Thông điệp Ngày Truyền thông Thế giới Thông hiệp gia đình

293

Thông điệp Ngày Truyền thông Thế giới Thông hiệp gia đìnhVatican đã phát hành Thông điệp của Giáo hoàng Phanxicô cho Ngày Truyền thông Xã hội Thế giới, lễ mừng toàn cầu được Công đồng Vatican II thiết lập (sắc lệnh Inter mirifica, 1963).  Chủ đề thông điệp năm nay là: ‘Thông hiệp Gia đình – Nơi dành riêng gặp gỡ Ơn Yêu thương.’

Ngày Truyền thông Xã hội Thế giới được mừng ở hầu hết mọi quốc gia, vào ngày chúa nhật trước Lễ Hiện Xuống. Thư của giáo hoàng được công bố vào đêm ngày 24 tháng 1, lễ thánh Francis de Sales, thánh bảo trợ cho các nhà báo, và cũng là ngày phát hành thông lệ.

Thông điệp năm nay, kêu gọi các tín hữu hay xem gia đình là một ‘nguồn lực hơn là một vấn đề đối với xã hội’ và mời goi các gia đình hãy làm gương cho tình yêu Chúa Kitô, sự ân cần và thân ái.

Sau đây là toàn văn thông điệp của Giáo hoàng Phanxicô nhân Ngày Truyền thông Xã hội Thế giới:

Thông hiệp gia đình:  Nơi dành riêng gặp gỡ Ơn Yêu thương.

Gia đình là đối tượng suy tư sâu sắc của Giáo hội và của tiến trình hai Hội đồng là hội đồng bất thường mới đây và hội đồng thông thường vào tháng 10 năm này.  Vậy nên tôi nghĩ thật đúng hợp khi chủ đề của Ngày Truyền thông Thế giới sắp đến sẽ quy chiếu về gia đình.  Xét cho cùng, chính gia đình là nơi đầu tiên chúng ta học cầu nguyện.  Tập trung vào bối cảnh này, có thể cho chúng ta thông hiệp chân thật và nhân văn hơn, giúp chúng ta nhìn gia đình với một quan điểm mới.

Chúng ta có thể lấy hứng khởi từ đoạn Tin mừng kể về việc Đức Mẹ đến viếng bà Elizabeth (Lc 1, 39-56).  ‘Khi Elizabeth nghe tiếng Maria chào, hài nhi nhảy lên trong bụng bà, và Elizabeth, lòng đầy Thần Khí, liền kêu lớn tiếng và nói rằng: ‘Em được chúc phúc hơn mọi người phụ nữ, và người con em đang cưu mang cũng được chúc phúc.” (Lc 1, 41-42)

Đoạn này trước hết cho chúng ta thấy truyền thông là một đối thoại hòa lẫn với ngôn ngữ cơ thể đến thế nào.  Phản ứng đầu tiên với lời chào của Mẹ Maria, là việc đứa con trong bụng bà Elizabeth nhảy lên vui mừng.  Niềm vui gặp gỡ người khác, là một điều mà chúng ta đã học được trước khi được sinh ra, có thể nói rằng, đây là nguyên mẫu và biểu tượng của tất cả mọi dạng truyền thông khác.  Dạ cưu mang chúng ta là ‘trường học’ truyền thông đầu tiên, một nơi để lắng nghe và liên lạc thể lý, nơi chúng ta bắt đầu làm quen với thế giới bên ngoài từ trong một môi trường được bảo bọc, với âm thanh làm yên lòng vững dạ là nhịp tim của mẹ.  Cuộc gặp gỡ giữa 2 con người này, quá gắn kết mật thiết, trong khi vẫn riêng biệt với nhau, một cuộc gặp quá đầu hứa hẹn, và đây chính là cảm nghiệm đầu tiên của chúng ta về truyền thông.  Đây là một cảm nghiệm mà ai ai trong chúng ta cũng có, bởi ai cũng được sinh ra từ lòng mẹ.

Ngay cả khi đã chào đời, theo một nghĩa nào đó, chúng ta vẫn ở trong ‘dạ mẹ’ chính là gia đình.  Một cung lòng được làm nên bởi nhiều người tương quan khác nhau: gia đình là ‘nơi chúng ta học sống với người khác bất chấp các khác biệt của mình’ (Niềm vui của Tin mừng, 66).  Bất chấp các khác biệt về giới tính và tuổi tác, các thành viên trong gia đình đón nhận nhau bởi có một mối liên kết giữa họ.  Biên độ của các quan hệ này, và sự khác biệt tuổi tác, càng lớn, thì môi trường sống của chúng ta càng phong phú.  Chính mối liên kết này là cội rễ của ngôn ngữ, vốn củng cố thêm cho chính mối ràng buộc đó.  Chúng ta không tạo ra ngôn ngữ, chúng ta dùng ngôn ngữ vì đã lĩnh hội nó.  Chính trong gia đình, chúng ta họ nói ‘tiếng mẹ đẻ,’ ngôn ngữ của những người đi trước chúng ta. (2 Macb 7, 25-27).  Trong gia đình, chúng ta nhận ra rằng người khác đã đi trước chúng ta, họ tạo khả thể cho chúng ta tồn tại và đến lượt mình chúng ta cũng sinh ra những mầm sống mới và làm những điều tốt lành đẹp đẽ.  Chúng ta có thể cho đi là bởi đã nhận lãnh.  Vòng tròn nhân đức này nằm ở tâm điểm của năng lực thông hiệp trong gia đình gữa các thành viên và với người khác.  Nói rộng ra, thì đây là hình mẫu cho tất cả mọi truyền thông.

Cảm nghiệm từ mối quan hệ ‘đi trước’ chúng ta này, cho gia đình có thể trở thành cơ cấu truyền lại hình thức thông hiệp căn bản nhất là cầu nguyện.  Khi cha mẹ cho con đi ngủ, họ thường ký thác các em cho Chúa, xin Chúa canh chừng con cái mình.  Khi các trẻ lớn hơn một ít, cha mẹ giúp các con đọc những lời kinh đơn giản, hướng về những người khác, như ông bà, thân thuộc, người đau bệnh người cùng khổ và tất cả những ai cần đến Chúa.  Chính trong gia đình, mà đa số chúng ta học biết những chiều kích tôn giáo của truyền thông, tràn đầy tình yêu, một tình yêu mà Thiên Chúa đã ban cho chúng ta và rồi chúng ta trao ban cho người khác.

Trong gia đình, chúng ta học cách trìu mến và nâng đỡ lẫn nhau, nhận ra ý nghĩ của các nét mặt và những lúc im lặng, lúc cười đùa và khóc cùng nhau, cùng với những người vốn không chọn lựa nhau nhưng lại quá quan trọng với nhau.  Điều này giúp chúng ta rất nhiều trong việc hiểu được ý nghĩa của truyền thông là nhận ra và tạo dựng sự gần gũi.  Khi chúng ta bớt xa cách bằng cách tiến gần lại và chấp nhận nhau, chúng ta cảm nghiệm được lòng biết ơn và niềm vui.  Lời chào của Đức Mẹ và đứa con trong bụng nhảy mừng, là phúc lành với bà Elizabeth, nối tiếp là bài Magnificat mà Mẹ Maria tôn vinh dự định yêu thương Chúa đã dành cho Mẹ và cho dân của Mẹ.  Một lời ‘vâng’ được nói lên với đức tin có thể có những tác động vượt quá bản thân và vị thế của chúng ta trong thế giới.  Hành động ‘thăm viếng’ là mở ra những cánh cửa, không còn khóa chặt trong thế giới nhỏ của mình, nhưng đi ra với người khác.  Vậy nên, gia đình sống động khi vươn ra khỏi mình. Khi làm như thế, các gia đình truyền tải thông điệp sự sống và thông hiệp, đem lại an ủi và hi vọng cho các gia đình dễ tổn thương, và từ đó xây dựng Giáo hội, vốn là gia đình của các gia đình.

Hơn bất kỳ nơi nào khác, gia đình là nơi chúng ta hằng ngày cảm nghiệm những hạn chế của mình và của người khác, các vấn đề lớn nhỏ phát sinh từ việc sống an bình với người khác.  Không có gia đình hoàn hảo.  Chúng ta đừng sợ sự bất hoàn hảo, sự yếu đuối hay thậm chí cả xung khắc, nhưng hãy học cách giải quyết chúng trong tinh thần xây dựng.  Gia đình, nơi chúng ta vẫn yêu thương nhau bất chấp các hạn chế và tội lỗi, trở nên một trường dạy tha thứ.  Tha thứ tự nó là một tiến trình thông hiệp.  Khi bày tỏ lòng hối hận và được chấp nhận, thì có thể phục hồi và tái thiết sự thông hiệp đã bị phá vỡ.  Một đứa trẻ học được trong gia đình cách lắng nghe người khác, nói chuyện tôn trọng, và bày tỏ quan điểm của mình mà không bác bỏ quan điểm của người khác, sẽ là một lực đối thoại và hòa giải trong xã hội.

Khi có các khó khăn trong việc truyền thông, các gia đình có con cái bị tật nguyền dạy chúng ta còn nhiều điều hơn nữa.  Một hạn chế về tâm thần, thần kinh và cảm quan, có thể là lý do khép mình, nhưng cũng có thể, nhờ tình yêu của cha mẹ, anh chị em và bạn bè, mà trở nên một lực đẩy cởi mở, chia sẻ và sẵn sàng giao thiệp với tất cả mọi người.  Điều này cũng có thể giúp cho các trường học, giáo xứ và tổ chức trở nên chào đón và dung nạp hơn với tất cả mọi người.

Trong một thế giới, nơi người ta thường nguyền rủa, nói tục, nói xấu người khác, gieo bất hòa và gây nhiễm độc môi trường nhân văn bằng thói đàm tếu, thì gia đình có thể dạy chúng ta hiểu được rằng, giao tiếp là một phúc lành  Trong các tình thế dường như hoàn toàn nằm trong hận thù và bạo lực, nơi các gia đình bị chia lìa bởi những bức tường đá hay một bức tường rắn chắc không kém là thói định kiến và phẫn uất, nơi dường như hợp lý để nói ‘đủ là đủ rồi,’ thì chỉ có nhờ chúc phúc hơn là nguyền rủa, viếng thăm hơn là cự tuyệt, đón nhận hơn là đối đầu, chúng ta mới có thể phá vỡ đường xoắn ốc tiệm tiến của sự dữ, và chỉ ra rằng sự thiện luôn khả dĩ, đồng thời giáo dục cho con cái tình thân ái.

Ngày nay, truyền thông hiện đại, vốn là một phần thiết yếu của cuộc sống, nhất là với thanh niên, vừa là một hỗ trợ vừa là một trở lực đối với sự thông hiệp trong và giữa các gia đình.  Truyền thông có thể là một trở lực nếu chúng trở thành một cách để khước từ lắng nghe người khác, để lẩn tránh các giao tiếp cơ thể, để lấp cho đầy những khoảng lặng và nghỉ ngơi, khiến chúng ta quên mất rằng ‘thinh lặng là một yếu tố nội tại của truyền thông, khi thiếu vắng nó thì chẳng thể có được các từ ngữ nội dung.’ (Đức Bênêđictô XVI, Thông điệp Ngày Truyền thông Thế giới 2012)  Truyền thông có thể giúp thông hiệp khi nó cho người ta chia sẻ chuyện đời mình, giữ liên lạc với các bạn bè ở xa, cảm ơn người khác hay xin được tha thứ, và mở cửa với những cuộc gặp gỡ mới.  Nhờ lớn lên mỗi ngày trong nhận thức về tầm quan trọng sống còn của việc gặp gỡ người khác, gặp gỡ ‘những khả thể mới’ này, chúng ta sẽ dùng công nghệ một cách khôn ngoan, thay vì để mình bị nó thống trị.  Và cũng thế, các bậc cha mẹ là những nhà giáo dục đầu tiên, nhưng không thể để mặc họ tự lo được.  Cộng đoàn Kitô giáo được kêu gọi hãy giúp đỡ họ trong việc dạy dỗ con cái cách sống trong một môi trường truyền thông phù hợp với phẩm giá của con người và phục vụ lợi ích chung.

Thách thức lớn mà chúng ta đang phải đối mặt ngày nay chính là một lần nữa học lại cách nói chuyện với nhau, chứ không phải là làm sao để tạo ra và hấp thụ thông tin.  Đây là một khuynh hướng mà truyền thông hiện đại vốn quan trọng và ảnh hưởng có thể thúc đẩy.  Thông tin quan trọng, nhưng thế là không đủ.  Quá thường xảy ra việc đơn giản hóa mọi chuyện, các quan điểm lập trường khác nhau bị đem ra đối chọi, và rồi mời mọc người ta theo phe này phe kia, hơn là có cái nhìn tổng thể.

Tóm lại, gia đình không phải là đối tượng để tranh luận hay là bãi chiến trường của các hệ tư tưởng.  Nhưng, gia đình là môi trường trong đó chúng ta học cách thông hiệp với cảm thức gần gũi, một cơ cấu thông hiệp, một ‘cộng đoàn thông hiệp.’  Gia đình là một cộng đoàn ra tay nâng đỡ, tôn vinh sự sống và sinh hoa trái.  Một khi nhận ra được điều này, chúng ta sẽ một lần nữa có thể nhìn ra được rằng gia đình tiếp tục là một nguồn lực nhân văn phong phú, chứ không phải là một vấn đề hay một cơ chế đang khủng hoảng.  Nhiều khi truyền thông có khuynh hướng trình bày gia đình như một dạng hình mẫu trừu tượng, phải chấp nhận hay loại trừ, bảo vệ hay công kích, chứ không cho thấy gia đình là một hiện thực sống.  Có khi còn xem gia đình là một bãi chiến trường xung đột giữa các hệ tư tưởng, hơn là một cơ cấu nơi tất cả chúng ta có thể học được ý nghĩa của thông hiệp trng yêu thương, biết cho đi và nhận lãnh.  Gắn kết với các cảm nghiệm của mình, nghĩa là nhận ra rằng đời sống chúng ta gắn bó với nhau như một thực thể duy nhất, rằng tiếng nói  của chúng ta có nhiều, và tiếng nói của mỗi một người đều là độc nhất vô nhị.

Các gia đình phải được xem là một nguồn lực chứ không phải vấn đề của xã hội.  Các gia đình tốt nhất, truyền thông tích cực bằng chứng tá cho vẻ đẹp và sự phong phú trong quan hệ giữa người nam với người nữ, giữa cha mẹ và con cái.  Chúng ta không đấu tranh để bảo vệ cho quá khứ.  Nhưng, với sự kiên nhẫn và tin tưởng, chúng ta làm việc để xây dựng một tương lai tốt đẹp hơn cho thế giới mà chúng ta đang sống.

Từ Vatican, 13 tháng 1, 2015

Đêm lễ thánh Francis de Sales

 

J.B. Thái Hòa dịch