Gia đình đông con: lợi ích của xã hội
belgicatho.be, Franziska Harter, 2025-01-28
Các đứa trẻ trong gia đình đông con: mầm xanh quý giá của xã hội
Các gia đình có đông anh chị em, các đứa trẻ càng chân thực, khiêm tốn và hòa đồng. Một nghiên cứu tâm lý gần đây cho thấy, các em lớn lên trong gia đình đông con thường có những đức tính đáng quý, góp phần làm giàu cho xã hội.
Những ai có anh chị em đông đều có kinh nghiệm: ít có điều gì để lại dấu ấn sâu sắc trong tuổi thơ của họ cho bằng việc họ được sống chung với nhau. Dĩ nhiên cũng có khi anh chị em tranh giành đồ chơi, ghen tị sự chú ý của cha mẹ… nhưng trên hết, anh chị em vẫn là bạn đồng hành không thể thay thế: họ chia sẻ niềm vui, xoa dịu nỗi buồn, cùng lớn lên với nhau qua năm tháng. Mỗi thứ bậc trong gia đình – anh cả, chị cả, em kế hay em út đều ảnh hưởng ít nhiều đến việc hình thành cá tính, trước đây sự khác biệt này chưa được chứng minh rõ rệt về mặt khoa học.
Ngày nay kinh nghiệm của nhiều thế hệ đã được nghiên cứu, hai giáo sư tâm lý học người Canada, Michael C. Ashton và Kibeom Lee chứng minh điều này qua mô hình nhân cách HEXACO do họ phát triển: “Số lượng anh chị em, cũng như vị trí của mỗi người trong gia đình có ảnh hưởng đến sự phát triển nhân cách.” Họ dựa trên sáu yếu tố chính: Trung thực-Khiêm tốn, Cảm xúc, Hướng ngoại, Dễ chịu, Tận tâm, Cởi mở với trải nghiệm. Điểm khác biệt quan trọng của HEXACO so với các mô hình trước đó, như Big Five là ở yếu tố “Trung thực-Khiêm tốn” nhấn mạnh đến tinh thần vị tha và lòng nhân ái.
Kết quả nghiên cứu này không chỉ làm sáng tỏ vai trò của gia đình trong việc định hình nhân cách, mà còn là lời khen ngợi các giá trị mà một gia đình đông con có thể mang lại. Trong vòng tay của anh chị em, trẻ con lớn lên không chỉ học cách yêu thương mà còn biết chia sẻ, hợp tác và đồng hành – những phẩm chất thiết yếu để xây dựng một xã hội hài hòa và tốt đẹp.
Một nghiên cứu gần đây của hai giáo sư tâm lý học người Canada, Michael C. Ashton và Kibeom Lee thực hiện chứng minh vị trí trong gia đình có ảnh hưởng đáng kể đến sự hình thành nhân cách của mỗi người. Nghiên cứu này dựa trên mô hình HEXACO, phân tích sáu chiều theo các tính cách chính: Trung thực – Khiêm tốn, Cảm xúc, Hướng ngoại, Khoan dung, Ý thức và Cởi mở với trải nghiệm.
HEXACO phân tích hơn 700.000 dữ liệu cho thấy những người lớn lên trong gia đình đông con thường có điểm cao về tính trung thực, khiêm tốn và khoan dung. Đặc biệt, những người ở trong gia đình có từ sáu con trở lên có khả năng có các đức tính này, vượt hẳn với những người con một. Điều này một phần có thể giải thích: vì gia đình đông, các em học cách chia sẻ, hợp tác và điều chỉnh bản thân để thích ứng với người khác.
Hơn nữa, trong gia đình đông con, các trẻ em con giữa – không phải con cả hay con út – thường có khuynh hướng phát triển mạnh về tính trung thực, khiêm tốn và hòa đồng. Trong khi đó, con cả và con một lại có khuynh hướng phát triển khả năng sáng tạo, hiếu kỳ, phóng khoáng với trải nghiệm mới. Điều này cho thấy mỗi vị trí trong gia đình đều có ảnh hưởng nhất định đến sự phát triển cá nhân, tạo nên những điểm cá biệt.
Hợp tác – Chìa khóa của thành công
Sự hợp tác trong gia đình đóng vai trò cốt lõi trong việc hình thành các đức tính cá nhân. Các trẻ em lớn lên trong môi trường đông anh chị em, các em sẽ học cách chia sẻ, hợp tác và đặt lợi ích chung lên trên những nhu cầu cá nhân, giúp các em phát triển đức tính công bằng, khả năng thích nghi và tinh thần trách nhiệm – những đức tính cần thiết cho một xã hội vững mạnh.
Giáo sư Müller, chủ tịch Hiệp hội các Gia đình đông con Đức, nhấn mạnh: “Những gia đình đông con là ‘trường học dân chủ thu nhỏ’, ở đó các em học tham gia, cam kết và có trách nhiệm với nhau.” Bà cho rằng chính sách xã hội cần hỗ trợ mạnh mẽ các gia đình đông con, bảo đảm cho cha mẹ có việc làm ổn định, nhà ở thích ứng, hỗ trợ tài chính và khuyến khích người dân sinh con.
Gia đình – Nền tảng của một xã hội bền vững
Ngoài khía cạnh vật chất, gia đình đông con còn có giá trị tinh thần rất quan trọng. Gia đình không chỉ là nơi tránh giông bão, nhưng còn là nền tảng giúp trẻ em phát triển toàn diện. Xã hội hiện đại cần cả những con người trung thực, khiêm tốn, hợp tác lẫn những người cởi mở với trải nghiệm, dám nghĩ dám làm.
Giáo sư Müller khẳng định: “Để đảm bảo tương lai của xã hội, chúng ta cần thay đổi nhận thức để gia đình và sự nghiệp có thể cùng đi song song, gia đình bền vững làm cho cuộc sống tích cực hơn, thay vì chỉ theo đuổi sự nghiệp cá nhân. Cha mẹ không chỉ là người nuôi dạy con cái, nhưng cha mẹ là người đặt nền móng cho tương lai của đất nước.”
Têrêxa Trần Tuyết Hiền dịch
Linh mục Pierre Amar: “Đức Phanxicô chữa chúng ta khỏi bệnh thờ giáo hoàng”
François Mabille: “Phải tách biệt ngoại giao Giáo hoàng và ngoại giao Tòa Thánh”
Tìm hiểu cuộc đời ông bà: hành trình để hiểu cội nguồn và định hình bản thân
Guy Decock: Từ thương trường thể thao đến sứ vụ loan báo Tin Mừng cho người hè phố
