Vatican làm rõ các tước hiệu của Đức Mẹ
Hình ảnh: Lễ Đức Mẹ Hồn Xác Lên Trời tại Malta để tôn vinh Đức Trinh Nữ Maria Hồn Xác Lên Trời. Shutterstock I The LiftCreativeServices
fr.aleteia.org, I.Media, 2025-11-04
Ngày 4 tháng 11, Bộ Giáo lý Đức tin (DDF) công bố thông báo Mater Populi Fidelis đưa ra một số tước hiệu của Đức Mẹ, đặc biệt là tước hiệu “đồng công cứu chuộc” và “Đấng trung gian”.
Tài liệu dài khoảng 20 trang mang đậm tính thần học nhằm làm rõ lập trường của Huấn quyền về địa vị và vai trò của Đức Mẹ theo đức tin Công giáo “chỉ có Thiên Chúa mới có thể ban ân sủng.”
Tài liệu được viết dưới triều Đức Phanxicô và được Đức Lêô XIV phê chuẩn, trình bày tại Rôma trong một hội nghị bị gián đoạn do sự can thiệp của một nhà hoạt động người Ý, các xung đột vấn đề này tiếp tục gây ra giữa các nhóm Công giáo khác nhau. Sự làm rõ của Vatican đưa ra vào thời điểm mà, trong nhiều thập kỷ, giáo dân và các nhóm linh đạo Đức Mẹ đã kêu gọi một định nghĩa mang tính giáo điều về một số tước hiệu của Đức Trinh Nữ Maria trong các sách Phúc âm. Những yêu cầu này, giống như “các cuộc tranh cãi hiện nay ở Amsterdam” đã làm dấy lên các cuộc tranh luận thường xuyên trong Giáo hội. Hồng y Víctor Manuel Fernández Bộ trưởng Bộ Giáo lý Đức tin giải thích khi trình bày tài liệu: “Mục tiêu là vượt qua hai thái cực: ‘chủ nghĩa tối đa’ vốn thần thánh hóa Đức Maria, và ‘chủ nghĩa tối giản’ vốn giản lược Đức Maria thành một biểu tượng đơn thuần. Tài liệu Mater Populi Fidelis (Mẹ của Dân Chúa) cũng đề cập đến một đại kết: tránh những tước hiệu có thể làm các tín hữu kitô khác, đặc biệt Tin Lành và Chính Thống giáo khó chịu. Hình ảnh và vị trí của Đức Maria là chủ đề gây tranh cãi và là một trong những điểm bất đồng giữa các giáo phái khác nhau.”
Trong tài liệu, Thánh Bộ Giáo lý Đức tin xem xét các tước hiệu khác nhau của Đức Maria – đồng cứu chuộc, trung gian, Mẹ của mọi ân sủng, Mẹ của giáo dân, Mẹ của tín hữu – để tránh hiểu sai: “Đây không phải là sửa sai, nhưng trân trọng, ngưỡng mộ và khích lệ lòng đạo đức của tín hữu trung thành với Chúa, đồng thời nhấn mạnh vị trí độc nhất vô nhị của Đức Mẹ trong đức tin.”
Bất chấp những biện pháp phòng ngừa này, Hội nghị đã bị gián đoạn nhiều lần vì một người Công giáo Sardinia cáo buộc Bộ trưởng Fernándes phản bội truyền thống Giáo hội, cho rằng văn kiện này không làm đẹp lòng Chúa. Hồng y Fernández phản bác, các chủ đề liên quan đến “ân sủng và ơn cứu chuộc” đã gây tranh cãi và phản ứng mạnh trong lịch sử Giáo hội. Ngài cho biết Đức Lêô XIV đã phê chuẩn văn kiện này với tư cách là Hồng y thành viên của Thánh bộ ngày 26 tháng 3 và với tư cách là Giáo hoàng ngày 7 tháng 10.
Đồng Công Cứu Chuộc: một thuật ngữ không phù hợp
Hồng y Fernández giải thích: “Việc sử dụng danh xưng ‘đồng cứu chuộc’ là không phù hợp, tạo nhầm lẫn và mất cân bằng”. Theo Giáo hội Công giáo, chỉ có Chúa Giêsu mới là Đấng Cứu Chuộc, có nghĩa chỉ có Con Thiên Chúa mới cứu rỗi nhân loại. Nhiều giáo hoàng đã dùng danh hiệu này nhưng không giải thích đủ, Đức Gioan-Phaolô II trích dẫn Hồng y Joseph Ratzinger, ngài đã công khai lên tiếng phản đối việc dùng danh hiệu này khi ngài là Tổng trưởng Bộ Giáo lý Đức tin, và Đức Phanxicô đã nói rõ lập trường của ngài, ngài chống lại việc dùng từ ngữ này. Theo Tòa Thánh, “thuật ngữ trung gian đòi hỏi sự thận trọng đặc biệt. Vì có thể ám chỉ “giúp đỡ, chuyển cầu nhưng hoàn toàn không có ý định tăng thêm hiệu lực hay sức mạnh cho sự trung gian độc nhất của Chúa Giêsu Kitô”. Ghi chú nhấn mạnh: “Sự trung gian của Đức Maria không phải do yếu đuối, bất lực, hay cần đến Chúa Kitô. Cả Giáo hội lẫn Đức Maria đều không thể thay thế hoặc hoàn thiện công trình cứu chuộc của Thiên Chúa, vốn đã hoàn hảo và không cần thêm điều gì nữa.”
Tất cả những điều trên không xúc phạm hay hạ thấp Đức Mẹ. Với Mẹ, không có vinh quang nào khác ngoài vinh quang của Thiên Chúa.
Bộ Giáo lý Đức tin giải thích một dè dặt khác về thuật ngữ “Đấng trung gian của mọi ân sủng”, một lần nữa Bộ trích dẫn Hồng y Ratzinger, ngài không đồng ý việc dùng thuật ngữ này. Vatican nhấn mạnh: “Chỉ có Thiên Chúa mới có thể ban ân sủng.” Văn kiện này kêu gọi tránh bất kỳ mô tả nào có thể gợi ý “như một kiểu tuôn đổ ân sủng theo từng giai đoạn, như thể ân sủng của Chúa được ban qua nhiều trung gian khác nhau” hoặc Đức Mẹ là “người phân phối các lợi ích hoặc năng lượng thiêng liêng, tách biệt khỏi mối quan hệ cá nhân của chúng ta với Chúa Giêsu Kitô.”
Rôma cũng cấm các biểu hiện mô tả Đức Mẹ như “cột thu lôi” trước công lý của Chúa, như thể Đức Mẹ là một thay thế cần thiết cho lòng thương xót không đủ của Thiên Chúa. Tháng 7 năm 2024, khi cho phép quảng bá các lần Đức Mẹ hiện ra ở Ý được gọi là “Hoa hồng Huyền bí Fontanelle”, Bộ Giáo lý Đức tin đã cảnh báo về những biểu hiện không phù hợp cho rằng Đức Mẹ là “trung gian như cột thu lôi”.
Sự hợp tác của Đức Mẹ: Một tình mẫu tử thiêng liêng
Tài liệu nhấn mạnh sự hợp tác đặc biệt của Đức Mẹ trong công cuộc cứu rỗi của Chúa Giêsu, đó là “tình mẫu tử thiêng liêng” với con người. Tài liệu khẳng định: “Sự hiện diện của Đức Mẹ trong đời sống hàng ngày của chúng ta vượt trội hơn nhiều so với sự gần gũi của bất kỳ vị thánh nào khác, nhưng luôn phụ thuộc vào Chúa Giêsu. Rôma cảnh báo tín hữu về bất kỳ quan điểm nào về Đức Maria làm họ xa rời Chúa Kitô, hoặc đặt Đức Mẹ ngang hàng với Con Thiên Chúa.”
Chức làm mẹ của Đức Mẹ không nhằm mục đích làm suy yếu lòng tôn kính Chúa Giêsu, nhưng cổ động cho lòng tôn kính này. Tài liệu còn làm rõ thêm: “Tất cả những gì xảy ra trước đó đều không xúc phạm hay hạ thấp Đức Mẹ. Đối với Mẹ Maria, không có vinh quang nào khác ngoài vinh quang của Thiên Chúa.”
Bộ Giáo lý Đức tin nêu rõ, dù các hiện tượng được cho là siêu nhiên đã nhận được sự phán xét tích cực của Giáo hội, nếu chúng dẫn đến việc sử dụng các cách diễn đạt hoặc danh xưng sai lầm, thì chúng không phải là đối tượng của đức tin. Cũng như với bất kỳ sự hiện ra nào, các tín hữu không bắt buộc phải chấp nhận.
Giuse Nguyễn Tùng Lâm dịch
Vatican làm rõ các tước hiệu của Đức Mẹ
Sáu tháng với Đức Lêô XIV: Một Giáo hội hiệp nhất và cởi mở, một dấu chỉ hòa bình
“Sự thánh thiện là cuộc chiến tâm linh không ngừng nghỉ”, Bénédicte de Saint-Germain
Tuổi tác, hoàn cảnh, sứ mệnh, ơn gọi: các linh mục của chúng ta là ai?
