Vì sao Đức Phanxicô đi Nam Sudan?
cath.ch, 2023-01-19
Đức Phanxicô đi Nam Sudan là để nâng đỡ người công giáo ở đây, họ chiếm một phần ba dân số | Tổ chức Công giáo Trường Đoàn kết ở Yambio, miền Nam đất nước | © UNMISS/Flickr/CC BY-NC-NĐ
Từ ngày 3 đến ngày 5 tháng 2 năm 2023, Đức Phanxicô sẽ đi Nam Sudan, một quốc gia ít được biết đến ở châu Phi. Chuyến đi lịch sử với các chiều kích ngoại giao và đại kết mạnh này trước hết là để đáp lại khát vọng hòa bình của người dân Nam Sudan, họ bị ảnh hưởng nặng nề bởi các cuộc xung đột đẫm máu mà đất nước của họ phải chịu đựng kể từ khi được thành lập năm 2011.
Vì thế Đức Phanxicô đến đây trước hết là để nâng đỡ tinh thần cho người dân đã chịu quá nhiều đau khổ trong bao năm qua. Dân số của quốc gia nói tiếng Anh ở Đông Phi chủ yếu là người kitô giáo, được sinh ra từ hai cuộc chiến giành độc lập liên tiếp trong những năm 1980 và 1990, và đã làm cho hơn hai triệu người thiệt mạng và bốn triệu người khác phải sống lưu vong.
Vừa mới được thành lập, đất nước lại rơi vào bạo lực khi năm 2013, tổng thống Salva Kiir cách chức phó tổng thống Riek Machar. Cuộc nội chiến là kết quả của cạnh tranh sắc tộc và căng thẳng liên quan đến các nguồn tài nguyên thiên nhiên quan trọng của Nam Sudan. Cuộc chiến kéo dài liên tục cho đến năm 2018, và việc ký kết thỏa thuận hòa bình do Ethiopia, Uganda, Sudan và Kenya thực hiện tại Addis Adeba và được Giáo hội công giáo hỗ trợ.
Tĩnh tâm tháng 3 năm 2019 tại Vatican
Tuy nhiên, sau đó lại có nguy cơ xung đột bùng phát trở lại, do thời hạn 100 ngày của các nhà hòa giải đưa ra để thành lập chính phủ mới gồm có ông Riek Machar không được tôn trọng. Để tránh leo thang thêm, một cuộc “tĩnh tâm” với hai bên tham chiến được Vatican, Giáo hội anh giáo và Giáo hội Scotland, ba giáo phái kitô giáo ở Nam Sudan tổ chức. Đặc biệt nhờ sự hỗ trợ của cộng đồng Sant’Egidio, một hiệp hội Công giáo quốc tế có sự hiện diện mạnh mẽ ở Nam Sudan, hoạt động cho đối thoại liên tôn và bảo vệ hòa bình.
Cuộc gặp gỡ này được đánh dấu bằng “hành vi tiên tri” của Đức Phanxicô, ngài quỳ xuống hôn chân hai nhà lãnh đạo để xin họ làm hòa. Sau đó, giáo hoàng, tổng giám mục Canterbury và nhà lãnh đạo Giáo hội Scotland hứa cùng nhau đi Nam Sudan với điều kiện là các phe khác nhau phải có thỏa thuận về chính phủ trong vòng 100 ngày.
Đại kết qua hành động
Cuối cùng thỏa thuận đã đạt được vào đầu năm 2020. Tuy nhiên, việc tổ chức chuyến đi của ba nhà lãnh đạo tôn giáo đã bị trì hoãn do đại dịch. Sau đó, chuyến đi được lên kế hoạch vào tháng 7 năm 2022 nhưng lại bị hoãn vì Đức Phanxicô đau đầu gối và rủi ro an ninh tại Cộng hòa Dân chủ Congo nơi ngài sẽ đến. Cuối cùng, chuyến đi được dời lại vào tháng 2 năm 2023.
Phù hợp với Thông điệp Tất cả anh em Fratelli Tutti
Tổng giám mục anh giáo Ian Ernest giải thích với hãng tin I.Media: “Chuyến đi này là chuyến đi hành hương để hòa giải và tha thứ, điều mà Đức Phanxicô gọi là đại kết thông qua hành động.” Ý tưởng được Đức Phanxicô bảo vệ đặc biệt trong thông điệp Fratelli tutti, các tôn giáo thay vì chống đối nhau và tạo xung đột, họ có khả năng cùng nhau hợp tác vì hòa bình. Tại Nam Sudan, Đức Phanxicô và hai nhà lãnh đạo anh giáo và Scotland sẽ hành động theo nguyên tắc này, thể hiện sự thống nhất và cùng kêu gọi chính phủ tiếp tục nỗ lực ổn định đất nước.
Tại thủ đô Juba, Đức Phanxicô sẽ gặp tổng thống Salva Kiir và phó tổng thống Riek Machar. Ngài sẽ có buổi cầu nguyện đại kết tại Lăng John Garang, nơi an nghỉ của người cha sáng lập nền độc lập của Nam Sudan.
Mục tiêu ngoại giao và mục vụ
Khi trả lời phỏng vấn cho hãng tin I.Media, ông Marco Impagliazzo, tổng thư ký của cộng đồng Sant’Egidio cho biết, chuyến đi của Đức Phanxicô là một phần trong quá trình thiết lập và dần dần củng cố quan hệ giữa Vatican và Nam Sudan. Việc mở quan hệ ngoại giao giữa hai nước bắt đầu từ tháng 2 năm 2013, vài tuần trước cuộc bầu chọn Đức Phanxicô. Vào tháng 12 cùng năm, Đức Phanxicô đã bổ nhiệm sứ thần tòa thánh đầu tiên của quốc gia châu Phi, Đức ông Charles Daniel Balvo, người thi hành sứ vụ này từ tòa khâm sứ Nairobi ở Kenya, nhiệm sở chính của ngài.
Năm 2022, trong chuyến đi của hồng y Quốc vụ khanh Pietro Parolin đến Nam Sudan, ngài cho biết việc khai trương tòa khâm sứ ở đây có thể được thực hiện trong chuyến tông du của giáo hoàng, đây sẽ là một bước quan trọng khác trong việc tăng cường quan hệ giữa hai nước.
Cuối cùng, chuyến tông du này là để Đức Phanxicô gặp các tín hữu và các vị lãnh đạo của 7 giáo phận Nam Sudan, quốc gia có khoảng 3 triệu người Công giáo, chiếm hơn một phần ba dân số. Ông Marco Impagliazzo nhấn mạnh, để khuyến khích họ tiếp tục sứ mệnh hòa bình trong nước, Đức Phanxicô quan tâm đến việc “củng cố Giáo hội địa phương” bằng sự hiện diện của ngài.
Giuse Nguyễn Tùng Lâm dịch
Bài đọc thêm: Chuyến đi đến Nam Sudan: một “hợp tác đại kết chưa từng có”
