Ronald Rolheiser, 2018-03-05
Tháng trước, một lãnh đạo tuyệt vời trong cộng đoàn đức tin ở Canada, đã qua đời, và tôi thiết nghĩ chúng ta sẽ thu lượm được nhiều điều khi cảm nhận tinh thần của cha. Nhưng bằng cách nào? Tôi tin rằng, cách hữu ích là nêu bật những điểm mà cuộc sống, sinh lực và tinh thần lãnh đạo của cha đặc biệt giúp cho chúng ta vững vàng trong đức tin và dùng những ơn của mình một cách trọn vẹn hơn để phụng sự Thiên Chúa. Vậy con người này là ai? Đức cha Joseph Neil MacNeil, Tổng Giám mục Danh dự của Edmonton, Alberta, Canada.
Tôi may mắn được phục vụ dưới tòa của ngài trong 18 năm đầu đời linh mục. Ngài là một người thầy tuyệt vời mà tôi rất cần. Tôi vừa hoàn tất chương trình chủng viện, và không khác mấy những người ngây thơ lao ngay vào mục vụ, tôi đã có cái nhìn quá cứng ngắc về những thiếu sót của thế giới và cách để khắc phục, có những quan niệm bắt nguồn từ sự non nớt hơn là cẩn trọng, những quan điểm cần phải được cải thiện nhiều. Và cha đã hướng dẫn, không chỉ cho tôi mà còn cho nhiều người khác.
Đây là thời mà toàn giáo hội đang đấu tranh tìm kiếm một sự chính chắn sâu sắc hơn. Giáo hội vừa bước vào công cuộc cải cách Vatican II, không biết liệu mình đã đi đủ xa hay đã đi quá xa, và đó còn là thời của những biến đổi về tính dục và văn hóa triệt để của những năm 1960. Đâu đâu cũng thấy thay đổi. Và không còn gì như cũ, dù là trong hay ngoài giáo hội. Chúng tôi là thế hệ mở đường trong giáo hội đang cần một tinh thần lãnh đạo mới.
Và cha đã dẫn dắt chúng tôi tốt đẹp, không có gì quá cấp tiến hay quá bảo thủ, mà là một tinh thần lãnh đạo tốt đẹp, vững vàng và nhân ái, đã giúp chúng tôi có thêm nhạy cảm mục vụ, thêm tinh thần đại kết, bớt vị kỷ, bớt thói giáo sỹ, và cởi mở hơn về vai trò của giáo dân, cũng như biết quan tâm hơn đến vị trí của phụ nữ. Cha đã giữ cho mọi sự vững vàng và từ từ tiến tới, nhưng vẫn tôn trọng quá khứ.
Trong nhiều ơn Chúa ban cho cha, tôi thấy dặc biệt nổi lên ba đặc tính lãnh đạo như một thách thức cho chúng ta sống tinh thần môn đệ một cách sâu sắc hơn nữa.
Thứ nhất, cha có thể sống với sự mơ hồ và không hoảng lên khi tình hình căng thẳng dữ dội. Cha không sợ cũng không bị áp chế bởi sự phân cực và chỉ trích. Cha xử lý chúng với sự kiên nhẫn và lòng nhân ái. Và như thế giúp tạo điều kiện cho một giáo hội dung nạp hơn, một giáo hội mà mọi người với những tính khí và chủ trương giáo hội khác nhau vẫn có thể chung dự trong một cộng đoàn. Cha để mắt đến toàn cục chứ không chỉ một phần, những cái tưởng quan trọng nhưng lại làm làm chúng ta quên đi điều quan trọng. Người tốt mang lấy áp lực để nó đừng đè nặng lên người khác một cách không cần thiết. Lãnh đạo tốt dấn vào sự mơ hồ để không giải quyết căng thẳng một cách hấp tấp. Cha là một người tốt và một lãnh đạo tốt. Cha có thể kiên nhẫn trước áp lực căng thẳng chưa được giải quyết.
Thứ hai, cha hiểu được áp lực bẩm tại từ phép rửa, chúng ta không ngừng bị giằng xé giữa hai sự trung thành, một bên là giáo hội và các giáo lý cũng như luật lệ, và bên kia là với sự thật rằng chúng ta là những công cụ của ơn cứu độ chiếu tỏa lòng thương của Thiên Chúa cho mọi người trong mọi giáo hội và trên toàn thế giới. Tôi xin đưa ra một ví dụ: Có một lần gặp phải tình huống mục vụ rối tung và đau lòng, tôi đã gọi điện cho cha hỏi xin lời khuyên. Và câu trả lời của cha đã thể hiện rõ điểm chung của lề luật và lòng thương xót. “Cha à, cha biết tâm thức của giáo hội, cha biết giáo luật, cha hiểu tôi, và cha biết cách lý tưởng nhất nên làm… Nhưng cha cũng biết nguyên tắc Epikeia, cha đang đối diện nỗi đau của những người này, và Chúa đã đặt cha vào vị trí đó. Cha cần tập hợp tất cả những điều cần biết, và ra quyết định dựa trên đó. Sau đó hãy cho tôi biết cha quyết định thế nào, rồi tôi sẽ nói với cha là tôi có đồng ý hay không.” Tôi đã ra một quyết định, gọi điện báo cho cha, và cha không đồng ý với tôi, nhưng cha cảm ơn tôi vì tôi đã làm những việc đó.
Là một người lãnh đạo trong đức tin, cha hiểu được sự khác biệt giữa giáo lý và thần học, và cha tôn trọng cũng như bảo vệ vị trí đặc biệt của mỗi sự. Cần có giáo lý để làm nền tảng, và thần học để mở rộng chúng ta. Cha hiểu điều đó. Tốt nghiệp Đại học Chicago và từng là hiệu trưởng một Đại học, cha không ngại các thần học gia và thường bảo vệ khi chúng tôi bị công kích. Một trong những câu nói của cha khi một trong những giảng viên thần học của cha bị công kích, đơn giản là: “Họ là các thần học gia! Họ ức đoán. Các thần học gia là thế. Các ức đoán không phải là giáo lý.” Cha bảo vệ thích đáng cho các giảng viên giáo lý của mình.
Theo cách nói trong giáo hội, thì một giám mục, tổng giám mục, hồng y, hay giáo hoàng thường được xem là một quân vương trong giáo hội. Cha là thế, một quân vương trong giáo hội… Không phải bởi giáo hội đã phong cho cha tước đó, nhưng là bởi trong cha có sự thông minh, nhân hậu và trái tim của một bậc lãnh đạo.
Để hiểu về Epikeia
J.B. Thái Hòa dịch