Đức Phanxicô có thể định hình lại hệ thống cấp bậc của Giáo hội Mỹ
Hồng y Blase J. Cupich, tổng giám mục giáo phận Chicago Goat-Girl/Wikimedia Commons/CC BY 2.0)
cath.ch, Maurice Page, 2023-03-21
Hiện nay hàng giám mục Hoa Kỳ nổi tiếng chia rẽ, họ sẽ phải trải qua một cuộc đổi mới quan trọng trong hai năm tới. Ít nhất 35 vị trí sẽ được tái bổ nhiệm trong số 195 giáo phận Mỹ, vì thế đây là dịp để Đức Phanxicô thay đổi định hướng.
Nếu ngài vẫn còn là giáo hoàng trong hai năm nữa, có thể đây là dịp đáng chú ý để định hình lại hệ thống cấp bậc công giáo của Hoa Kỳ. Trang National Catholic Reporter đưa tin, ít nhất 35 giám mục gồm một số giám mục ở các tổng giáo phận mang tính lịch sử sẽ nghỉ hưu khi đến tuổi 75 theo ấn định của giáo luật. Nếu ngài bổ nhiệm các giám mục mới cho tất cả các giáo phận địa phương này, thì trong 10 năm kể từ tháng 3 năm 2013, ngài đã bổ nhiệm 64% giám mục Hoa Kỳ.
Theo bà Catherine Hoegeman, giáo sư xã hội học ở Đại học tiểu bang Missouri, trong hai năm sắp tới, việc bổ nhiệm sẽ cho thấy một sự thay đổi đặc biệt giữa các tổng giám mục. Trong tổng số 34 giám mục về hưu, một phần ba sẽ ở trong các tòa tổng giám mục quan trọng.
Tháng 2 năm 2025, các tổng giám mục của New York, Hartford, Chicago, Cincinnati, Detroit, Kansas City, Milwaukee, Omaha, Houston, Mobile (Alabama) và New Orleans sẽ đến tuổi 75. Trong thời gian này, 7 giám mục đang phục vụ đã đến tuổi 75 và 14 giám mục nữa sẽ đến tuổi nghỉ hưu trong hai năm tới.
Tuy nhiên cũng cần nhắc lại, nếu các giám mục phải từ chức khi đến tuổi 75, giáo hoàng có thể gia hạn thêm vài năm.
‘Nhóm nhân tài’ bị giảm
Thật khó để nói liệu tất cả các bổ nhiệm có dẫn đến một hệ thống cấp bậc phản ánh sát sao các ưu tiên của giáo hoàng hay không. Theo nhiều nhà quan sát, “nhóm giám mục tài năng” chính yếu được hình thành dưới thời Đức Gioan-Phaolô II và Đức Bênêđictô XVI, cả hai có khuynh hướng đưa những người có khuynh hướng bảo thủ vào chủng viện, với tầm nhìn đấu tranh chống lại “nền văn hóa của sự chết” và “chế độ độc tài của thuyết tương đối”.
Bà Natalia Imperatori-Lee, trưởng khoa nghiên cứu tôn giáo tại Đại học Manhattan, Bronx, New York cho biết: “Để có những giám mục tài năng, chúng ta cần có các đại chủng viện. Phải dấn thân mạnh vào đời sống tri thức của Giáo hội và tôi không thấy điều này xảy ra.” Theo bà, Đức Phanxicô sẽ có thể gặp khó khăn khi tìm cho đủ ‘các giám mục theo phong cách Phanxicô”.
Trong một phỏng vấn với hãng tin NCR, hồng y đã nghỉ hưu Justin Rigali, cựu thành viên của bộ Giám mục ở Vatican cho biết, tại Hoa Kỳ cứ hai năm một lần, các giám mục từ các vùng khác nhau họp để thảo luận về các ứng cử viên có tiềm năng cho chức giám mục, họ gởi đề cử của họ về cho sứ thần. Theo ngài, không có một ứng viên nào “hoàn hảo về mọi phương diện”, nhưng phải công nhận họ thường phản ánh các ưu tiên của giáo hoàng đương nhiệm.
Kể từ năm 2016, Đức Phanxicô lựa chọn giám mục dựa trên sự giúp đỡ của tổng giám mục sứ thần Christophe Pierre, phản ánh rộng rãi quan điểm của ngài, các nhà lãnh đạo Giáo hội nên là mục tử trước tiên và tránh các cuộc chiến văn hóa gây chia rẽ trong các vấn đề đạo đức tình dục.
Một bảng tổng kết hỗn hợp với những gì đã có sẵn
Tuy nhiên, một số giám mục được bổ nhiệm trong mười năm qua đã hành động không như một số người mong chờ ở “một giám mục theo phong cách Phanxicô”. Vì thế giám mục Michael Olson của giáo phận Fort Worth, Texas đã buộc chủ tịch Tổ chức Từ thiện Công giáo địa phương phải từ chức năm 2022, người được xem không đủ phù hợp với các nguyên tắc công giáo.
Giám mục Earl Fernandes của giáo phận Columbus, Ohio được bổ nhiệm vào tháng 4 năm 2022, đã tạo ra các cuộc phản đối khi ngài trục xuất các Cha Dòng Phaolô ra khỏi mục vụ đại học của Đại học Bang Ohio, chỉ vài tuần sau khi ngài được bổ nhiệm.
Hai giám mục được Đức Phanxicô bổ nhiệm trong những năm gần đây ở bang Minnesota, giám mục Robert Barron ở Winona-Rochester và giám mục Andrew Cozzens ở Crookston liên kết với những người bảo thủ văn hóa, chống lại các chủ đề ưu tiên của giáo hoàng.
Chọn lựa ‘giám mục mục vụ’
Linh mục Dòng Tên Mark Massa, giám đốc Trung tâm Boisi về Tôn giáo và Đời sống Công cộng Hoa Kỳ tại Đại học Boston, không thấy nơi Đức Phanxicô một quyết tâm mạnh như hai giáo hoàng tiền nhiệm của ngài, để thực sự định hình lại hàng giám mục Hoa Kỳ: “Tôi nghĩ ngài chỉ bổ nhiệm các giám mục mục vụ, ngài ít quan tâm đến lập trường ý thức hệ của họ. Nếu không muốn nói, các đề cử của ngài là hoàn toàn ngẫu nhiên.”
Khi nói về việc bổ nhiệm giám mục, giáo sư Massimo Faggioli, nhà thần học và nhà sử học ở Đại học Villanova cho rằng, Đức Phanxicô có một tổng kết hỗn hợp vì ngài phải “làm việc với những gì đã có sẵn”. Tuy nhiên, sự lựa chọn hồng y và tổng giám mục của ngài là có chủ ý và rất chiến lược, như các hồng y Blase Cupich ở Chicago, Joseph Tobin ở Newark và Robert McElroy ở San Diego.
Bà Natalia Imperatori-Lee lưu ý, việc chọn thêm các giám mục gốc Tây Ban Nha để phản ánh cộng đồng công giáo gốc la-tinh đang phát triển ở Hoa Kỳ, có thể thúc đẩy một khuynh hướng nhạy cảm văn hóa rộng lớn hơn.
Giuse Nguyễn Tùng Lâm dịch
