Tương lai Giáo hội công giáo: những bước đi thận trọng trước thềm mật nghị
Il Messaggero, Franca Giansoldati, 2025-03-12
Trong bối cảnh có nhiều biến động địa chính trị phức tạp, Giáo hội công giáo phải đối diện với nhiều thách thức lớn lao trong việc duy trì sự thống nhất và định hướng của mình. Di sản của Đức Phanxicô không chỉ là những cải cách sâu rộng mà còn là những quá trình vẫn còn dang dở, đặt ra nhiều câu hỏi về tương lai của Giáo hội.
Hiện nay, nội bộ Hồng Y Đoàn đang hình thành các cuộc thảo luận sơ bộ, như những “vòng sơ tuyển” trước mật nghị chính thức. Điều này không phải là điều mới mẻ hay bất thường, nhưng đây là truyền thống có từ lâu đời, thể hiện tinh thần trách nhiệm và sự quan tâm với tương lai Giáo Hội. Lịch sử cho thấy, dưới triều Thánh Gioan-Phaolô II, các cuộc tham vấn đã bắt đầu từ rất lâu trước khi Ngài qua đời.
Tuy nhiên, điểm khác biệt lớn nhất hiện nay là sự đa dạng chưa từng có trong Hồng y đoàn, với số lượng hồng y cử tri đạt mức kỷ lục 137, các ngài đến từ nhiều quốc gia và bối cảnh khác nhau, như thế làm cho việc các ngài đồng ý với nhau thành khó khăn hơn, và Đức Phanxicô đã từng nói đùa, không ai có thể đoán trước điều gì sẽ xảy ra trong một mật nghị có cơ cấu độc nhất vô nhị này.
Một trong những lo ngại lớn của phái bảo thủ là khả năng ngài sẽ thay đổi Hiến chế Tông đồ “Universi Dominici Gregis” nhằm giảm tỷ lệ phiếu bầu cần thiết, từ đó tạo điều kiện cho một Giáo hoàng có đường hướng giống ngài tiếp tục công việc cải cách. Hiện tại, để được chọn, ứng viên phải có 91 hoặc 92 phiếu tương đương với 2/3 số Hồng y cử tri. Nhưng các chuyên gia, trong số này có Giáo sư Gian Maria Vian cho rằng việc thay đổi quy tắc này rất khó xảy ra, vì trong suốt 900 năm qua, nguyên tắc 2/3 luôn được duy trì để tránh các chia rẽ sâu sắc trong Giáo hội.
Lịch sử đã chứng minh sự thay đổi này có thể dẫn đến những hậu quả khó lường. Năm 1378, khi Giáo hoàng Grégoire XI tìm cách áp dụng đa số đơn giản thay vì hai phần ba đã góp phần bắt đầu cuộc Đại Ly giáo phương Tây, tạo thời kỳ rối ren và chia rẽ kéo dài hàng thập kỷ.
Câu hỏi đặt ra là ai sẽ là người kế nhiệm Đức Phanxicô và tiếp tục gánh vác di sản mà Ngài để lại? Mặc dù có nhiều đồn đoán về một số ứng viên tiềm năng như Hồng y Tagle (Phi Luật Tân), Hồng y Zuppi (Ý) nhưng hiện nay vẫn chưa có gương mặt nào thực sự nổi trội. Một số nhân vật ít được nhắc đến nhưng có thể trở thành những lựa chọn bất ngờ như Hồng y Erdő (Hungary), Hồng y Filoni (Ý), Hồng y Arborelius (Thụy Điển), Hồng y Prevost (Mỹ) và thậm chí cả Hồng y Pizzaballa, tuy còn trẻ nhưng được đánh giá cao.
Điều thú vị là chính Đức Phanxicô đã ám chỉ người kế vị ngài. Khi các nhà báo hỏi ngài có đi Raguse hay Việt Nam năm 2025 không, ngài trả lời: “Không phải tôi, nhưng Giáo hoàng Gioan XXIV”, dù chỉ là lời nói đùa hay một dấu hiệu ngụ ý nhưng vẫn tạo nhiều suy đoán về hướng đi tương lai của Giáo hội.
Di sản của Đức Phanxicô không chỉ dừng lại ở những cải cách đã được thực hiện mà còn là những câu hỏi mở về tương lai: Giáo hội sẽ đi theo con đường nào? Ai sẽ là người chèo con thuyền Giáo hội trong những năm tới? Dù câu trả lời vẫn còn ở phía trước, chắc chắn mật nghị sắp tới sẽ không chỉ là một cuộc bầu chọn đơn thuần nhưng là một quyết định mang tính lịch sử, có ảnh hưởng sâu rộng đến tương lai của toàn thể Giáo hội công giáo.
Đức Phanxicô và tác giả Franca Giansoldati
Têrêxa Trần Tuyết Hiền dịch
