12 công trường lớn đang chờ Tân Giáo hoàng
lepelerin.com, Xavier Le Normand, 2025-05-08
Các Hồng y cử tri vào họp mật nghị ở Nhà nguyện Sistine ngày 7 tháng 5 năm 2025 tại Vatican. Hình ảnh © Vatican Media, Hans Lucas, AFP
Vừa được bầu chọn, Tân Giáo hoàng sẽ phải đối diện với những trọng trách to lớn trong cương vị người đứng đầu Giáo hội công giáo. Đây là các công việc trọng đại đầu tiên đang chờ ngài giải quyết.
1. Xác định phong cách của ngài
Nhiệm vụ đầu tiên của Tân Giáo hoàng: tìm cho mình một phong cách riêng của mình để thực thi sứ vụ người kế vị Thánh Phêrô. Năm 2013, Đức Phanxicô đã lập tức phá các quy tắc, không mặc áo truyền thống đỏ để ra ban-công Đền thờ Thánh Phêrô. Ngày hôm sau ngài dâng thánh lễ ở một giáo xứ Vatican và sống ở Nhà Thánh Marta thay vì sống ở Dinh Tông tòa.
Phát biểu thẳng thắn, cử chỉ tự nhiên đã làm ngài thành một Giáo hoàng có phong cách trực tiếp, khác biệt hoàn toàn với phong cách trang nghiêm của các Giáo hoàng trước đây – nhưng cũng có thể làm suy giảm thẩm quyền lời nói của Giáo hoàng.
Người kế nhiệm sẽ hành động như thế nào? Sẽ theo khuôn truyền thống như Đức Bênêđíctô XVI hay sẽ cách mạng hóa hoàn toàn chức vụ này theo cách riêng? Dù thế nào đi nữa, bộ máy Vatican phải thích nghi theo. Cả thế giới sẽ theo dõi sát sao các hành động và quyết định đầu tiên của ngài.
2. Năm Thánh
Lời nói của Tân Giáo hoàng luôn được chú ý… lại càng đúng trong Năm Thánh… Giáo hoàng thứ 267 của Giáo hội sẽ cử hành các nghi lễ đã lên chương trình ở Quảng trường Thánh Phêrô cho Năm Thánh.
Đây cũng sẽ là cơ hội để ngài nói lên suy nghĩ của ngài về những vấn đề cụ thể. Một số mốc quan trọng sắp tới: Năm Thánh dành cho người lớn tuổi vào cuối tháng 5 – đầu tháng 6, Năm Thánh cho giới trẻ vào tháng 7 – 8.
3. Giáo triều Rôma
Năm 2013, một trong những sứ vụ chính được giao cho Đức Phanxicô là cải tổ Giáo triều Rôma. Công việc này kéo dài hơn dự kiến và chỉ hoàn tất vào tháng 3 năm 2022 với Tông hiến Anh em hãy rao giảng Tin Mừng Praedicate Evangelium. Trong thời gian này, Đức Phanxicô đã có những hành động làm chấn động Giáo triều: bài diễn văn Giáng sinh năm 2014 về “những căn bệnh thiêng liêng” của Giáo triều.
Tân Giáo hoàng sẽ xác định mình như thế nào trước cơ cấu “phục vụ Giáo hoàng” theo Tông hiến n. Điều này còn tùy thuộc nơi ngài xuất thân – nếu từ hàng ngũ Giáo triều thì sẽ được an tâm; nhưng nếu từ các vùng ngoại biên thì sẽ dè dặt với những vị chức sắc bị nghi ngờ quá tham vọng.
4. Ngoại giao
Là Giáo hoàng không chỉ là mục tử toàn cầu của Giáo hội công giáo, nhưng ngài còn là nguyên thủ quốc gia với tiếng nói có uy tín đạo đức to lớn. Với văn hóa riêng của ngài, Tân Giáo hoàng sẽ xác định cách ứng xử với thời cuộc quốc tế. Tuy đường lối chung thường không thay đổi giữa các giáo hoàng, nhưng mức độ nhấn mạnh vào một xung đột hay sự kiện nào đó cho thấy dấu ấn riêng của từng giáo hoàng với chính sách ngoại giao Vatican.
Trong bối cảnh xung đột tiếp tục leo thang ở Thánh địa, chiến tranh Nga – Ukraina chưa kết thúc, lời kêu gọi hoà bình của ngài chắc chắn sẽ được các chính quyền đặc biệt chú ý.
Quan hệ với Trung Quốc luôn là một lãnh vực nhạy cảm: ngài sẽ tiếp tục thỏa thuận về việc bổ nhiệm giám mục, dù quyền tự chủ của Tòa Thánh bị hạn chế? Hay sẽ chấm dứt tình trạng này, như thế phải chịu nguy cơ tăng áp lực lên tín hữu công giáo ở quốc gia này?
5. Các chuyến tông du
Từ thời Đức Phaolô VI và đặc biệt dưới triều Đức Gioan-Phaolô II, các chuyến tông du ngoài nước Ý là phần không thể thiếu trong sứ vụ của Giám mục Rôma. Sau 12 năm tông du chủ yếu tại các quốc gia ít có cơ hội đón Giáo hoàng, nhiều giáo dân hy vọng được gặp Tân Giáo hoàng ở quê hương mình. Ở Châu Âu, Đức Phanxicô chưa đến Tây Ban Nha và Đức.
Hiện tại, có một chuyến đi gần như chắc chắn: mùa hè 2027 ở Hàn quốc cho Ngày Thế Giới Trẻ.
Một chuyến tông du đầu tiên có thể đi sớm: đến Thổ Nhĩ Kỳ nhân kỷ niệm 1700 năm Công đồng đại kết Nicée. Đức Thượng Phụ Constantinople Bácthôlômêô cho biết: “Đức Phanxicô rất muốn đến năm nay để kỷ niệm sự kiện lịch sử này” và bây giờ ngài Thượng phụ mong Đức Lêô sẽ đến.
6. Các văn kiện huấn quyền
Lời nói của Giáo hoàng và các văn kiện của ngài luôn được theo dõi. Là Giám mục Rôma, ngài có thẩm quyền trên giáo dân và được cả thế giới chú ý. Ngài sẽ viết chủ đề nào cho các Tông huấn, Thông điệp của ngài?
Đây là câu hỏi quan trọng, vì sẽ định hình các thực hiện của Giáo hội trong nhiều thập niên. Chẳng hạn Thông điệp Tân sự Rerum novarum (1891) của Đức Lêô XIII là điểm khởi đầu của học thuyết xã hội công giáo, còn Laudato si’ (2015) của Đức Phanxicô là dấn thân cho “ngôi nhà chung”.
7. Những vấn đề giáo lý
Các Giáo hoàng thay đổi, nhưng những vấn đề đặt ra thì vẫn tồn tại. Chắc chắn người kế nhiệm Đức Phanxicô sẽ phải đối diện với các vấn đề giáo lý lớn của thời đại: Giáo hội sẽ đón nhận những người ở “trong tình trạng bất thường”, như người đồng tính hay người đã ly hôn và tái hôn như thế nào?
Phụ nữ có vị trí nào trong Giáo hội? Cánh cửa phó tế nữ đã thực sự khép lại? Đây là những vấn đề chất vấn sâu sắc của thế giới hiện đại với Tân Giáo hoàng.
8. Tính hiệp hành (synodalité)
Là công trình lớn của triều Đức Phanxicô và cũng là điểm chia rẽ giữa các hồng y, “tính hiệp hành” sẽ là một trong những vấn đề then chốt với Tân Giáo hoàng. Ngài sẽ chọn tiếp tục con đường phân quyền nhiều hơn trong Giáo hội, chia quyền phục vụ giữa giáo dân và hàng giáo sĩ?
Hay ngược lại, ngài sẽ tái khẳng định việc truyền chức linh mục là trung tâm của quyền hành (và phục vụ) trong thế giới công giáo?
9. Các nhạy cảm phụng vụ
Tân Giáo hoàng sẽ có quan điểm gì với các tín hữu gắn bó với phụng vụ tiền Công đồng Vatican II? Nếu Đức Bênêđíctô XVI mở rộng việc cử hành theo hình thức “tridentin” với tự sắc Summorum Pontificum (2007), thì Đức Phanxicô đã thắt chặt lại đáng kể, cho rằng hành động vì hiệp nhất đó đã dẫn tới chia rẽ nhiều hơn.
Đây vẫn là chủ đề rất nhạy cảm, đặc biệt tại Pháp và Hoa Kỳ. Nhiều giám mục – kể cả một số hồng y – đã giữ khoảng cách với các hạn chế Đức Phanxicô đưa ra. Tân Giáo hoàng sẽ thảo luận nhiều trong cuộc hành hương Chartres vào Lễ Hiện Xuống của nhóm Notre-Dame de Chrétienté tổ chức – một sự kiện lớn của người công giáo Pháp gắn bó với phụng vụ Tridentin.
Một vấn đề khác: quan hệ với Huynh đoàn Thánh Piô X (FSSPX), Huynh đoàn chưa hiệp thông hoàn toàn với Rôma. Vấn đề sẽ tiếp tục tồn tại, đặc biệt trong bối cảnh Huynh đoàn đang cân nhắc việc truyền chức giám mục mới mà không có ủy nhiệm của Tòa Thánh – hành động đã dẫn đến vạ tuyệt thông năm 1988 sau khi Đức cha Lefebvre phong bốn giám mục không được phép.
10. Đối thoại đại kết và liên tôn
Từ sau Công đồng Vatican II, Giáo hội công giáo dấn thân mạnh mẽ vào đối thoại với các giáo phái kitô giáo và các tôn giáo khác. Triều Đức Phanxicô đặc biệt nổi bật với Tuyên ngôn về tình huynh đệ nhân loại năm 2019 cùng ký kết với Đại Imam Al-Azhar, và cuộc gặp gỡ lịch sử tại Iraq với một trong những giáo sĩ cao cấp của Hồi giáo Shia.
Đức Gioan Phaolô II và Đức Bênêđictô XVI đặc biệt quan tâm đến quan hệ với người Do Thái “những người anh em trong đức tin” của chúng ta.
Quan hệ giữa các lãnh đạo kitô giáo của hệ phái lớn trong những thập kỷ qua rất thân tình – Đức Phanxicô và Đức Thượng phụ Bartholomée của Constantinople gọi nhau là “người anh em thân yêu”.
Liệu có thể có bước tiến nào để xích lại gần nhau thêm? Đầu năm nay, Đức Phanxicô tuyên bố sẵn sàng nhượng bộ để ấn định ngày lễ Phục sinh chung cho Công giáo và Chính Thống giáo. Giáo hoàng kế nhiệm sẽ chính thức hóa như một hành vi mạnh mẽ cho sự hiệp nhất không?
11. Lạm dụng tình dục và thiêng liêng
Tân Giáo hoàng chắc chắn phải đối diện với vấn đề lạm dụng tình dục do hàng giáo sĩ gây ra, cùng với cách xử lý của Giám mục đoàn và Tòa Thánh. Đức Bênêđíctô XVI đã công nhận mức độ nghiêm trọng của các vụ lạm dụng trẻ vị thành niên, và Đức Phanxicô có những hành động triệt để nhằm chấm dứt – hoặc ít nhất là làm sáng tỏ – tránh một loại văn hóa im lặng, nhưng các vết thương vẫn chưa được công nhận đầy đủ trên toàn thế giới.
Giáo hội vẫn còn chậm trong việc công nhận những tổn hại do lạm dụng tình dục và thiêng liêng với người trưởng thành, đặc biệt với các nữ tu. Đây sẽ là một trong những thách thức nhạy cảm và phức tạp cho Tân Giáo hoàng.
12. Di sản của Đức Phanxicô
“Giáo hội nghèo cho người nghèo”, Đức Phanxicô luôn quan tâm đến người di cư, đến “hiệp nhất toàn thể gia đình nhân loại trong việc tìm kiếm phát triển bền vững”, trong 12 năm ngài đã làm mới lại cái nhìn và mối quan tâm của Giáo hội với thế giới hiện đại.
Người kế vị Đức Phanxicô sẽ đi theo đường hướng này, với phong cách mục vụ đồng hành với nỗi đau của nhân loại? Ngay từ những giây phút đầu, Tân Giáo hoàng sẽ bị so sánh với người tiền nhiệm và bị nhắc lại di sản của ngài.
Nhiệm vụ của ngài là tìm con đường riêng – không bắt chước Đức Phanxicô nhưng cũng không quên hàng triệu người đã được Đức Phanxicô truyền cảm hứng.
Têrêxa Trần Tuyết Hiền dịch
Thích điều này:
Thích Đang tải...