Chuyến tông du đầu tiên của Đức Lêô: Vì sao là Thổ Nhĩ Kỳ và Lebanon?
la-croix.com, Mikael Corre, Đặc phái viên Thường trực tại Rôma, 2025-10-07
Hình ảnh Andrew Medichini / AP
Ngày thứ ba 7 tháng 10, Tòa Thánh thông báo Đức Lêô sẽ đến Iznik, thành phố cổ Nicea, để dự lễ kỷ niệm 1.700 năm Công đồng đại kết đầu tiên, sau đó ngài đi Lebanon, quốc gia biểu tượng cho đối thoại giữa các tôn giáo, cách Gaza vài trăm cây số. Nguyên thủ quốc gia của hai nước đã mời ngài đến thăm đất nước của họ.
Đây là chuyến tông du đầu tiên của ngài kể từ khi ngài được bầu ngày 8 tháng 5. Một chuyến đi mang tính biểu tượng cao, cả về mặt đại kết lẫn địa chính trị, sẽ kết nối Nicea, cái nôi của Kinh Tin Kính Kitô giáo, và Lebanon, vùng đất chung sống tôn giáo, trong bối cảnh căng thẳng khu vực đang gia tăng.
Kỷ niệm 1700 năm Công đồng Nicaea
Theo thông báo của Tòa thánh, ngài sẽ bắt đầu chuyến tông du hành hương đến Iznik, Thổ Nhĩ Kỳ. Năm 325, ở thành phố Nicaea cổ đại của Hy Lạp lời tuyên xưng đức tin đầu tiên Kinh Tin Kính cho tín hữu kitô đã được viết, thần tính trọn vẹn của Chúa Kitô đã được khẳng định. Ngày 30 tháng 11 được chọn vì là ngày lễ Thánh Anrê, người sáng lập truyền thống của Giáo hội Byzantine.
Việc lựa chọn này phù với mong muốn Đức Phanxicô đã bày tỏ trước khi ngài qua đời để tôn vinh ngày kỷ niệm đại kết quan trọng này. Theo nguồn tin của báo La Croix, Đức Lêô sẽ gặp Thượng phụ Đại kết Constantinople, Bartholomew I và các đại diện khác của Giáo hội. Vatican không nhắc đến các căng thẳng nội bộ trong các Giáo hội Chính thống giáo, đã bị chia rẽ sâu sắc trong bối cảnh tranh dành ảnh hưởng quốc tế giữa Matxcơva và Constantinople.
Một nguồn tin cao cấp của Vatican cho biết: “Đức Lêô mong muốn chuyến đi này không chỉ là cuộc gặp riêng tư giữa Rôma và Constantinople, nhưng là khoảnh khắc hiệp nhất toàn Giáo hội, tại Iznik, nơi đại diện của một số Giáo hội Kitô giáo có thể cùng nhau đọc Kinh Tin Kính. Cử chỉ này thể hiện hình thức công đồng bên ngoài, dù không có sự hiệp thông trọn vẹn, hơi giống như năm 2018 tại Bari.”
Bối cảnh tế nhị
Trong bối cảnh thế hệ Công đồng Vatican II, thế hệ dẫn dắt phong trào đại kết không còn nữa, nguồn tin này hy vọng cuộc gặp sẽ mang đến cơ hội “cùng nhau hít thở” khi đối thoại đại kết trở nên khó khăn hơn trong những năm gần đây.
Cuộc hành hương này cũng sẽ diễn ra ngày 7 tháng 12 năm 2025, kỷ niệm ngày Đức Phaolô VI và Thượng phụ Athenagoras cùng nhau xóa bỏ lời nguyền rủa năm 1054. Đây sẽ là cơ hội để Đức Lêô XIV thiết lập triều của ngài như một tiếp nối cử chỉ sáng lập của các vị tiền nhiệm.
Theo nghi thức ngoại giao, Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan sẽ đón ngài. Ông đã nắm quyền hơn hai mươi năm và hiện đang tìm cách kiểm soát đảng đối lập chính. Việc ông kiểm soát ngành tư pháp, quân đội và các trường đại học đã biến chế độ này thành một chế độ chuyên quyền, bất kỳ ai chỉ trích chính phủ đều có thể bị hình sự hóa. Bối cảnh này làm chuyến đi của Đức Lêô trở nên đặc biệt tế nhị, đánh dấu chuyến đi đầu tiên của một giáo hoàng đến Thổ Nhĩ Kỳ kể từ chuyến đi của Đức Phanxicô năm 2014.
Tại Lebanon, Đức Lêô kêu gọi một nền hòa bình giải trừ vũ khí
Tháng 9, một nguồn tin cấp cao của Vatican tiết lộ ngài sẽ đi Lebanon. Ngày 30 tháng 11, Đức Lêo sẽ đến Lebanon, quốc gia đang bị khủng hoảng kinh tế, chính trị và xã hội tàn phá. Cộng đồng Kitô giáo chiếm khoảng một phần ba dân số. Tổng thống Lebanon Joseph Aoun, đắc cử ngày 9 tháng 1 năm 2025 đã gặp Đức Lêô ngày 13 tháng 6 tại Vatican. Các cuộc thảo luận tập trung vào “việc bình định toàn bộ Trung Đông”, hy vọng có được hòa hợp chính trị và phục hồi kinh tế cho đất nước, điều mà cho đến nay vẫn chưa thực hiện được. Đến Lebanon, Đức Lêô kêu gọi một “nền hòa bình phi vũ trang và giải trừ vũ khí”, một cụm từ ngài đã nói nhiều lần. Trong cuộc phỏng vấn với Cơ quan truyền thông Mỹ Crux, ngài nhắc lại vai trò ưu tiên của ngoại giao Tòa Thánh được cho là “thực tế hơn” so với tư cách là người trung gian. Chuyến thăm này trong bối cảnh khủng hoảng chính trị và lời kêu gọi giải trừ vũ khí, Lebanon vẫn chìm trong căng thẳng cộng đồng và khu vực sâu sắc, một năm sau vụ nổ được cho là do Israel thực hiện làm cho hàng ngàn người bị thương.
Chuyến đi Lebanon tiếp nối các chuyến đi của Đức Gioan Phaolô II năm 1997 và Đức Bênêđíctô XVI năm 2012. Về phần Đức Phanxicô, ngài đã nhiều lần bày tỏ mong muốn đến thăm đất nước này, nhưng chưa thực hiện được. Việc Giáo hội phương Tây thêm vào Kinh Tin Kính Nicea vào thế kỷ thứ 6 cụm từ “và của Chúa Con” không bao giờ được Giáo hội phương Đông chấp nhận.
Giuse Nguyễn Tùng Lâm dịch
Đâu là sứ mệnh của một Giáo hoàng?
“Thời thế sẽ tốt nếu chúng ta sống tốt”
Thay đổi lớn đầu tiên về tài chính Vatican, Đức Lêô bãi bỏ biện pháp đầu tư của Đức Phanxicô
