Hồng y Zuppi: người có khả năng làm giáo hoàng đứng đầu Giáo hội Ý
Thời sự Vatican dưới cái nhìn của phóng viên chúng tôi tại Rôma. Liệu việc bổ nhiệm hồng y Zuppi vào vị trí chủ tịch Hội đồng Giám mục Ý có củng cố vị trí của ngài như người có khả năng làm giáo hoàng không?
lavie.fr, Marie Lucile Kubacki Rome, 2022-05-27
Một đề cử tiếp theo một tuyển chọn, vì thế đây là một lựa chọn gấp đôi. Đó là cách mà hồng y Matteo Zuppi, tổng giám mục giáo phận Bologna đã được đề cử làm chủ tịch Hội đồng Giám mục Ý (CEI), vừa được các giám mục bầu – trong danh sách ba người – và từ danh sách ba người này, Đức Phanxicô đã chọn hồng y Zuppi. Trong một phỏng vấn gần đây với nhật báo Corriere della Sera, Đức Phanxicô cho biết ngài mong chờ một người có khả năng tạo “một thay đổi tốt. Tôi thích đó là một hồng y có thẩm quyền.” Tóm lại, các giám mục đã không nhầm với bức chân dung của hồng y Zuppi, một trong những “người thân” của giáo hoàng.
Giám mục Matteo Zuppi, Giám mục theo quả tim của Đức Phanxicô
Giáo hội công giáo Ý ở vào một thời điểm quan trọng
Sự kiện này có tầm quan trọng lớn trên nhiều khía cạnh. Thứ nhất, vì Giáo hội công giáo Ý đang ở vào thời điểm quan trọng của lịch sử, phải đối diện với vụ bê bối lạm dụng tình dục, trong nhiều tháng qua, họ đã tranh luận về khả năng tiến hành một cuộc điều tra độc lập như đã được thực hiện – với các phương pháp khác nhau – ở Ai-len, Úc, Đức, Hoa Kỳ hoặc Pháp, đặc biệt là dưới áp lực của các hiệp hội nạn nhân.
Các nạn nhân bị lạm dụng trong Giáo hội Ý trông cậy vào hồng y Matteo Zuppi
Vào đêm trước cuộc họp, một nhóm các hiệp hội Giáo hội Ý cũng vậy (ItalyChurchToo) đã gởi một bức thư đến Hội đồng Giám mục Ý, bức thư này được công bố rộng rãi trên báo chí, và cũng gởi đến giáo triều la-mã để “cung cấp thông tin”. Yêu cầu của hiệp hội: thành lập một ủy ban độc lập có thể có quyền truy cập vào các dữ liệu và cộng tác với Nhà nước Ý. Một trong những người đứng đầu phong trào là ông Francesco Zanardi, ông từng là nạn nhân của một linh mục ấu dâm khi còn nhỏ, là người sáng lập hiệp hội Rete l’Abuso, ông đã dành hàng chục năm để thu thập dữ liệu dựa trên các bài báo và lời chứng thực. Những tài liệu lưu trữ này được ba phụ nữ, nhà sử học Anna Foa và Lucetta Scaraffia (người sáng lập và là cựu giám đốc phụ trương Phụ nữ, Giáo hội, Thế giới của nhật báo L’Osservatore Romano, nhà báo Franca Giansoldati, họ phân tích trong quyển sách có tựa đề Agnus Dei, Lạm dụng tình dục của các giáo sĩ Ý (Agnus Dei. Gli abusi sessuali del clero in Italia, nxb. Solferino) Ông Francesco Zanardi ước tính số vụ lạm dụng tình dục của các thành viên trong giới tu sĩ Ý có thể lên tới một triệu nạn nhân.
Vì thế vấn đề lạm dụng tình dục là công trường tế nhị nhất đang chờ hồng y Matteo Zuppi, với chân dung người cải cách rõ ràng và nổi tiếng về kỹ năng của ngài. Một phẩm chất cần thiết vì làn sóng gây sốc có thể rất lớn trong một xã hội mà kitô giáo vẫn còn thấm nhuần trong văn hóa, dù việc giữ đạo đã giảm. Để đối diện với vấn đề này, tân chủ tịch Hội đồng Giám mục Ý đã có thể dựa vào sự hỗ trợ và áp lực của hồng y O’Malley, một nhân vật được kính trọng ở Vatican, hồng y là tổng giám mục giáo phận Boston và Chủ tịch Ủy ban Giáo hoàng Bảo vệ Trẻ vị thành niên. Ngài đã phát biểu với các giám mục qua video trực tuyến một thông điệp rõ ràng: “Chúng ta sẽ bị đánh giá dựa trên phản ứng của chúng ta với các vụ bê bối lạm dụng trong Giáo hội.”
Một công trường khác cũng đang chờ ngài, đó là công trường hiệp hành: Đức Phanxicô đã hết mình thúc đẩy để Giáo hội Ý thực hiện tiến trình hiệp hành, nhưng một số lớn các giám mục Ý muốn kìm hãm. Vừa được bầu chọn, ngài đã đưa ra chủ đề, ngài thích dùng thành ngữ “con đường hiệp hành”, “dấn thân hơn là một thượng hội đồng có tổ chức và có cấu trúc” vì nó dựa trên sự thay đổi sâu sắc trong hành vi, hướng tới sự lắng nghe nhiều hơn.
Một hồng y Martini mới
Việc bổ nhiệm hồng y Zuppi, hình ảnh đứng đầu cộng đoàn Sant’Egidio, “Liên Hiệp Quốc của Trastevere, Rôma” và từ vài tháng nay, ngài ở trong danh sách những người có thể làm giáo hoàng, papabili, nên cũng rất đáng kể, vì có khả năng củng cố vị trí của ngài, tất nhiên, nếu ngài thành công khi đối diện với vấn đề lạm dụng và cải cách nội bộ. Ngài thường được giới thiệu như một tân hồng y Martini do tinh thần cải cách, trí tuệ và mục vụ, cam kết của ngài với người nghèo, ủng hộ đối thoại liên tôn giáo. “Cha Matteo” là nhân vật chủ chốt của cộng đoàn Sant’Egidio trong thời gian đàm phán về cuộc chiến ở Mozambique, dẫn đến các hiệp định hòa bình được ký kết ở Rôma năm 1992, sau đó là ở Trung Phi. Một thành công lớn về mặt ngoại giao.
Gần đây, ngài ủng hộ mạnh mẽ các hành lang nhân đạo. Ngài cũng yêu cầu người đồng tính được đón nhận tốt hơn trong Giáo hội, ngài viết lời nói đầu cho ấn bản Ý quyển sách của linh mục Dòng Tên James Martin Dòng Tên, Xây dựng một cây cầu. Làm thế nào để Giáo hội công giáo và cộng đồng LGBT có thể tham gia vào mối quan hệ tôn trọng, trắc ẩn và nhạy cảm. Ngài nhập giáo phận Bologne và đã sống một thời gian dài ở giáo phận Rôma – giáo phận có giáo hoàng là giám mục – và ngài là giám mục phụ tá giám mục Rôma cho đến năm ngài 60 tuổi.
Hồng y Zuppi: “Đức Phanxicô mời gọi nên có cái nhìn đặc biệt trên từng người”
Ngài cũng là người có đầu óc được cấu trúc kiên định. Học triết, nên ngài không né tránh suy tư – luận án của ngài là về hồng y Schuster, tổng giám mục giáo phận Milan vào thời luật phát-xít được áp dụng ở Ý cuối những năm 1930, trên bục giảng ngài tố cáo chủ nghĩa phát-xít phân biệt chủng tộc như một “dị giáo” – ngài cũng không phải týp người trốn thực tế. Ngài là người của thục địa, cụ thể và ở bất cứ nơi nào ngài đi qua, giáo dân đều nhớ ngài như một mục tử có khuôn mặt cởi mở tươi cười, ngài đi xe đạp – và đôi khi đi vào đường cấm -, điều này làm cho ngài được đánh giá cao với lời nhận xét kính trọng của thị trưởng thành phố Bologna: “Vị hồng y luôn đi ngược dòng thủy triều. Điều quan trọng là ngài tiếp tục làm như vậy, vì chúng tôi cần ngài.”
Thiên bẩm một trí thông minh chính trị thực thụ, ngài rất năng động, để mắt nhìn mọi việc, biết cách thoải mái với mọi người, những người có quyền lực cũng như những người khiêm hèn nhất, ngài tránh né những cạm bẫy của một công thức thấu triệt hay một cái nhìn tinh quái. Được biết đến là người từng bước vào giới chính trị, gần đây ngài cử hành tang lễ ông David Sassoli, Chủ tịch Nghị viện châu Âu, cựu nhà báo và là nhân vật rất nổi tiếng ở Ý, cái chết của ông đã làm cho mọi người rất xúc động.
Một ngày nào đó sẽ là giáo hoàng?
“Người của đối thoại”, chắc chắn, nhưng nhất là ngài được phú bẩm một khả năng làm khuấy động mọi thứ, ngài đặt câu hỏi, không thích các nhãn mác quá nhiều và đôi khi ngài xuất hiện ở nơi người ta không nghĩ sẽ có mặt ngài. Ngược với mọi mong chờ, sau tự sắc Traditionis custodes (Cử hành thánh lễ theo phụng vụ tiền Công đồng), ngài đã ban hành một sắc lệnh tại giáo phận Bologna, ngài tỏ ra linh động với “thánh lễ bằng tiếng la-tinh”, nên đã làm cho ngài có được phản hồi tích cực của những người theo chủ nghĩa truyền thống. Vài tháng trước đây khi báo La Vie phỏng vấn ngài về về việc Giáo hội đã mất sức hấp dẫn trong xã hội chúng ta, ngài công kích sự tàn phá của loại văn hóa tiêu thụ, ngài lấy làm buồn: “Đức tin – ngay cả đức tin! Đôi khi cũng trở thành một loại thuốc an thần, chỉ để cung cấp cho chúng ta một chút an lành, thuộc về cộng đồng trở thành một thứ rất tương đối.”
Hồng y Matteo Maria Zuppi: Tiền bạc luôn có sức mạnh làm băng hoại
Và ngài lấy làm tiếc, Giáo hội đã “không chiến đấu đủ để chống lại chủ nghĩa tiêu thụ, có nguy cơ biến thành chiếc bánh ngọt tinh thần, phân phối các lời khuyên cho cuộc sống”. Ngài cũng cảnh báo chống lại cám dỗ của “phòng khách”, đặc trưng bởi một loại sở thích giữa mình và một chủ nghĩa trí tuệ ngoài thực tại, từ chối tranh luận và tính khác biệt: “Giáo hội sẽ không bao giờ trở thành một phòng khách, và nếu Giáo hội làm như vậy thì Chúa sẽ ở phía bên kia. Giáo hội là Lễ Hiện Xuống, là cánh cửa rộng mở, kết hợp các thế giới khác nhau lại với nhau, và Giáo hội không phải là phòng khách! Người nghèo giúp chúng ta rất nhiều, vì ngay khi người nghèo bước vào phòng khách, phòng khách không còn tồn tại.”
Hồng y Zuppi: “Giáo hội không thể trở thành phòng khách”
Việc ngài được bầu làm chủ tịch Hội đồng Giám mục Ý có làm tăng khả năng một ngày nào đó ngài làm giáo hoàng không? Trong bầu khí trước mật nghị hiện nay, nhiều người đặt ra câu hỏi, và hai giả thuyết đang được lưu hành ở Vatican. Đối với một số người, câu trả lời là không: những người này cho rằng ngài có thể khổ ở vị trí này, vì những thách thức đang chờ ngài là những tấm ván trơn trợt và cũng vì làm mạnh thêm cho khía cạnh “Ý” của ngài. Nhưng với những người khác, đây có thể là cơ hội, trong trường hợp có mật nghị trung hạn, để mở rộng phạm vi năng lực của ngài – không chỉ bị xem là “tổng giám mục Bologna”, “lựa chọn của Giáo hoàng Phanxicô” hoặc “hồng y của cộng đoàn Sant’Egidio”. Và để tăng sức ảnh hưởng của ngài, chứng tỏ khả năng dẫn dắt con thuyền trong cơn bão của ngài.
Giuse Nguyễn Tùng Lâm dịch
Bài đọc thêm: Giáo hoàng bổ nhiệm hồng y Matteo Zuppi đứng đầu Hội đồng Giám mục Ý
