Jon Fosse, Giải Nobel Văn học, người trở lại công giáo
fr.aleteia.org, Bérengère de Portzamparc, 2023-10-07
Jon Fosse / Ole Berg-Rusten / NTB / AFP
Tương đối ít được biết đến ở Pháp, ông Jon Fosse vừa được giải Nobel Văn học, ông gặp Đức Bênêđictô XVI năm 2009 và trở lại đạo công giáo năm 2013. Tác phẩm văn học của ông thấm đẫm “điều không thể diễn tả được”.
Mặc dù ít được biết đến ở Pháp, ông được cho là một trong những nhà văn đương đại vĩ đại nhất và ngày thứ năm, 5 tháng 10, ông đã trở thành người Na Uy thứ tư nhận giải Nobel Văn học. Jon Fosse, 64 tuổi, là tác giả của khoảng 30 tiểu thuyết, tiểu luận, sách và vở kịch dành cho trẻ em. Các tác phẩm của ông đã được dịch sang hơn 40 thứ tiếng và có hơn 1.000 bản được chuyển thành kịch.
Hai điểm đặc biệt trong công việc của ông: Jon Fosse viết bằng tiếng Nynorsk, còn được gọi là “tiếng Na Uy mới”, một ngôn ngữ thiểu số ở Na Uy chỉ được 10% dân số dùng và ông viết không có (hoặc có rất ít) dấu câu. Bài viết của ông được cho là “gian khổ” hoặc “im lặng”, và theo ông Anders Olsson, chủ tịch ủy ban Nobel, tác giả “mở ra với một không gian thần thánh”. Một cách nói nhẹ nhàng, để nói đến ông Jon Fosse là người rất mộ đạo, năm 2013 ông trở lại đạo công giáo và việc này được cảm nhận rõ ràng trong tất cả các tác phẩm tương đối thần nghiệm của ông.
Viết là một cách cầu nguyện
Sinh năm 1959 ở tây nam Na Uy, cha mẹ của ông theo Mộ đạo phái, một phong trào tin lành và thần bí. Khi còn là thiếu niên, ông rời tôn giáo và tuyên bố mình là người vô thần trong phần đầu cuộc đời khi ông tạo tên tuổi trong lãnh vực văn học. Từ 20 đến 30 tuổi, ông xuất bản năm quyển sách. Sau đó, ông chuyển sang sân khấu, nhờ những vở kịch nên ông được biết đến ở Pháp, đặc biệt là với vở “Ai đó sẽ đến” và “Mélancholia I” do Claude Régy đạo diễn. Trong số những ví dụ về lối viết thần bí, quyển tiểu thuyết Septology (2021) mới nhất của ông, nói về bảy ngày Tạo dựng và kể cuộc sống nhàn rỗi hàng ngày của một họa sĩ. Mỗi quyển trong số bảy quyển sách của ông đều bắt đầu bằng cùng một câu và kết thúc bằng cùng một lời cầu nguyện lên Chúa.
Trước giải Nobel, ông Jon Fosse đã nhận được nhiều giải thưởng, giải thưởng như Huân chương Quốc gia Pháp năm 2007, Giải thưởng Văn học Châu Âu năm 2014. Ngày 21 tháng 11 năm 2009, Đức Bênêđictô XVI trao cho ông một huy chương nhân cuộc gặp các nghệ sĩ tại Nhà nguyện Sistine. Năm 2013, ông trở lại đạo công giáo, điều đặc biệt đáng chú ý vì người công giáo chiếm thiểu số ở Na Uy. Dù ít khi trả lời phỏng vấn, nhưng ông không ngần ngại làm chứng cho đức tin và cho việc ông đi lễ mỗi ngày. Ông cho biết, việc ông giữ đạo đã giúp ông thoát khỏi chứng nghiện rượu mà ông mắc phải trong nhiều năm. Với ông, viết lách cũng là “một cách cầu nguyện”.
Marta An Nguyễn dịch
