Năm 2022 tại Vatican năm của những biện pháp cứng rắn
cath.ch, I.Media, 2022-12-19
Một số người cho rằng cách quản lý của Đức Phanxicô là độc đoán | © Ảnh AP/Domenico Stinellis/Keystone
Dù đó là với Caritas Quốc tế, Dòng Malta hay Opus Dei, trong năm 2022 Đức Phanxicô đã không ngần ngại hành động với thẩm quyền. Chúng ta cùng nhìn lại các can thiệp này và qua các can thiệp này là hành động của ngài.
Năm 2022 sẽ được ghi nhớ ở Vatican là năm công bố tông hiến Anh em hãy rao giảng Tin Mừng Praedicate Evangelium, định hình cấu trúc mới của Giáo triều Rôma, cơ quan quản lý trung ương của Giáo hội công giáo. Nhưng Đức Phanxicô đã không giới hạn hành động của ngài ở Rôma, ngài đã can thiệp trực tiếp để cải cách hoạt động của nhiều cơ quan ‘vệ tinh’ của Giáo hội công giáo, những tổ chức này mặc định hưởng một quyền tự trị nào đó với Tòa thánh mà vẫn giữ cấu trúc của mình.
Cấu trúc lại Dòng Malta
Trường hợp đầu tiên là với Dòng Malta, tuy hiệp nhất với Rôma nhưng vẫn là một thực thể có chủ quyền và chính thức độc lập với Vatican. Cách đây 5 năm, giáo hoàng đã xin họ cải cách, một quyết định ngài đưa ra sau khi phế truất người đứng đầu là Thầy Matthew Festing năm 2017 trong bối cảnh căng thẳng nội bộ. Cuối cùng ngài đã quyết định. Ngài nhắc lại Dòng có chủ quyền nhưng ngài áp đặt một hiến pháp mới cho Dòng, được một nhóm nhỏ đặc phái viên riêng của ngài do hồng y Tomasi đứng đầu soạn. Để thực hiện sự thay đổi cách quản lý áp đặt lên Dòng, ngài thay thế toàn bộ ‘Hội đồng chỉ đạo’ và bổ nhiệm một lãnh đạo mới.
Dòng Malta hiện đang trải qua một cuộc khủng hoảng nội bộ | Ảnh: Villa Malta, ở Rome: © Giorgio Minguzzi/Flickr/CC BY-SA 2.0)
Chuẩn mực hóa Opus Dei
Đức Phanxicô cũng can thiệp với hội dòng Opus Dei, một hội dòng công giáo có từ năm 1968 được hưởng tư cách pháp nhân riêng, ngài rút lại một số đặc điểm mà Dòng đã được hưởng từ khi thành lập. Sau khi công bố hiến pháp mới của Giáo triều, lần đầu tiên Đức Phanxicô đặt chức vụ giám chức dưới quyền kiểm soát của bộ Giáo sĩ chứ không còn thuộc bộ Giám mục. Cuối cùng, người đại diện cao nhất của Dòng không còn mặc nhiên là giám mục nữa. Các biện pháp này đi theo hướng chuẩn mực hóa vị trí Opus Dei có trong Giáo hội và ở Rôma.
Đặt Caritas Quốc tế dưới quyền quản lý
Sau một cuộc kiểm toán, ngày 22 tháng 11 Đức Phanxicô đã giải tán ban quản trị Caritas Quốc tế, cơ quan trung ương điều hành 162 tổ chức nhân đạo của Giáo hội công giáo, trong bối cảnh các vấn đề quản lý nội bộ. Để giải quyết, Đức Phanxicô chỉ định một ủy ban đặc biệt, đặt tổ chức dưới sự giám sát và tuyên bố ngài muốn cải thiện các tiêu chuẩn và thủ tục quản lý hiện có. Quyết định được công bố trước sự choáng váng của các đại diện Caritas của khoảng 60 quốc gia đang về Rôma họp. Một thành viên tham dự thì thầm: “Chúng tôi tưởng như đang ở trong công ty Twitter”, ý muốn ám chỉ đến ông Elon Musk mua lại Twitter và đã sa thải hàng trăm nhân viên theo kiểu quân đội.
Một quản lý độc đoán?
Ba “việc dàn xếp” của giáo hoàng có điểm chung là chúng được công bố mà ban quản lý của các tổ chức liên quan không được thông báo trước. Mỗi lần như vậy, tất cả đều ngạc nhiên, cả trong nội bộ cũng như bên ngoài. Vì thế các nhà ngoại giao ở Tòa Thánh – được hãng tin I.Media phỏng vấn – cho biết họ cảm thấy bối rối trước phong cách “độc đoán” hoặc “bạo lực” mà giáo hoàng áp dụng.
Một số người tương đối hóa phản ứng này. Linh mục Cristian Mendoza nhìn thấy đằng sau những can thiệp này là “phong cách cai trị thông thường của ngài”. Linh mục là giáo sư học thuyết xã hội người Mexico, giảng dạy tại Giáo hoàng Học viện Santa Croce ở Rôma cho biết ngài đã làm như thế từ khi ngài là tổng giám mục Buenos Aires, một phần vì ngài sợ những “lệch lạc” có thể xảy ra trong các tổ chức này và mong muốn mang lại nhiều “minh bạch” hơn.
Kín đáo được đặc biệt nhấn mạnh
Trong một phỏng vấn trên trang America năm 2013, Đức Phanxicô thừa nhận đã có tính độc đoán này khi ngài làm giám tỉnh Dòng Tên ở Argentina trong những năm 1970. Tuy nhiên, ngài cho biết ngài đã thay đổi. Ngài tham khảo ý kiến người khác trước khi quyết định, thay vì đơn độc quyết định.
Bây giờ khi tham khảo, ngài ưu tiên cho một quyết định kín đáo, cho đến khi ngài quyết định. Ngoài ra, ngài thường chọn không nói chuyện với một số quan chức tại chỗ. Linh mục Mendoza cho biết, vì ngài không tin tưởng họ: “Khi họ đến gặp ngài, họ thường trình bày cho ngài một sự thật đã được thêu dệt. Vì thế ngài nhờ đến các người bên ngoài.”
Giuse Nguyễn Tùng Lâm dịch
Bài đọc thêm: 12 ngày đánh dấu năm 2022 tại Vatican
