Đức Phanxicô chiến đấu hết mình để đón nhận người di cư
Kể từ đầu triều giáo hoàng của ngài năm 2013, Đức Phanxicô luôn tiếp tục ủng hộ việc đón nhận người di cư. Một quan điểm càng trở nên phù hợp hơn do sự xuất hiện ồ ạt của người di cư đến đảo Lampedusa trong những ngày gần đây và ngài sẽ bảo vệ quan điểm này của ngài ở Marseille ngày thứ sáu, thứ bảy 22-23 tháng 9.
lacrroix.com, Loup Besmond de Senneville, Rôma, 2023-09-21
Tháng 12 năm 2021, Đức Phanxicô đến thăm người tị nạn ở trại Mavrovouni trên đảo Lesbos, Hy lạp. Tại đây ngài có bài phát biểu vẫn còn ghi đậm trong ký ức. VATICAN MEDIA/REUTERS
Ai còn nhớ tiếng kêu của Đức Phanxicô? Một ngày tháng 12 năm 2021, ngài đã đến trại Lesbos, một hòn đảo nhỏ của Hy lạp nằm cách bờ biển Thổ Nhĩ Kỳ một quãng ngắn, ngài đã kêu lên lời kêu gọi trước mặt cô Jessica, một phụ nữ Congo, cô đã rời Kinshasa để thoát một hôn nhân cưỡng bức, cô bị ép hành nghề mại dâm trước khi đến Lesbos trên chiếc thuyền tạm bợ, với người con gái của cô là Daniela, một em bé chẳng biết gì ngoài hàng rào thép gai của trại. Hay trước mặt Aisha, 24 tuổi, đến từ Somalia, nơi cô đã chạy trốn chiến tranh.
Sáng hôm đó, đứng trên bục có mái che, nơi có thể thấy biển Địa Trung Hải với những thuyền dỡ hàng đến gần như mỗi đêm từ nước láng giềng Thổ Nhĩ Kỳ, một lần nữa, ngài phẫn nộ trước số phận của những người di cư, ngài lên án Địa Trung Hải đã trở thành nghĩa trang dưới mắt ngài, ngài kêu gọi các nhà chức trách châu Âu nỗ lực hướng đến một giải pháp châu Âu cho cuộc khủng hoảng này.
Kể từ đầu triều năm 2013, Đức Phanxicô liên tục cố gắng kéo sự chú ý của mọi người đến hoàn cảnh của người di cư, và ngài sẽ làm lại một lần nữa ngày thứ sáu, thứ bảy 22-23 tháng 9 này. Vài tuần sau khi được bầu chọn, tháng 7 năm 2013, trong chuyến đi bất ngờ tới Lampedusa, ngài đã chỉ trích “sự thờ ơ của thế giới” với những người đặt chân lên bờ biển châu Âu. Kể từ đó, diễn từ của ngài không thay đổi, ngài đã thành lập một đơn vị đặc biệt tại Vatican để suy nghĩ về vấn đề này, ngài giữ vững xác quyết của ngài trong bốn động từ: đón nhận, bảo vệ, thăng tiến và hội nhập.
Trong những tháng gần đây, ngài bổ sung thêm quyền cho người di cư có thể ở lại đất nước của họ, như lời kêu gọi các Quốc gia nam bán cầu hãy làm tất cả để ngăn chặn chiến tranh và bạo lực, để người dân không phải bỏ xứ ra đi để lên miền Bắc. Nhưng với thời gian, những lời kêu gọi của ngài ngày càng ít tiếng vang, ngài như chìm trong sự thờ ơ mà ngài vẫn tiếp tục tố cáo.
Cứu mạng người
Làm thế nào để giải thích sự có mắt khắp nơi của chủ đề mà một số nhà phê bình ngài ở Rôma không ngần ngại xem đây như “nỗi ám ảnh” của ngài? Với ngài, lý do cho những dấn thân này thường thấy trong đời sống cá nhân của ngài. Có lẽ chúng ta phải xác định sự nhạy cảm đặc biệt này trong lịch sử gia đình, ngài là con của người nhập cư Ý vùng Piedmont đến Argentina năm 1929. Thân phụ của ngài hụt chuyến tàu đầu tiên đáng lý ông lên tàu. Một kết hợp của nhiều tình huống đã cứu sống ông, vì con tàu này đã đắm ở Đại Tây Dương.
Nhưng có những người khác ở Rôma kết nối sự dấn thân mạnh mẽ này với một kinh nghiệm cá nhân khác của ngài. Một nguồn tin của Vatican giải thích: “Dưới chế độ độc tài, ngài đã giúp hàng chục người chống chế độ trốn sang Brazil sau khi đã che giấu họ.” Với ngài, việc cứu mạng sống là quan trọng, dù phải dùng phương tiện gì hoặc bị hậu quả gì.
Ở Rôma, người ta giải thích, với ngài, người di cư ở trong số “những người yếu đuối nhất trong nhân loại”. Vì thế ngay từ đầu triều, ngài quyết định thành lập một bộ chịu trách nhiệm về vấn đề di cư cũng như về khí hậu hoặc các vấn đề liên quan đến khủng hoảng kinh tế, hòa bình thế giới. Nguồn tin trên giải thích: “Tất cả những điều này là một phần của cùng một tổng thể: chăm sóc dành cho những người dễ bị tổn thương”. Họ xác nhận: “Dù người di cư đến châu Âu vì chiến tranh, vì đất nước bị phá sản hay vì hiện tượng nóng lên toàn cầu, điều đó không thay đổi gì với ngài. Ngài không phân biệt giữa chiến tranh và bách hại.”
Đối với các nhà ngoại giao, một diễn từ không thực tế
Chính trong bộ Phát triển Nhân bản Toàn diện mà các lập luận đã được phát triển, như các lập luận được gởi đến cho sứ thần tại Liên minh Âu châu khi Ủy ban xác định lại hiệp ước châu Âu về vấn đề di cư và tị nạn. Trong những tháng gần đây, Vatican đã nhiều lần bày tỏ “mối lo” của mình về một số điểm, gồm cả việc tạo ra các “điểm nóng” đặt trong các quốc gia giáp Liên hiệp Âu châu có ý định “sắp xếp” và lựa chọn những người di cư được phép vào châu Âu, hoặc các giới hạn của hệ thống gồm việc bắt các quốc gia trả tiền phạt nếu từ chối đón nhận người di cư. Ở Rôma, người ta than thở : “Một số người luôn thích trả tiền hơn là đón nhận.”
Nhưng những cố gắng này của Vatican nhằm giải thích một cách chính trị các xác quyết của Đức Phanxicô với người di cư là không đủ để thay đổi hình ảnh của ngài trong mắt các thủ tướng châu Âu, hình ảnh của một người tách biệt khỏi bất cứ một thực tế cụ thể nào. Tại các đại sứ quán của châu Âu bên cạnh Tòa Thánh, các bài phát biểu của ngài chỉ làm họ mỉm cười, vì các nhà ngoại giao cho là không thực tế. Một đại sứ ở Rôma giải thích: “Chính phủ của tôi không nghe ngài, họ hoàn toàn không quan tâm đến những gì ngài nói về điểm cụ thể này.” Một người khác khoan dung hơn: “Bằng cách phát biểu như vậy, ngài thực hiện đúng vai trò của ngài. Và nếu chính phủ của tôi hơi miễn cưỡng, tôi sẽ nói với họ, chúng ta có thể không chọn lãnh vực mà ngài đưa ra lời kêu gọi. Chúng ta không thể hoan nghênh những lựa chọn của ngài về môi trường và bỏ những lựa chọn của ngài về người di cư.”
Chương trình của Đức Phanxicô ở Marseille
Thứ sáu 22 tháng 9
Đức Phanxicô sẽ đến Marseille vào đầu giờ. Ngài sẽ được thủ tướng, bà Élisabeth Borne chính thức đón tại phi trường quốc tế Marseille-Marignane.
17h15: Cầu nguyện liên tôn tại đền thờ Notre Dame de la Garde. Tại đây ngài đọc kinh Mân Côi với các linh mục của giáo phận,.
18h: Giờ suy tư với các lãnh đạo tôn giáo cạnh đài tưởng niệm các thủy thủ và người di dân chết trên biển.
Đền thờ nổi tiếng Notre Dame de la Garde còn có tên Người Mẹ tốt lành gìn giữ thành phố Marseille và Địa Trung Hải.
Thứ bảy 23 tháng 9-2023
8h45: Đức Phanxicô gặp riêng những người có hoàn cảnh kinh tế khó khăn tại tổng giáo phận.
10h: Đức Phanxicô phát biểu trong phiên họp bế mạc của Hội đồng Giám mục và phiên họp giới trẻ tại Palais du Pharo, nơi ngài cũng sẽ gặp tổng thống Macron.
Khoảng 60 đại diện của các Giáo hội từ năm bờ Địa Trung Hải (Bắc Phi, Balkan, Châu Âu Latinh, Biển Đen và Trung Đông) và khoảng 60 bạn trẻ từ tất cả các quốc gia này sẽ tham dự cuộc trao đổi này, để hiểu những thách thức mà Địa Trung Hải phải đối diện (khủng hoảng chính trị, bất bình đẳng, các vấn đề sinh thái, ký ức bị tổn thương, v.v.).
11h30: Đức Phanxicô gặp tổng thống Emmanuel Macron
15h15: Đức Phanxicô đi xe giáo hoàng trên đại lộ Prado, công viên Borély, sau đó ngài đến sân vận động Vélodrome
16h15: Đức Phanxicô cử hành thánh lễ tại “Sân vận động Vélodrome”, sân vận động có 67.000 chỗ. Ngài giảng lễ, nhưng vì di chuyển khó khăn, hồng y Jean-Marc Aveline, tổng giám mục giáo phận Marseille cử hành thánh lễ tại bàn thờ.
19h15: Đức Phanxicô lên đường về Rôma. Dự kiến ngài sẽ về phi trường Rome Fiumicino lúc 20h50.
Marta An Nguyễn dịch
