Tính đồng nghị mang tính tiên tri trong hình thức của nó
lavie.fr, Thérèse du Sartel, giáo sư triết học và thành viên của quán cà phê-workshop Le Dorothy, 2024-10-08
Tiến trình Thượng Hội đồng về tính đồng nghị đang mang lại một luồng gió mới cho việc thực thi dân chủ. Sự kiện rất công giáo này có điều gì đó để truyền cảm hứng cho thế giới thế tục một cách đẹp đẽ nhất.
Đối diện với những cuộc khủng hoảng và tình trạng khẩn cấp về tình hình chính trị hiện nay, thời gian dường như đang trôi nhanh, làm hại cho nền dân chủ và cho sự cân nhắc. Có vẻ như đã đến lúc phải có những bài phân cực và những hình ảnh của các nhân vật độc tài để “trấn an”. Châu Âu cũng bị ảnh hưởng bởi những cám dỗ dân túy lợi dụng nỗi sợ của kẻ thù nội bộ. Phe cực hữu tiếp tục trỗi dậy ở tất cả các nước Châu Âu, chẳng hạn ở Áo vào cuối tháng 9 năm 2024 với chiến thắng của đảng FPƯ.
Làm thế nào chúng ta có thể chống lại động lực gây hỗn loạn này? Điều đáng chú ý nhất trong những tháng gần đây ở Châu Âu là khoảng cách đáng lo ngại đang ngày càng gia tăng giữa sự nối tiếp nhanh chóng của các sự kiện nghiêm trọng và sự tan rã của bộ máy chính trị của các nền nước dân chủ phương Tây mà dường như không thể làm gì được.
Tuy nhiên, đồng thời, vào đầu tháng 10 năm 2024, Thượng hội đồng về tính đồng nghị họp lại, quy tụ các đại diện từ tất cả các châu lục tại Rôma, giáo sĩ, tu sĩ, giáo dân, nam nữ để suy nghĩ về tương lai Giáo Hội, mang tham vọng nghĩ ra những hình thức phù hợp để công bố Tin Mừng cho thiên niên kỷ mới, khi chúng ta chỉ nói về những trường hợp khẩn cấp và khủng hoảng. Mang hoài bảo của một tầm cao?
Học cách cùng nhau thảo luận
Phiên họp Thượng Hội đồng khai mạc trong bối cảnh quốc tế đầy bạo lực và căng thẳng. Nhưng Đức Phanxicô phát động tiến trình này không phải để trả lời các câu hỏi mà để Giáo hội công giáo có thể trải nghiệm tính đồng nghị. Điều đó có nghĩa là gì? Cùng nhau học cách thảo luận, mọi bậc sống cùng hiệp nhất trong Giáo hội. Nhưng trên hết là nói về tất cả các chủ đề, cấm kỵ hay không. Không nhằm mục đích quyết định mà nhằm đưa ra những bất đồng.
Một trong những thách thức của tính đồng nghị là thoát khỏi cạm bẫy tranh luận để tạo điều kiện cho việc lắng nghe và đối thoại chung. Tìm kiếm sự chắc chắn trong mọi việc là dấu hiệu của một tâm trí không ngừng nghỉ, Đức Phanxicô đã viết trong quyển Một thời để thay đổi (Un temps pour changer, nxb. Flammarion, 2020). Hồng y Newman cho thấy, bằng cách chấp nhận những sự thật mâu thuẫn, chúng ta vẫn đạt được một sự thật lớn hơn, vượt quá chúng ta. Vì thế Thượng Hội đồng được xem là tiến trình thiên về một trải nghiệm sống để cùng nhau gặp gỡ và lắng nghe Chúa Thánh Thần hơn là một phương pháp làm việc.
Các vấn đề đang được nêu lên ở Pháp, vì Thượng Hội đồng chưa cải cách đủ mức, đặc biệt là về vị trí của phụ nữ. Chúng ta có thể xin thứ lỗi một cách hợp pháp. Nhưng trong bối cảnh chính trị chúng ta biết, chúng ta đã đo lường mức độ mà tính đồng nghị mang tính tiên tri, có lẽ không phải ở nội dung mà ở hình thức của nó chưa? Mang tính tiên tri cho Giáo hội và tràn đầy hy vọng cho thế giới: làm chứng cho một gặp gỡ và đa dạng vẫn có thể xảy ra. Rằng đây là nơi và là hình thức hiệp thông, và chúng ta sẽ không nhượng bộ trước cám dỗ rút lui vào bản sắc riêng.
Giuse Nguyễn Tùng Lâm dịch
