Huffington Post, Stanislas Kraland, 13-3-2014
Vatican – Câu hỏi cho các người biện hộ.
Lý lịch: Tôi lớn lên trong một gia đình Công giáo ở Saint Louis, Missouri. Tốt nghiệp ngành Báo chí ở Đại học Columbia, New York, năm 1988, tôi đến Rôma làm ký giả cho tuần báo Time, trước khi xin việc ở kênh Fox News, một kênh bảo thủ của Mỹ. Giữ đạo đàng hoàng, thành viên của tổ chức Opus Dei, phần lớn lương của tôi đóng góp vào tổ chức này, sự nghiệp của tôi đảo điên vào giữa năm 2012. Tôi là… Tôi là…
Greg Burke, 53 tuổi, Giám đốc Truyền thông của Tòa Thánh, để phục vụ quý vị. Tài khoản Twitter @pontifex và 2.5 triệu rưỡi người theo… xin lỗi tín hữu theo? Là ông. Những câu ngăn ngắn gây sốc kiểu «không thể nào có tinh thần Kitô giá rẻ»? Cũng của ông. Hình ảnh một giáo hoàng gần gũi, gần với giáo dân và người nghèo nhất, trước hết là của Đức Phanxicô nhưng chính ông là người biết khai thác.
Tiếng gọi
Phải lùi lại về trước mới hiểu vì sao ông có được công việc ngoại hạng này. Bấy giờ là tháng năm 2012, Đức Bênêđictô XVI đang tại chức và việc rò rỉ tin ở Vatican vừa nổ ra. Chỉ vài ngày sau khi quản gia của Đức Bênêđictô XVI bị bắt thì chuông điện thoại của Greg Burke reo.
Đầu dây bên kia là Vatican, một lời mời của Quốc Vụ Khanh, tương đương với Giám đốc phủ Giáo hoàng. Gặp gỡ. Viên giám chức mời mâm, một mâm mà không ai có thể từ chối: điền khiển bộ phận truyền thông của Tòa Thánh.
Ký giả cân nhắc cái được, cái mất: một mặt, tiếp tục sự nghiệp làm tùy viên cho Fox News ở Tòa Thánh; mặt kia, lo truyền thông cho một thể chế cổ xưa 2.000 năm, bị vướng víu vào các vụ ấu dâm, vụ tham nhũng mà ông chủ người Đức bị cáo buộc từng tham gia Thành đoàn Hitler. Quyết định ngay: hai mươi bốn giờ sau, Greg Burke từ chối.
Nhưng nhân viên làm việc cho giáo hoàng không quen bị từ chối, họ gọi lại… Là người Công giáo ngoan ngoãn, ký giả phải biết ý của đấng tối cao về chuyện cám dỗ, nhưng bây giờ chính Đấng đó lại cám dỗ, Greg Burke để bị cám dỗ là chuyện dễ hiểu. Bị lạc giữa các giám chức, Tòa Thánh có được con bài chủ, một ký giả anglo-saxon, chuyên gia về truyền thông.
Cả hai cùng chèo
Sứ vụ của ông? Lọc các «off», các thông tin mà ký giả có thể viết trong bài vở của họ mà không cần phải trích, phải nói đó là của ai, tương đương như các cố vấn cho các nguyên thủ quốc gia.
«Công việc của tôi là chiến lược truyền thông, và trên tất cả là làm sao mà truyền thông – và sự đón nhận của quần chúng – được chú ý đến khi các quyết định được đưa ra». Chừng đó, nhưng không chỉ chừng đó. Một tài khoản Twitter, một trang Facebook, Burke không ngừng ở đó. Tháng 12 – 2013, ông loan báo Vatican sẽ nhờ các dịch vụ của văn phòng McKinsey để hoàn thiện hệ thống truyền thông của Tòa Thánh.
Nhưng không phải vì ông Burke mà Đức Phanxicô được mến chuộng. «Tôi không nghĩ Đức Phanxicô là người dễ thích hợp với hoàn cảnh,» ông giải thích vào tháng 5-2013, «Ngài là như vậy, những gì bạn thấy là con người đích thực của ngài. Chỉ cần 5 phút là Đức Phanxicô sẽ cho bạn thấy ngài là một người giao tiếp ngoại hạng». Tiếp xúc dễ dàng, nồng nhiệt, dí dỏm, Greg Burke và ông chủ giống nhau như hai giọt nước. Giống cả trong ý thức hệ.
Một tài khoản Twitter theo hình ảnh của nhân vật chính, một người công giáo-mạnh dạn:
Vì đàng sau lớp vỏ bên ngoài là thực chất bên trong, một thực chất không lay chuyển, gần như. Đức giáo hoàng mở một lối khi tuyên bố cởi mở về vấn đề đồng tính? Có thể. Nhưng ngài cũng nhắc Quốc hội Pháp, nếu cần thiết, phải bãi bỏ luật hôn nhân áp dụng cho tất cả mọi người. Không lay chuyển. Greg Burke cũng sắt đá như vậy. Trong một cuộc phỏng vấn hiếm hoi vào tháng 5-2013, khi được hỏi quan điểm của «Giáo hoàng của giáo dân» về các chủ đề nóng của Giáo hội, Greg Burke trả lời:
«Đó là một giáo hoàng đã tuyên bố là tuyên bố, khi bạn bắt đầu thương lượng với đức tin là bạn bắt đầu bất trung (…) Giáo điều có tầm quan trọng với Giáo hội và không ai nắm rõ điều này bằng Đức Phanxicô. Ngài rất có hiệu năng khi đem tín hữu về với Giáo hội, nhưng trong sự giảng dạy của ngài, ngài không pha thêm nước vào rượu». Sau một năm được bầu chọn, sự thay đổi trước hết là về mặt thẩm mỹ. Greg Burke một bên, bên kia là Đức Phanxicô, cả hai cùng chèo ghe của thánh Phêrô.
Để kỷ niệm một năm nhậm chức, Đức Phanxicô lách một lối đi rất trang nhã trên Twitter @Pontifex : Cầu nguyện cho tôi.
Nguyễn Tùng Lâm dịch
