên tri, một kiệt tác thuộc thể loại này xuất bản năm 1956, các nhà tâm lý học người Mỹ Leon Festinger, Henry Riecken và Stanley Schachter đã làm nổi tiếng lý thuyết về sự bất hòa về nhận thức của Festinger đặt ra. Theo một trong những ứng dụng của lý thuyết này, sự căng thẳng gây ra khi các sự kiện có thật mâu thuẫn với niềm tin mà một số cá nhân tuân theo không làm cho họ từ bỏ niềm tin này, nhưng tìm cách làm cho những sự thật có thật không thể chối cãi và đức tin của họ trở nên mâu thuẫn nhau.
Chẳng hạn: những người theo dõi một “nhà tiên tri”, người này tuyên bố ngày tận thế sẽ là ngày chúa nhật 14 tháng 4 năm 2024, nhưng tờ báo họ đang đọc lại đề ngày 15 – ngày tận thế được công bố đã không xảy ra ngày hôm qua -, đừng kết luận nhà tiên tri sai, nhưng họ hiểu sai lời tiên tri, dĩ nhiên là do vị trí của hình tam giác trên logo MAIF và nhiệt độ bên ngoài Texas ngày tổng thống J.F. Kennedy qua đời, không được lên lịch vào ngày 14 tháng 4 năm 2024 mà là ngày 31 tháng 7 năm 2026! Và cứ như thế mà tiếp tục…
Một thị trường béo bở
Nhưng ngày tận thế là một thị trường béo bở, và không chỉ dành cho những “nhà tiên tri”. Vì trong thời đại của những đe dọa virus, khí hậu, khủng bố hoặc quân sự đang xuất hiện trên các mặt báo, Bünkl, một người Pháp xây các hầm trú cá nhân (đặt cuối vườn của ông), lưu ý rằng Mark Zuckerberg của Facebook, Chriss của Alex PayPal và Jeff Bezos của Amazon đều có nơi trú ẩn bụi phóng xạ.
Ông lưu ý, “thật là mỉa mai, khi những người nói rằng công nghệ sẽ cứu thế giới. Hoặc là họ không tin vào dự đoán của chính mình, hoặc họ biết những điều mà chúng ta không biết…” Rõ ràng là bài phát biểu có nội dung mang tính thương mại hơn là âm mưu.
Nhưng chúng ta đừng quên, tất cả những trò hề này, chiến tranh, bạo lực, bệnh tật sẽ luôn đe dọa nhân loại. Và tất cả chúng ta sẽ chết, dù có ẩn náu trong hầm bê tông đúc sẵn của mình hay không. Vì có lời viết: “Mạng người dù giá cao mấy nữa, thì rồi ra cũng chấm dứt đời đời.” (Tv 48,9) Trong khi đó, “Ai muốn cứu mạng sống mình, thì sẽ mất” (Mc 8,35), điều tốt nhất có lẽ vẫn là cố gắng cho đi cuộc sống, cuộc sống này phải kết thúc.
Giuse Nguyễn Tùng Lâm dịch
