Đức Lêô XIV: một khởi đầu tích cực và hướng đến hòa bình
Ngày chúa nhật 8 tháng 6 đánh dấu tháng đầu tiên của Đức Lêô XIV. Theo linh mục Donald Zagoré ở Bờ Biển Ngà, đây là bước khởi đầu tích cực cho một triều mang lại bình an ổn định cho Giáo hội, bước đi đầu tiên của ngài cho thấy một trong những trục chính của chức thánh Phêrô: nỗ lực tìm kiếm hòa bình trong một thế giới đẫm máu vì nhiều cuộc xung đột.
vaticannews.va, Françoise Niamien, Vatican, 2025-06-06
Ngày 8 tháng 5 năm 2025, 133 hồng y cử tri đã bầu Hồng y Francis Robert Prevost làm Giáo hoàng thứ 267 của Giáo hội, sau khi Đức Phanxicô qua đời ngày 21 tháng 4. Từ ban-công Đền thờ Thánh Phêrô, lời đầu tiên của Đức Lêô là lời chúc: “Bình an cho tất cả anh chị em”. Kể từ đó, ngài liên tục nhấn mạnh mối quan tâm của ngài: hòa bình cho thế giới và Giáo hội tiếp tục sứ mệnh truyền giáo.
Trong một phỏng vấn với Vatican News, Linh mục Donald Zagoré, thành viên Hội Truyền giáo Châu Phi (SMA), nhà phân tích chính trị người Bờ Biển Ngà xem đây là triều theo bước chân của người tiền nhiệm: quan tâm đến hòa bình.
Xin cha cho biết cảm nhận của cha sau tháng đầu tiên của Đức Lêô.
Linh mục Donald Zagoré: Trước hết, một trong những vấn đề chính của Mật nghị là bầu người kế vị thứ 267 của Thánh Phêrô: người có khả năng làm ổn định và thống nhất trong Giáo hội. Tầm nhìn mục vụ của Đức Phanxicô, đặc biệt là cách ngài xử lý một số vấn đề đạo đức đã tạo nhiều căng thẳng. Bây giờ với Đức Lêô, ngài mở đường cho tình trạng ổn định. Đức Lêô được cho là Giáo hoàng của hiệp nhất, cho đến bây giờ vẫn tốt đẹp. Chúng ta phải chờ xem cách ngài xử lý sẽ được Giáo hội đón nhận như thế nào khi đối diện với những câu hỏi cơ bản và những câu hỏi gây tranh cãi. Theo tôi, chúng ta đang làm việc với một Giáo hoàng rất thận trọng, và đức tính này hoàn toàn xứng đáng với uy tín của ngài.
Và phân tích của cha về tháng đầu tiên của ngài?
Đây là bước khởi đầu tích cực, đáp ứng tốt các mong chờ. Chúng ta muốn có một Giáo hoàng ổn định và thống nhất, hiện nay mọi thứ đang diễn ra tốt đẹp, phù hợp với động lực tự nhiên của liên tục, của gián đoạn với triều Đức Phanxicô. Đức Lêô đi theo bước chân Đức Phanxicô, dĩ nhiên với những nét đặc thù riêng của ngài. Ngài cổ động cho một kitô giáo xã hội, theo quan điểm công đồng của Đức Phanxicô, cho phép phụ nữ có được vị trí đầy đủ trong việc quản lý Giáo hội (Nữ tu Tiziana Merletti, làm thư ký Bộ Tu sĩ và Tu hội Đời sống Tông đồ), giữ sứ mạng này là tiến trình bản sắc cơ bản của Giáo hội. Tuy nhiên, ngài lại có cách tiếp cận khác. Chúng tôi cảm thấy ngài thận trọng và khôn ngoan, đó là hai yếu tố quan trọng trong ngoại giao. Tôi tin ngoại giao sẽ đóng vai trò quan trọng trong triều của ngài. Và dĩ nhiên một ngoại giao mang tính tiên tri. Trong bối cảnh này, Vatican đề nghị tổ chức một cuộc đàm phán giữa Nga và Ukraine. Chúng ta sẽ có một giáo hoàng cố gắng kết hợp ngoại giao và tiên tri.
Có thể dễ dự đoán vì một trong những nguyên tắc chỉ đạo của ngài: cam kết với hòa bình thế giới. Vậy, những thách thức và triển vọng của cam kết này là gì?
Theo tôi, Học thuyết xã hội của Giáo hội giống ngôi nhà có nhiều cửa. Mỗi Giáo hoàng đều bước qua một cánh cửa mà họ cho là cơ bản cho triều của họ. Đức Phanxicô nhấn mạnh đến tiếng kêu của người nghèo, tiếng kêu của trái đất. Đức Lêô nhấn mạnh đến hòa bình. Điều này hoàn toàn đúng vì chiến tranh đang diễn ra trên khắp thế giới. Ngày nay, hầu như mọi châu lục đều bị ảnh hưởng vì chiến tranh. Chúng ta đang ở giữa một cuộc Chiến tranh Lạnh có thể thành Chiến tranh thế giới thứ ba và sẽ gây tử vong cho nhân loại, do mức độ hạt nhân hóa cao trên thế giới. Vấn đề hòa bình nảy sinh như một nhu cầu cơ bản. Theo nghĩa này, Đức Lêô đã đúng khi ngài đưa hòa bình thành một trong những trục chính triều của ngài: nhu cầu xây dựng một thế giới hòa bình. Giống như thông điệp Hòa bình trên trái đất, Pacem in Terris của Đức Gioan XXIII, chúng ta có thể mong chờ một thông điệp khác về hòa bình của Đức Lêô XIV.
Ngài có vũ khí gì để dẫn đầu cuộc chiến vì hòa bình?
Hòa bình là ơn của Chúa. Vũ khí đầu tiên của ngài là cầu nguyện: xin Chúa Giêsu ban hòa bình cho tâm hồn con người. Xin Chúa ban cho thế giới bình an, một bình an đích thực. Sau khi được bầu, lời đầu tiên của ngài: “Hòa bình cho tất cả mọi người.” Chỉ có Chúa mới ban hòa bình cho nhân loại qua lời cầu nguyện. Đức Lêô là người nổi tiếng đoàn kết, ngài hành động rất thận trọng và kín đáo, ngài tôn trọng ngoại giao. Chúng ta có thể nghĩ ngoại giao sẽ là công cụ chính trong cách xử lý của ngài. Điều quan trọng nhất: chúng ta phải cố gắng hướng đến một ngoại giao mang tính tiên tri, không lên án nhưng mở con đường sống trong chân lý. Và đó chính là nơi mọi chuyện diễn ra.
Một sứ mệnh hòa bình sẽ rất khó khăn?
Một trong những thách thức lớn nhất cho hòa bình là giải quyết xung đột. Để làm được, chúng ta phải hiểu bản chất thực sự của các cuộc xung đột. Có hai khía cạnh: sở thích và đam mê. Nếu xung đột chỉ là vấn đề lợi ích thì mọi việc sẽ đơn giản vì lợi ích có thể thỏa hiệp. Những gì có vẻ quan trọng ngày hôm nay có thể không còn quan trọng vào ngày mai. Theo nghĩa này, việc nhượng bộ sẽ dễ dàng hơn. Điều phức tạp nhất trong các cuộc xung đột là vấn đề đam mê đang bị đe dọa. Đam mê không thể thỏa hiệp như sở thích. Điều này làm cho mọi việc trở nên phức tạp. Và khi chúng ta nói đam mê, chúng ta đang nói đến uy lực của quyền lực. Chẳng hạn trong cuộc xung đột Nga-Ukraine, Nga không từ bỏ uy lực nắm quyền của mình. Ukraine và các đồng minh phương Tây không muốn tỏ ra yếu thế trong bất kỳ hoàn cảnh nào. Về bản chất, làm thế nào để truyền tải được đam mê nhằm tránh được càng nhiều thảm họa càng tốt. Đây là lý do vì sao Giáo hoàng đã đúng khi kêu gọi một “hòa bình không vũ trang, một hòa bình khiêm nhường, bền bỉ và giải trừ vũ khí”. Vấn đề ở đây là cái tôi. Chẩn đoán của ngài chính xác, chúng ta có thể hy vọng vào những hành động sâu sắc để tìm ra giải pháp thực sự cho các cuộc khủng hoảng. Đây là sứ mệnh hòa bình rất khó khăn nhưng không phải là không thể. Và đây cũng là lý do vì sao chúng ta phải cầu nguyện nhiều cho ngài. Ở đây có hai vấn đề lớn đang bị đe dọa: sở thích và đam mê, không phải lúc nào cũng dễ dàng tìm được sự cân bằng để tín hữu kitô đưa ra giải pháp. Vì thế chúng ta phải cầu nguyện rất nhiều. Tín hữu kitô chúng ta có bổn phận cầu nguyện cho Giáo hoàng để ngài có thể thành công trong sứ mệnh của ngài. Chúng ta cầu nguyện để Chúa chạm đến trái tim mọi người, mang lại hòa bình, vì thế giới thực sự cần hòa bình.
Vào cuối thánh lễ nhậm chức, Đức Lêô đã đọc một loạt lời cám ơn và nhắc đến các anh chị em đang chịu đau khổ vì chiến tranh.
Trong hành trình đi tìm hòa bình, chúng ta có thể mong đợi các chuyến tông du của ngài đến các quốc gia hoặc khu vực đang có chiến tranh trên thế giới không?
Đức Lêô có thể đi các nơi xung đột trên khắp thế giới. Truyền thông đăng tin ngài có cuộc điện đàm với Tổng thống Zelensky và Putin, vấn đề hòa bình luôn là trọng tâm của các cuộc thảo luận. Tôi tin và xin nhắc, ngoại giao sẽ là trọng tâm trong nhiệm kỳ của ngài. Ngài là Giáo hoàng giỏi ngoại giao. Ngài sẽ dần dần xây dựng chiến lược, cách thức hoạt động, tôi nghĩ ngài sẽ thành công, ngài sẽ có thông điệp về hòa bình. Tôi không tiên tri, nhưng tôi tin chúng ta sẽ có thông điệp về hòa bình, sẽ có những hành động mạnh mẽ theo hướng này.
Lời cuối cùng của cha là gì?
Tôi thấy ngay từ tháng đầu của Đức Lêô, Giáo hội đã có phần thanh bình. Chúng ta cảm thấy như đi rất chậm về phía trước. Tôi nghĩ đây là thời điểm rất quan trọng, chúng ta đang cố gắng xắn tay để xây một thứ gì đó tốt đẹp. Và như ngài đã nói: “Chúng ta phải để Giáo hội và Phúc âm tỏa sáng ra thế giới.” Như thế chúng ta đã có một khởi đầu tốt và chúng ta tiếp tục cầu nguyện cho ngài.
Marta An Nguyễn dịch
“Nếu bạn không thể kiềm chế trước một cô gái, bạn cần làm việc trên chính mình”
