Thánh Thomas More sẽ nói gì với người công giáo ủng hộ Trump?
americamagazine.org/, Linh mục Dòng Tên Bill Cain, 2021-01-08
Diễn viên Paul Scofield và Wendy Hiller trong phim Người cho Mọi mùa (A Man for All Seasons, IMDB / Michael Ochs)
Linh mục Dòng Tên Bill Cain và là nhà biên kịch từng đoạt giải Peabody.
“Người cho Mọi mùa” là một kết hợp hiếm có. Đó là câu chuyện về một vị thánh và cũng là vở kịch đoạt giải Tony, là bộ phim đoạt giải Oscar Phim hay nhất năm 1966. Bức chân dung Thomas More trong tư cách là chính trị gia tầm cỡ và cũng là một sự kiện văn hóa công giáo. Bộ phim đưa ra bản đồ đi đường cho người công giáo trong cuộc sống hiện đại để lần tìm – với một ngôn ngữ kinh ngạc – các quyết định của một vị thánh tương lai trong triều đình thối nát của vua Henry VIII.
“Người cho Mọi mùa” có ảnh hưởng sâu đậm đến tôi khi tôi còn học trung học. Đó là vở kịch không phải âm nhạc đầu tiên tôi xem trên sân khấu Broadway. Tôi đã xem bản gốc xuất sắc – tôi ngồi gần, hàng thứ ba bên phải, đủ gần để thấy mồ hôi. Đấu óc sinh viên năm nhất của tôi nghĩ rằng tất cả các vở kịch sẽ truyền cảm hứng và sáng tạo như ở sân khấu.
Nhân vật chủ chốt trong vở kịch không phải là Ngài Thomas More. Điểm đi vào của khán giả là “Người Bình thường” (The Common Man) một vai được diễn viên George Rose đóng rất xuất sắc.
Trong vụ xâm nhập vào Điện Capitol ngày thứ tư 6 tháng 1, tôi đã suy nghĩ đến Người Bình thường, những thỏa hiệp của ông và số phận đạo công giáo ở Anh sau Thánh Thomas More.
Người Bình thường đóng tất cả các vai, người hầu, quản ngục và bồi thẩm đoàn, vì vậy ông có một chỗ hàng đầu trong các sự kiện trong đời của Ngài Thomas. Ông nhìn – và bình luận – khám phá của Ngài More trước tình trạng tiến thoái lưỡng nan của Ngài: lựa chọn giữa sự thật và dối trá. Ông thấy Ngài Thomas giao dịch với bạn bè của mình, những nhà quý tộc nghĩ rằng họ có thể thỏa thuận với vua Henry VIII, có được những gì họ cần và thoát thân không hề hấn gì. Và qua Người Bình thường chúng ta thấy Ngài More phải trả giá để có sự thật.
Cuối cùng, khi Người Bình thường giải thích cho Ngài More biết, ông không thể nào đi theo Ngài vì ông chỉ là một người bình thường. Thomas hét lên, “Ôi Chúa Giêsu nhân từ, những người bình thường chất phác này!”
Cuốn phim (dù được một nửa tá giải Oscar) là một tác phẩm kém hơn vở kịch vì nó loại bỏ Người Bình thường. Người bình thường bao gồm chúng ta. Làm cho chúng ta nhận ra, chúng ta, những người bình thường tốt, nắm giữ quyền lực đối với những gì đang diễn ra trong quốc gia và việc chúng ta từ bỏ quyền lực này đã làm cho cái ác phát triển. Chúng ta phải chịu trách nhiệm.
Trong vụ xâm nhập vào Điện Capitol ngày thứ tư 6 tháng 1, tôi đã suy nghĩ đến Người Bình thường, những thỏa hiệp của ông và số phận đạo công giáo ở Anh sau Thánh Thomas More. Và tôi đang nghĩ đến những người công giáo đã bỏ phiếu cho Donald Trump. Tôi nghĩ hầu hết những người ủng hộ này đều nhận thức được sự phân biệt chủng tộc, hành vi tình dục tàn bạo, sự bắt nạt, chủ nghĩa ích kỷ quái đản và những lời nói dối bất tận của ông Trump. Và họ đã bỏ phiếu cho ông trong hy vọng họ sẽ nhận được điều gì đó từ ông. Họ cảm thấy nếu họ có thể có được những gì họ muốn, phần còn lại thì kệ.
Và sự việc đã không hoạt động theo cách đó. Các bạn hãy hỏi thêm Thomas.
Quan điểm của “Người của Mọi mùa” với thuật ngữ đương đại là mỗi chúng ta, trong các quyết định và thỏa hiệp của mình, trên thực tế đều phải chịu trách nhiệm.
Nếu, trong hy vọng về một điều tốt đẹp hơn, bạn hỗ trợ cho một bạo chúa nói dối, ích kỷ, gian dâm, đạo đức giả, bạn có thể bỏ đi. Hoặc, như với Ngài More, bạn có thể rơi vào khủng hoảng và kết quả lựa chọn sẽ trở thành như những gì đáng lẽ phải có ngay từ đầu: rõ ràng như ban ngày.
Mặc dù sự ưu việt của người da trắng không phải là vấn đề đối với Thomas More, nhưng sự so sánh không thể tránh khỏi giữa việc cảnh sát đối xử với những người biểu tình da đen đấu tranh cho sự thật và những kẻ khủng bố da trắng gây ra hủy diệt, ủng hộ cho sự dối trá là không thể bỏ qua trong cuộc kiểm điểm sai trái vụ việc ngày thứ tư 6 tháng 1.
Tôi tự hỏi ngày hôm qua Thomas More sẽ nói gì với những cử tri công giáo có thiện ý với Donald Trump nếu Ngài thấy cảnh phá hủy một hình thức chính phủ mà Ngài chỉ có thể mơ ước. Tôi biết phiên bản bầu cử hiện đại của Người bình thường. Ngài sẽ nói: “Tôi? Tôi không chịu trách nhiệm.” Tôi nghi ngờ đó là những gì mà các cử tri công giáo Trump đang nói ngày hôm nay nếu họ đang tự hỏi mình câu hỏi mà vở kịch của Robert Bolt đặt ra: “Trách nhiệm của tôi trong việc này là gì?”
Nhưng quan điểm của “Người của Mọi mùa” với thuật ngữ đương đại là mỗi chúng ta, trong các quyết định và thỏa hiệp của mình, trên thực tế đều phải chịu trách nhiệm.
Robert Bolt’s More đã nói gì?
Tôi nghĩ ông chỉ có thể nói, “Ôi Chúa Giêsu nhân từ, những người bình thường chất phác này!”
Giuse Nguyễn Tùng Lâm dịch
Bài đọc thêm: Làm thế nào để có cái nhìn tâm linh về vụ tấn công vào Điện Capitol
“Một số nhà lãnh đạo tôn giáo Mỹ mang kính che mắt để tránh nhìn sự vô đạo đức của Donald Trump”
