Ronald Rolheiser, 2020-03-02
Giống như nhiều người khác, tôi thật sự vô cùng đau khổ khi nghe các tiết lộ gần đầy về ông Jean Vanier. Đó là người mà tôi rất ngưỡng mộ và vì vậy mà nhiều lần tôi viết bài ca ngợi. Vì thế, các tin tức về ông đã làm tôi chấn động sâu xa. Còn nói gì được về ông Jean Vanier sau các tiết lộ này?
Đầu tiên, những gì ông làm là rất sai lầm và độc hại sâu đậm, nhất là với các phụ nữ mà họ là nạn nhân. Tôi không biết các chi tiết (và cũng không muốn biết), nhưng đủ để biết đây là sự lạm dụng lòng tin nghiêm trọng. Không có gì có thể biện minh được chung quanh vấn đề này.
Thứ hai, những gì ông làm có thể không liên hệ hoặc không xác định liên quan đến các lạm dụng của các giáo sĩ. Ông Jean Vanier không phải là tu sĩ, cũng không thực sự là tu sĩ có lời khấn theo giáo luật. Ông là giáo dân, một người độc thân công khai nhưng sự phải bội với lời hứa độc thân của ông có thể không được xem như lạm dụng tình dục của giáo sĩ. Ông đã vi phạm điều răn thứ sáu, theo cách xứng đáng với một bản án khắc nghiệt, qua tầm vóc đại chúng của ông và qua loại lạm dụng đặc biệt vi phạm đến lòng tin thiêng liêng. Tuy nhiên việc ông vi phạm tình trạng độc thân của mình không đặt ra vấn đề về tính hợp pháp và sinh ích của chính việc sống độc thân, cũng không phải vấn đề của một người đàn ông không chung thủy với vợ, nên không đặt vấn đề về tính hợp pháp và sinh ích của bậc sống hôn nhân.
Thứ ba, các vi phạm của ông Jean Vanier không phủ nhận công việc tốt đẹp của cộng đoàn Arche và không đưa ra bất cứ một bóng tiêu cực nào về sự tận tâm và công việc tốt lành của nhiều người đã và đang làm việc ở đó. Nhìn quả mà biết cây! Chúa Giêsu đã dạy như vậy và không ai có thể phủ nhận hay đặt vấn đề về công việc tốt lành của cộng đoàn Arche đã làm và tiếp tục làm trên hơn ba mươi nước trên thế giới. Cộng đoàn Arche là công trình của Chúa, của ân sủng, của Thần Khí. Bây giờ người sáng lập phạm lỗi lầm. Đúng như vậy. Chúa Giêsu là nhà sáng lập duy nhất không phạm lỗi lầm. Thật vậy, công việc tốt lành được cộng đoàn Arche thực hiện cũng như ông Vanier đã làm thì lớn hơn tội lỗi của ông. Không ai suốt đời sống hai mặt lại để lại một di sản đầy ân sủng như vậy.
Cuối cùng là sự vỡ mộng và tức giận mà chúng ta cảm nhận, sự thật nói về chính chúng ta hơn là nói về ông Jean Vanier. Trong Tin Mừng Thánh Luca, khi thanh niên trẻ đến gần Chúa Giêsu và nói với Ngài: “Thưa Thầy nhân lành, tôi phải làm gì để được sự sống đời đời làm gia nghiệp?”(18, 18-23) Ngay lập tức Chúa sửa lại cách anh thanh niên nói: “Sao ông nói tôi nhân lành? Chẳng có ai nhân lành cả, trừ một mình Thiên Chúa.” Đó là sai lầm của chúng ta với ông Jean Vanier, cũng như sai lầm của chúng ta với những người chúng ta mặc cho họ bộ áo thánh thiện chỉ dành cho một mình Chúa. Và mỗi lần chúng ta làm như vậy, như chúng ta đã làm với ông Jean Vanier, thì cuối cùng chúng ta chỉ sẽ phải thất vọng và vỡ mộng. Không ai, ngoại trừ Thiên Chúa, chỉ có Chúa làm điều tốt, còn phần còn lại cuối cùng cũng làm chúng ta thất vọng.
Với chúng ta, những gì ông Jean Vanier làm là không công bằng. Chúng ta không thể không thấy mình bị phản bội qua sự phản bội của ông. Tuy nhiên những gì chúng ta làm với ông cũng không công bằng. Chúng ta đòi hỏi ông phải là Chúa của chúng ta và như vậy không phải là một đòi hỏi đúng.
Khi tôi còn là một chủng sinh trẻ 21 tuổi, chúng tôi đi tìm người cố vấn, một trong các giáo sư của tôi vừa đi một khóa tĩnh tâm của ông Jean Vanier về, giáo sư không tiếc lời khen ông Vanier, “người thánh thiện trong các người thánh thiện, người đơn sơ nhất, người thiêng liêng nhất” mà ông chưa từng gặp. Ngay lập tức khả năng phê phán của tôi dè chừng: “Không ai tốt như vậy!” Vì vậy tôi quyết định không nhờ ông làm cố vấn. Tuy nhiên trong năm mươi năm sau đó, tôi đã quay về xin ông làm cố vấn. Dù tôi chưa bao giờ gặp cá nhân ông, tôi đọc nhiều sách của ông và tôi bị ảnh hưởng rất mạnh của những người xem ông là người có tác động lớn trên cuộc đời của họ (kể cả linh mục Henri Nouwen), tôi viết lời nói đầu cho một trong các sách cuối cùng của ông và tôi viết bài ca ngợi ông cho các báo khi ông qua đời. Vì thế tôi khá say mê ông để bây giờ tôi cảm thấy mất tinh thần và vỡ mộng khi biết các sai lầm đạo đức của ông.
Tuy nhiên vỡ mộng là một hiện tượng là lạ. Sau cú sốc đầu tiên, chúng ta lại nhanh chóng nhận ra đây là chuyện tích cực. Nó xóa tan một ảo tưởng, một ảo tưởng luôn ở trong đầu của người đang nhận thức hơn là phía người được nhận thức. Với vụ ông Jean Vanier, ảo tưởng là thuộc về chúng ta, không phải của ông. Bây giờ như chúng ta biết, ông có một số sai lầm trong đời – nhưng cũng có một phần về phía chúng ta.
Đúng, các tiết lộ về ông Jean Vanier đã làm tôi bị chấn động sâu đậm, nhưng không phải trong tâm hồn tôi vì tâm hồn chúng ta, khi chúng ta chạm vào, chúng ta biết không có ai tốt, ngoại trừ Chúa, ít nhất là với một lòng tốt không có bất toàn. Một khi chúng ta chấp nhận điều này, chúng ta có thể chấp nhận không một ai hoàn hảo, ngay cả ông Jean Vanier. Căn bản, chúng ta có thể chấp nhận, dù với sự phản bội này, ông Jean Vanier là một người tốt và cộng đoàn Arche là một thực tế đáng được vinh danh.
Giuse Nguyễn Tùng Lâm dịch
Xin đọc thêm: Về việc thánh hóa các giới hạn của chúng ta
