Gad Elmaleh: Người giáo dân vui tính
Cuộc đi tìm đời sống tâm linh của nghệ sĩ hài Gad Elmaleh và cuốn phim “Con ở lại một chút” (Reste un peu) của ông, có sự tham dự của những người do thái thân yêu, cha mẹ, chị Judith và các bạn công giáo của ông, cùng đi với ông trong cuộc phiêu lưu này.
lavie.fr, Youna Rivallain, 2022-11-08
Trong phim hay ngoài đời, hành trình tâm linh của nghệ sĩ Gad Elmaleh đều có thật. Đây là một cảnh với linh mục Barthélemy Port, quản xứ Thánh Cêcilia ở Boulogne-Billancourt (92). LAURA GILLI
Tin nhắn mà linh mục Barthélemy Port vẫn còn nhớ như ngày hôm qua, giáo dân thường gọi ngài với tên tắt là “cha Barth”. Đó là tháng 3 năm 2021. “Xin chào, tôi là Gad Elmaleh, tôi là một diễn viên.” Cha Barth nhớ lại: “Ông tự giới thiệu mình như thể tôi không biết ông, tin nhắn kiểu đó làm tôi mỉm cười.”
Và thế là diễn viên hài Gad Elmaleh bắt liên lạc với cha Barth để viết một đoạn cho cuốn phim sắp tới của ông. Linh mục nhớ lại: “Ông muốn gặp một linh mục để hỏi về việc trở lại, cách phân định và phép rửa tội.” Buổi hẹn tại nhà diễn viên, có hai nhà biên kịch và nhà sản xuất phim Isaac Sharry, người do thái phái sepharade cũng như Gad Elmaleh. Dự tính cuộc gặp là một giờ nhưng đã kéo dài bốn giờ. Linh mục nói tiếp: “Mọi việc diễn ra nhanh chóng, tôi cảm thấy Gad rất chân tình.”
“Cha Barth”, cha xứ của nghệ sĩ Gad Elmaleh ngoài đời và trong phim
Từ một thời gian gần đây, diễn viên hài suy nghĩ điều: làm sao đưa cuộc đi tìm đời sống thiêng liêng đã có trong tâm hồn ông từ lâu vào trong phim. Hay đúng hơn là kể từ khi ông 6 tuổi, dù bị cha mẹ cấm, ông cùng với chị Judith vào một nhà thờ công giáo ở Casablanca, Ma-rốc và bất chợt đứng trước tượng Đức Trinh Nữ Maria. Đứa bé vừa xúc động vừa giao động khi đi ra khỏi nhà thờ.
Bà Judith Elmaleh tâm sự: “Lúc đó tôi không hiểu giây phút đó rất quan trọng với Gad, tôi chỉ thấy đó là phản ứng của một đứa bé có nhiều ấn tượng. Tôi không nghĩ nó sâu đậm đến như vậy.” Năm tháng trôi qua, đôi khi hai chị em có kể lại giây phút thoát khỏi sự canh chừng của cha mẹ. Chỉ có thế thôi.
“Tôi nghĩ đó là trò đùa”
Tuy nhiên, ký ức về Đức Mẹ mỉm cười luôn đi theo cậu bé cho đến khi cậu là diễn viên. Nhưng chính năm 2017 là năm mọi thứ mới bắt đầu. Lúc đó ông Roberto Ciurleo, người công giáo, nhà sản xuất nhạc kịch vừa bắt đầu dự án mới của ông: vở nhạc kịch Bernadette Lộ Đức. Ông và bà đối tác của ông đang tìm người tài trợ cho dự án.
Gilbert Coullier, nhà sản xuất vở nhạc kịch và cũng là người dựng chương trình cho Gad Elmaleh, ông nói chuyện này với Gad… Gad lấy quyển chi phiếu ra, không đặt một câu hỏi nào, ký trả một phần ba chi phí sản xuất. Ông Roberto Ciurleo nhớ lại: “Tôi nghĩ đó là trò đùa. Gilbert nói với tôi: ‘Gad không đòi hỏi gì, ông tin bạn, ông muốn tài trợ.’” Tháng 8 năm 2019, trong vụ tranh cãi về việc Gad Elmaleh bị cáo buộc đạo văn, Roberto đưa ông đến Lộ Đức để xem vở nhạc kịch Bernadette Lộ Đức. Gad xúc động đến nao lòng trước thành phố Đức Mẹ và câu chuyện Bernadette. Cảm xúc ở Casablanca 40 năm trước đã tìm lại ý nghĩa. Đặc biệt ông rất xúc động khi ông biết nhà thờ ở Casablanca có tên… Nhà thờ Đức Mẹ Lộ Đức Casablanca. Từ mùa hè năm 2019, ông Roberto Ciurleo nhớ lại những trao đổi sâu sắc, một tấm lòng chân thành vô song: “Đây là lần đầu tiên trong đời tôi gặp một người không phải là linh mục hay nữ tu mà chúng tôi nói rất nhiều về tâm linh. Tôi sống bên cạnh ông một kinh nghiệm về tình huynh đệ thiêng liêng chưa từng có trong đời.”
Gad Almaleh bà Nicole và ông Gilbert Coullie
Gad Elmaleh: “Trinh Nữ Maria là cú sét tình yêu đẹp nhất của tôi”
Chẳng bao lâu, đền thờ Đức Mẹ và sân bay Lộ Đức không còn là bí mật với Gad Elmaleh. Cha Barth nhớ lại: “Một ngày, Gad gọi cho tôi và nói, ‘ngày thứ hai này bạn làm gì, bạn có muốn đi Lộ Đức với tôi không?’” Chúng tôi đi chuyến bay khứ hồi trong 24 giờ với một người bạn của ông. Nhân dịp này, tôi nhận ra một khía cạnh nơi Gad mà tôi không biết. Ông giới thiệu cho bạn ông đền thánh, các vòi nước, suối Lộ Đức như thử ông đang ở nhà ông.”
Giữa hai chuyến đi đến vùng núi Pyrénées Lộ Đức, nghệ sĩ tìm đọc: Thánh Augutinô, cố hồng y Jean-Marie Lustiger, ông bà Jacques và Raïssa Maritain, triết gia Simone Weil. Cha Barth cho biết: “Ông là người đọc rất nhiều, óc hiếu kỳ và kiến thức văn hóa lớn lao của ông tương phản với hình ảnh người trên sân khấu, đại diện cho những gì hào nhoáng lấp lánh nơi những người ở phía bên kia máy thu hình.”
Cuốn hút bởi Thánh Charles de Foucauld
Trong cuộc đi tìm đời sống thiêng liêng, diễn viên hài tìm đọc chuyện Thánh Charles de Foucauld, cuộc đời của thánh nhân cuốn hút ông. Một ngày đẹp trời, ông François Asselin, người chủ của thanh niên thợ mộc trẻ được cho là người được phép lạ của Thánh Charles de Foucauld cũng nhận một tin nhắn của Gad Elmaleh, ông xin gặp: “Ban đầu tôi nhận tin nhắn của ông, tò mò và nghi nghi. Chúng tôi từ những thế giới khác rất khác nhau, đến nỗi mới đầu chúng tôi phải học cách đánh hơi nhau!”
Tại sao phép lạ dành cho chân phước Charles de Foucauld lại đặc biệt đến như vậy
Hai người gặp nhau trong quán rượu. Các món ăn dọn ra, Asselin vừa lấy nĩa ra, người công giáo giữ đạo này nhớ lại: “Đó là lúc Gad nói với tôi: anh có đạo hay không có đạo, chúng ta phải đọc kinh trước khi ăn! Khi bạn bắt đầu như vậy với tôi, trái tim sẽ mở ra.” Và chúng tôi đã đọc kinh trước khi ăn ở nhà hàng. Một tình bạn nảy sinh. Sau đó hai người đi Rôma dịp chân phước Charles de Foucauld được phong thánh. “Gad có cách tiếp cận của một người cảm thấy mình được yêu thương, người cố gắng mang thứ trật của tình yêu này để làm rung chuyển trật tự đã được thiết lập. Anh làm việc này như một nhiệm vụ, vững chắc từng chút một như ngôi nhà được xây trên đá.”
Ngay sau đó, nghệ sĩ hài nói với Roberto Ciurleo ý tưởng của dự án: làm một phim về hành trình tâm linh này. “Tôi nghĩ ông đã điên khi đưa những gì mình nhìn thấy ra ánh sáng. Làm như thế con đường của ông sẽ nguy hiểm.” Có lẽ đó là lý do vì sao Gad thêm một chút hư cấu vào thực tế.
Isaac Sharry, bạn lâu năm và là nhà sản xuất phim Con ở lại một chút kể: “Lúc đầu, anh nói với tôi về dự án của một nhà văn tên là Joseph, người sẽ trở về từ Hoa Kỳ sau khi viết một cuốn sách về Đức Trinh Nữ, và sẽ yêu người biên tập của mình.” Nhà sản xuất trêu chọc: “Joseph này có phải là anh không?”, và ông đã thuyết phục bạn làm cuốn phim trong thân mật của gia đình.
Kín đáo với cộng đồng do thái
Cá cược là táo bạo. Vì trong gia đình Elmaleh, chúng tôi cười rất nhiều, nhưng chúng tôi không thực sự nói chuyện. Chúng tôi nói về những gì chúng tôi làm, đúng, nhưng không phải về những gì chúng tôi đang sống. Chúng tôi dè chừng. Đưa ra một cái gì thân thiết như đức tin không phải là chuyện nhỏ. Bà Judith Elmaleh nhớ lại: “Tôi không biết làm sao tôi lại có mặt ở sàn quay!” Trong phim, bà đóng chính vai của mình, một bà chị hơi lo lắng, tự hỏi rất nhiều về cơn khủng hoảng đức tin của em trai mình. Bà nói rõ: “Những gì tôi nói trong phim là chính xác chúng tôi sẽ nói nếu chúng tôi đề cập đến linh đạo và một cách trực diện như thế.”
Trong gia đình có người cha là nghệ sĩ kịch câm và ông nội là hề, nghệ thuật đóng vai trò trung gian để bắt đầu các cuộc thảo luận lớn. Bà Judith mỉm cười nói: “Đó là cách nói chuyện của chúng tôi”, bà vừa xuất bản quyển tiểu thuyết đầu tiên “Một bà hoàng” (Une reine, nxb. Robert Laffont), trong đó chính bà kể lại một bí mật nặng nề của gia đình được phát hiện luc về già. “Chính nhờ cuốn phim mà tôi hiểu được trải nghiệm ở Casablanca nó là cơ bản với em tôi như thế nào.”
Con ở lại một chút: Gad Elmaleh nắm được chính vai của mình
Mở rộng ra với người công giáo, Gad vẫn kín đáo về việc đi tìm đời sống thiêng liêng của mình với người thân trong cộng đồng do thái. Ông William Azoulay, người bạn thời thơ ấu ở Casablanca và cũng là người theo phái sepharade, không bao giờ nói quá nhiều về linh đạo với nghệ sĩ: “Tôi biết bạn tôi mê hoặc Đức Trinh Nữ, nhưng tôi không đi xa hơn. Việc đặt câu hỏi về sự tồn tại của Chúa đã đi theo anh ngay từ đầu. Nhưng đó là những chủ đề mà chúng tôi phải đề cập nhiều hơn trong phim”, người đóng vai người bạn thân lo lắng cho bạn mình. Dù sao dự án làm phim tâm linh không làm ông William ngạc nhiên.
Ông biết Gad hiếu kỳ, muốn hiểu, muốn biết. Ông nhớ lại thời bạn ông mê lướt sóng. Gad để tóc dài và cả ngày ngoài biển: “Khi Gad quan tâm đến chuyện gì thì anh đi đến cùng. Trong lãnh vực tìm hiểu đạo, anh đọc rất nhiều, anh biết đạo công giáo hơn đa số người công giáo, cùng với văn hóa tôn giáo do thái sắc nét của anh khi anh học ở yeshiva.” Công giáo, tình yêu sét đánh hay chỉ yêu thích một thoáng? “Tôi không biết, nhưng tôi thấy như thế lại còn thú vị hơn!”
Một hành trình làm chất vấn
Dù sao ở giáo xứ Thánh Cêcilia thì không phải là một phút thoáng qua. Cha Barth nói: “Điều tôi thật ngạc nhiên là tôi gặp lại anh nhiều lần sau khi đóng phim!” Vừa rồi, tôi đang đứng trước cửa nhà thờ để đón giáo dân thì tôi thấy anh đến. Tôi nói với anh: “Bạn không nói với tôi là bạn đến?” Anh cười trả lời: “A, lần nào đến tôi cũng phải báo sao? Tôi cần đến mà.” Khi đi lễ, Gad Elmaleh thường đến sớm hơn một chút để cầu nguyện trước Thánh Thể. “Tôi tự hỏi, không biết anh nói gì với chính mình trong những giây phút này, nhưng anh đến!”
Trong cuộc đi tìm đời sống thiêng liêng của mình, nam diễn viên đã gieo. Ngồi trong văn phòng sản xuất của ông, ông Isaac Sharry thừa nhận: “Con đường của Gad đã làm tôi trưởng thành rất nhiều. Anh lưu tâm đến những người mà dĩ nhiên tôi sẽ không bao giờ gặp những người này. Tôi có một lòng kính trọng vô cùng, một ngưỡng mộ sâu đậm với cha Barth và sơ Catherine. Họ tươi sáng, tôi may mắn được làm bạn với họ. Cuốn phim này giúp tôi gần gũi với người công giáo hơn!”
Gad Elmaleh kể lại đức tin của ông: “Tôi mơ giây phút chúng ta sẽ thực sự nói chuyện với nhau”
Khi chúng tôi liên lạc với ông François Asselin qua điện thoại thì ông vừa xem xong phim Con ở lại một chút, ông tâm sự: “Cuốn phim này chất vấn tôi, chúng tôi, những người được rửa tội từ nhỏ do cha mẹ quyết định, đôi khi chúng tôi tự hỏi: ‘Mình đã làm gì với phép rửa tội của mình?’”. Lòng mộ đạo của Gad thách thức đức tin của cha Barthélemy Port: “Anh có một đức tin vào Đức Mẹ. Liệu đức tin này có hoàn toàn kitô giáo không, đó không phải là câu hỏi. Nhưng anh đã cho tôi thấy có một cái gì rất đẹp trong lòng kính mến Đức Mẹ.”
Bây giờ ông Isaac Sharry chưa có thời gian. Nhưng ngay khi ông thấy rõ hơn, ông tự hứa: sẽ mời những người bạn công giáo đến ăn buổi tối ngày xa-bát.
Marta An Nguyễn dịch
Bài đọc thêm: Nghệ sĩ hài Gad Elmaleh: “Dự tòng là nghệ thuật đánh võ thiêng liêng”
