lemonde.fr, Cécile Chambraud, gởi đặc biệt từ Asuncion, 2015-07-
Thông báo cho các Tổng thống nào muốn hưởng lợi về mặt chính trị khi giáo hoàng rất được dân chúng mến chuộng đến nước mình: với Đức Phanxicô, coi chừng gậy ông đập lưng ông. Chuyện không hay đó đã xảy ra vào ngày thứ bảy 11-7 cho Tổng thống Paraguay, Horacio Cartes, một người thuộc cánh bảo thủ lên cầm quyền được hai năm nay. Một cuộc gặp gỡ với dân chúng có sự tham dự của giáo hoàng Argentina đã làm cho Tổng thống bị nhục, bị cả phòng la ó, bị Đức Jorge Mario Bergoglio quở mắng trước công chúng.
Chuyến đi Paraguay là chuyến đi thứ ba và cũng là chuyến cuối cùng, tối hôm trước mọi chuyện xảy ra bình thường cho cựu học sinh Dòng Tên (Tổng thống Horacio Cartes) ở phi trường cũng như ở Dinh Tổng thống, cùng với tất cả các công chức cao cấp của nước Cộng Hòa Paraguay. Nhưng sáng thứ bảy ở Trung tâm thể thao Leon Condou, công chúng ở đây lại khác hẳn. Được ông Narciso Velazquez, Viện trưởng Viện Đại học Công giáo quy tụ năm ngàn người đại diện cho các tổ chức khác nhau và các nhân vật chính của xã hội dân sự đến đây để gặp Đức Phanxicô. Họ chờ lời khuyến khích của ngài khi đối diện với nhiều tệ nạn của đất nước, từ nạn nghèo đói đến sự gạt ra bên lề của các thổ dân và nạn tham nhũng.
“Chế độ độc tài phải chấm dứt!”
Trong lúc chờ Đức Phanxicô đến, ban tổ chức đã có buổi trình diễn các bài hát, các điệu vũ, các bài tuyên bố trong bầu khí nồng nhiệt của con cái hiền hậu. Nhưng tiếng la ó vang lên khi một nữ kinh tế gia khoe khoang dông dài thành tựu kinh tế của đất nước. Bà phải ngưng vì tiếng la ó chê bai khi bà khẳng định tỷ số mang nợ thấp nhất trong vùng. Khán phòng nóng lên khi các thành viên trong ban trật tự muốn lấy đi băng rôn nhắc lại cuộc chạm trán giữa cảnh sát và nông dân không có đất đã làm cho 17 người cái chết cách đây ba năm.“Chế độ độc tài phải chấm dứt”, cả phòng hét lên. Biểu ngữ được chuyền tay nhau và để ở hàng cuối, khá trông rõ.
Đến đây, ban tổ chức bỏ qua chương trình đã dự trù, họ để nhạc trong khi chờ Đức Giáo hoàng đến. Thừa dịp này “Xã hội dân sự” hô to “Edelio”, tên của một cảnh sát trẻ bị Quân đội của dân tộc Paraguay, một phong trào du kích, bắt làm con tin. Và khi Tổng thống Horacio Cartes vào trong căn phòng, ông bị la ó, huýt còi. Cả phòng hô thật lâu “Giáo hoàng Phanxicô, dân ở với ngài (papa Francisco, el pueblo esta contigo). Các giám mục lúc đó đã có mặt, họ theo dõi diễn biến sự kiện.
“Cơn sóng thần vui mừng”
Nhưng chưa hết, Đức Phanxicô được mọi người đứng dậy vỗ tay hoan hô mà một giám mục mô tả như “cơn sóng thần vui mừng”. Sau khi nghe năm đại diện của thành phần xã hội dân sự trình bày, đến lượt Đức Phanxicô lên tiếng. Bài diễn văn của ngài nói đến “đấu tranh”, “bất bình đẳng”, “bất công” và sự cần thiết phải “rèn luyện một dự án quốc gia trong đó mỗi người phải được tham dự”, các đức tính như “đối thoại” và “người nghèo có rất nhiều điều để dạy chúng ta về lòng nhân đạo, về lòng tốt, về hy sinh”, và cứ mỗi lần ngài nói như vậy là khán phòng vỗ tay và la hét vui mừng. Nhưng chưa hết: Đức Giáo hoàng đã được báo trước sự cố xảy ra trước khi ngài đến và ngài ứng khẩu một vài lời nói rộng ra với cử tọa. Ngài tố cáo những “lời nói khoa trương” nhưng không thực tế của những người “nói dối”, kiểu “đối thoại đóng kịch” làm bộ, các “ý thức hệ” kết thúc bằng “các nhà độc tài”, những người “nghĩ đến dân nhưng không để cho dân nghĩ”.
Đến đoạn kết, ngài nói một cách “rất thân tình” nhưng cũng rất trực tiếp với Tổng thống đang ngồi ở hàng đầu, chỉ biết ngồi chịu đựng trong khi cả phòng vỗ tay. Một người bị quân đội tạm giữ, ngài nói, nhưng không nêu ra quân đội này là một nhóm quân du kích. “Tôi không biết là đúng hay không, nhưng một trong các phương pháp của các ý thức hệ của thế kỷ vừa qua là gạt bỏ người dân, bằng cách bắt họ đi đày, giam tù họ, cho họ vào các trại trừng giới.” Rồi ngài xin phải được “xét xử nhanh chóng và minh bạch”, ám chỉ đến vụ án đang chờ xét xử của các tác giả giết người cách đây ba năm. Cuối cùng, ngài tố cáo nạn đe dọa, nạn tham nhũng. Ngày chúa nhật, ngài dâng Thánh lễ cuối cùng của chuyến đi. Người ta không biết Tổng thống có đi dự hay không.
Giuse Nguyễn Tùng Lâm chuyển dịch
