Đức Phanxicô tại Marseille: vì sao không phải là chuyến đi thăm “nước Pháp”?
Đầu tháng 8, Đức Phanxicô tái khẳng định với báo chí, chuyến tông du của ngài đến Marseille dự kiến đi ngày thứ sáu 22 tháng 9 và thứ bảy 23 tháng 9 sẽ không phải là chuyến đi cấp nhà nước. Ngài nhấn mạnh trước khi nêu rõ mục đích chuyến đi: “Đúng là tôi đi Marseille, nhưng không phải đi Pháp.”
la-croix.com, Cécile Mérieux, Malo Tresca và Loup Besmond de Senneville, Rôma, 2023-06-21
Đức Phanxicô sẽ là giáo hoàng đầu tiên đến Marseille ngày 23 tháng 9, kể từ Đức Clement VII năm 1533. Marseille. VALLAURI Nicolas/LA PROVENCE/MAXPPP
“Tôi sẽ đi Marseille, nhưng không đến Pháp.” Trong những tháng gần đây, ngài tiếp tục tái khẳng định sự khác biệt này, có nguy cơ hiểu lầm nào đó nơi người công giáo Pháp.
Vào đầu tháng 8, ngài đã làm rõ suy nghĩ của ngài với báo chí quốc tế: không phải là chuyến đi cấp nhà nước (dù có kế hoạch gặp tổng thống Emmanuel Macron), tiếng gọi đầu tiên của chuyến đi này là trở lại với những thách thức lớn – di cư, bất bình đẳng, đối thoại liên tôn giáo, v.v. – của vành đai Địa Trung Hải.
Ngài giải thích trên chuyến bay ngày 7 tháng 8 đưa ngài từ Lisbon về Rôma sau khi ngài dự Đại hội Giới trẻ Thế giới ở đây: “Vấn đề làm tôi lo lắng là vấn đề Địa Trung Hải, đó là lý do tôi đi Pháp. Việc bóc lột người di cư là tội phạm. Địa Trung Hải là một nghĩa trang. Nhưng đó không phải là nghĩa trang lớn nhất: nghĩa trang lớn nhất nằm ở phía bắc châu Phi. Thật kikhu. Đó là lý do vì sao tôi đi Marseille.”
Đức Phanxicô: “Tôi đi Marseille vì vấn đề Địa Trung Hải làm tôi lo ngại”
Các “nước nhỏ” ở châu Âu
Trong một phỏng vấn với tuần báo Tây Ban Nha Vida Nueva đăng ba ngày trước đó, ngài nói rõ hơn: “Đúng là tôi đi Marseille nhưng tôi không đi Pháp. Tôi sẽ không đi đến bất kỳ nước lớn nào ở châu Âu khi tôi chưa đi thăm xong các nước nhỏ. Dù tôi đã đến Strasbourg, nhưng đó không phải là đi Pháp,” ngài nhấn mạnh một lần nữa, ám chỉ chuyến đi khứ hồi kéo dài vài giờ năm 2014 đến Strabourg trong chuyến đi Nghị viện Châu Âu và Hội đồng Châu Âu.
Dù sao, một lần nữa, lần này cũng sẽ không có đường vòng tới Paris. Không phải với tư cách nguyên thủ quốc gia, mà với tư cách là nhà lãnh đạo tôn giáo, Đức Phanxicô sẽ đến thành phố thứ hai của Pháp. Ngài thực hiện chuyến đi này nhân dịp bế mạc các Cuộc gặp Địa Trung Hải, sẽ diễn ra từ ngày 17 đến 24 tháng 9 tại thành phố Marseille, theo lời mời của hồng y Jean-Marc Aveline, tổng giám mục giáo phận Marseille.
Trong một phỏng vấn với báo La Croix tháng 8 năm 2022, hồng y Aveline giải thích: “Khi thảo luận với ngài, tôi hiểu ngài yêu Marseille, thành phố nằm trên đường đứt gãy và cũng là không gian gặp gỡ: vừa là cửa ngõ phía Đông vừa là cửa ngõ phía Tây.” Thành phố này minh họa một số vấn đề mà khu vực Địa Trung Hải đang phải đối diện. Trang web của giáo phận Marseille cho biết Marseille “được đánh dấu do sự hiện diện mạnh mẽ của người Do thái, người Armenia, người Bắc Phi, người Levantine và vùng cận Sahara”, thành phố chào đón các cộng đồng kitô giáo khác nhau từ phương Đông.
Thủ đô quốc tế
Sự đa dạng về sắc tộc và tôn giáo của Marseille làm cho thành phố này thành ví dụ điển hình về việc chung sống đa tín ngưỡng. Marseille là đô thị quốc tế vĩ đại, một thành phố thử nghiệm, một thành phố thông điệp, một mô hình thu nhỏ của những gì đang diễn ra ở Địa Trung Hải, có một sứ mệnh đặc biệt đối với Pháp và Địa Trung Hải. Nếu thành phố giàu có về sự đa dạng thì tình trạng nghèo đói về kinh tế và xã hội là rất đáng kể, không chỉ ở các huyện phía Bắc. Theo INSEE, quận 3, rất gần Old Port, là quận nghèo nhất nước Pháp. Hơn một phần hai dân số sống dưới mức nghèo khổ và thất nghiệp.
Ngày thứ sáu 29 tháng 7, Vatican đã chính thức hóa chương trình chuyến tông du Marseille của Đức Phanxicô. Lời cầu nguyện Đức Mẹ tại Notre-Dame-de-la-Garde, suy niệm trước tấm bia của các thủy thủ và người di cư “mất tích trên biển”, bài phát biểu bế mạc các Cuộc gặp Địa Trung Hải, cuộc gặp với tổng thống Pháp trước buổi lễ cuối cùng vào ngày thứ bảy tại sân vận động Vélodrome… Một số điểm nổi bật sẽ đánh dấu hành trình mới này.
Đức Bênêđictô XVI đã đến thăm nước Pháp tháng 9 năm 2008 và Đức Gioan-Phaolô II đã đi tám lần nhưng Đức Phanxicô là giáo hoàng đầu tiên đến thăm Marseille kể từ Đức Clement VII năm 1533.
Giuse Nguyễn Tùng Lâm dịch
Từ Oulan-Bator đến Marseille: hai hành trình, cùng một lộ trình của Đức Phanxicô
