Mật nghị: “Liệu Thiên Chúa có ủng hộ ứng viên đặc biệt nào không?”
la-croix.com, Clément Barré, Linh mục của giáo phận Bordeaux, 2025-05-05
Các hồng y tham dự thánh lễ Novemdiales lần thứ năm ngày 30 tháng 4 tại Đền thờ Thánh Phêrô để tưởng nhớ Cố Giáo hoàng Phanxicô. ANTONIO MASIELLO / Getty Images qua AFP
Ngày 29 tháng 4, trên kênh KTO, Hồng y Jean-Paul Vesco tuyên bố công việc của các hồng y trong thời gian mật nghị là phân định để bầu “người đã được Chúa chọn”. Theo linh mục Clément Barré, với sự giúp đỡ của Chúa, vai trò của các hồng y là chọn người mà họ cho sẽ là giáo hoàng tốt nhất.
Mật nghị luôn là cơ hội tốt để suy ngẫm về cách Chúa dẫn dắt Giáo hội của Ngài. Vì xét cho cùng, các hồng y chọn giáo hoàng tương lai nhưng làm sao chúng ta có thể chắc chắn sự lựa chọn này phù hợp với ý Chúa?
Để trả lời câu hỏi này, trước tiên chúng ta phải phá bỏ một số ảo tưởng của mình về ý Chúa. Chúng ta thường nghĩ đây là điều bất di bất dịch được ban hành từ muôn đời mà mọi người phải tuân thủ nếu không sẽ mất đi hạnh phúc đời đời. Tương tự như vậy, chúng ta có thể nghĩ, từ muôn đời, Chúa đã chỉ định người sẽ kế vị Giáo hoàng Phanxicô, để các hồng y hiểu các dấu chỉ Chúa ban hầu nhận dạng và chỉ định người đó. Bối cảnh nhân cách hóa về ý Chúa giống với thuyết định mệnh trong các bi kịch Hy lạp. Điều này nguy hiểm cho tự do và có thể tạo nguy hại cho cuộc sống con người.
Liệu Chúa có ứng viên nào Ngài đặc biệt yêu thích không? Ý muốn duy nhất của Thiên Chúa mà chúng ta biết rõ trong vấn đề này là mong muốn dẫn dắt mọi người đến với ơn cứu độ và đến với sự hiểu biết chân lý của Ngài (1 Tm 2:4). Ngài biến mong muốn này thành sứ mệnh của Giáo hội, vì thế Giáo hội có trách nhiệm dẫn dắt giáo dân đến với Chúa, phân định giữa những bất trắc của lịch sử phương cách tốt nhất để hoàn thành sứ mệnh này. Để làm được điều này, Giáo hội luôn nhận được sự giúp đỡ của Chúa Thánh Thần, Đấng lúc nào cũng giúp Giáo hội. Vậy sẽ sai lầm khi cho rằng chỉ có một lựa chọn tốt duy nhất để kế nhiệm Đức Phanxicô theo ý Chúa từ muôn đời.
Sự hỗ trợ của Chúa Thánh Thần
Trước những câu hỏi này, Hồng y Ratzinger đã trả lời như sau: “Tôi không nói chính Chúa Thánh Thần chọn giáo hoàng. Tôi muốn nói Chúa Thánh Thần không thực sự kiểm soát vấn đề, nhưng, với tư cách là nhà mô phạm tốt, Ngài cho chúng ta nhiều không gian, nhiều tự do, mà không hoàn toàn từ bỏ chúng ta. (…) Có lẽ an toàn duy nhất Ngài mang lại cho chúng ta là sự việc không thể bị hủy hoại hoàn toàn.”
Khi Chúa Kitô thành lập Giáo hội để theo đuổi sứ mệnh Cứu rỗi của Ngài trên thế giới, Ngài đã làm như vậy khi trao cho Giáo hội quyền tự chủ thực sự, hứa rằng sự giúp đỡ của Chúa Thánh Thần sẽ không bao giờ làm Giáo hội thất vọng. Vì thế, chính quyền thần thánh không phụ thuộc vào một ý muốn thần thánh cụ thể nào, nhưng phụ thuộc vào sự hợp tác của các tác nhân lịch sử với ân sủng này. Nếu ân sủng luôn hoạt động trên thế giới, ân sủng không bao giờ hoạt động một mình, nhưng thông qua những nguyên nhân thứ cấp, vẫn giữ nguyên tính tự chủ của chúng. Những sự kiện lịch sử chính là nguyên liệu thô cho sự quan phòng của Chúa.
Vì vậy, các hồng y không phải là những người đọc nội dung của mật nghị để biết được kế hoạch của Chúa. Các hồng y là mục tử được Chúa giao phó quyền quản lý Giáo hội, cho phép họ tự do thực hiện trách nhiệm này nhưng luôn được Chúa Thánh Thần, linh hồn của Giáo hội hỗ trợ. Nhiệm vụ của họ không phải là đoán hay phân định ai là người được Chúa chọn, được Chúa mong muốn từ muôn đời, nhưng là để cho ân sủng tác động lên mình, để đưa ra lựa chọn qua tính nhân văn của họ và họ biết họ chịu trách nhiệm về lựa chọn đó vào lúc Chúa phán xét. Vai trò của họ không phải là tìm người Chúa đã chọn nhưng là lựa chọn với sự giúp đỡ của Chúa người mà họ cho là tốt nhất.
Quyết định tự do của các hồng y
Chúng ta có thể bị cám dỗ xem thường chiều kích hoàn toàn mang tính chính trị của mật nghị: những cuộc họp nhỏ, những bữa ăn tối trong nhà hàng, những cuộc trò chuyện ngoài hành lang và những sự kiện gây ảnh hưởng… Tiếc rằng mật nghị không phải là một sự kiện hoàn toàn mang tính tâm linh, chỉ được trải nghiệm trong cầu nguyện và chiêm nghiệm. Nhưng nếu Ngôi Lời không sợ mặc lấy nhân tính đích thực để cứu rỗi chúng ta, thì Chúa Thánh Thần cũng không xem thường những ván bài chính trị và những cuộc trò chuyện bí mật để dẫn dắt và hỗ trợ Giáo hội. Ngược lại, Chúa Thánh Thần hành động trong trái tim của các hồng y, chính tại đó, Ngài làm việc để lãnh đạo Giáo hội, giúp các hồng y phân biệt điều thiện, điều chân thật để đưa ra lựa chọn tốt nhất có thể.
Nhưng làm sao chúng ta có thể chắc chắn lựa chọn này phù hợp với ý Chúa? Chúng ta nên nhớ Thiên Chúa hành động qua các hành động của Giáo hội, bằng cách trao cho Giáo hội quyền ràng buộc và tháo cởi. Thiên Chúa để cho các hồng y tự do trong việc bầu giáo hoàng, giao phó ý chí của mình cho sự lựa chọn tự do này. Chính quyết định tự do này của các hồng y là điều mà Thiên Chúa mong muốn. Trong lịch sử, chúng ta đã thấy nhiều ví dụ về các Giáo hoàng mà rõ ràng là Chúa không muốn, nhưng Ngài vẫn thừa nhận và chấp nhận những thất bại của Giáo hội. Trong hiện tại vĩnh hằng của Ngài, Ngài đã biết danh tính của Giáo hoàng tương lai, người mà Ngài sẽ hỗ trợ bằng các ân huệ của Chúa Thánh Thần với lời hứa quyền lực của cái chết sẽ không thắng thế được Giáo hội của Ngài.
Giuse Nguyễn Tùng Lâm dịch
