Cái chết của Giáo hoàng phải được chính thức hóa qua một nghi thức rất nghiêm ngặt
linternaute.com, Cecile Vassas, 2025-02-24
Theo thông tin mới nhất của Vatican, Đức Phanxicô đang ở trong tình trạng “nguy kịch”. Sức khỏe suy yếu của ngài đặt các câu hỏi về việc kế vị. Cái chết của một Giáo hoàng có các nghi thức rất nghiêm ngặt.
Đức Phanxicô ở trong tình trạng nguy kịch. Từ năm 2013, chưa bao giờ Vatican tỏ ra quan tâm nhiều đến sức khỏe của ngài như bây giờ dù ngài đã nhiều lần vào bệnh viện. Năm nay ngài 88 tuổi, ngài có một số vấn đề sức khỏe nghiêm trọng và khó có thể khá hơn sau khi vào bệnh viện lần này. Bác sĩ Abele Donati, giám đốc phòng khám gây mê và hồi sức tại Bệnh viện Đại học Des Marche nói trên tờ Corriere DellaSera: “Những giờ sắp tới là những giờ quyết định.”
Những giờ này là những giờ quyết định cho sức khỏe của Giáo hoàng nhưng cũng là những giờ quyết định của Giáo hội. Ngài lãnh đạo Giáo hội cho đến hơi thở cuối cùng nếu ngài không từ nhiệm như Đức Bênêđíctô XVI năm 2013 hay như Đức Ceulestin V năm 1294. Đức Phanxicô khẳng định ngài theo truyền thống của mình. Nhưng ngài hiểu rõ hơn bao giờ hết, triều của ngài sẽ kết thúc, ngài đã chuẩn bị một số điều khoản cho người kế nhiệm và ngài tôn trọng nghi thức. Nếu một số Hồng y suy nghĩ đến mật nghị sắp tới, vấn đề người kế vị sẽ được giải quyết sau cái chết của một Giáo hoàng và sau thời gian để tang quy định. Hồng y Gherard Ludwig Müller giải thích trên báo Corriere Della Serra: “Giáo hoàng vẫn còn sống, bây giờ là lúc chúng ta cầu nguyện cho ngài, không phải là lúc nghĩ đến người kế nhiệm. Nếu có ai nghĩ đến những chuyện sắp tới khi ngài còn ở bệnh viện thì đó là điều không tốt.”
Khi một Giáo hoàng qua đời, một loạt các sự kiện sẽ được Vatican đưa ra. Đức Phanxicô cũng không ngoại lệ, ngài đã có một số dự trù của ngài. Theo truyền thống, cái chết của Giáo hoàng sẽ được Hồng y nhiếp chính chính thức xác nhận trong một buổi lễ mang tính biểu tượng tại nhà nguyện riêng của giáo hoàng. Hồng y đọc tên người đứng đầu Giáo hội và nếu không có câu trả lời, Hồng y sẽ thông báo cho Hồng y đoàn, sau đó Hồng y đoàn sẽ ra thông báo xác nhận cái chết của Giáo hoàng cho toàn thế giới. Dù các nghi lễ phần lớn mang tính biểu tượng, cái chết luôn được các bác sĩ theo dõi, rất cần thiết trước khi có thông báo chính thức.
Sau thông báo là giai đoạn để tang chín ngày: Novendiale. Thi thể của Giáo hoàng được làm phép, mặc trang phục giáo hoàng và được quàn tại Đền thờ Thánh Phêrô để giáo dân đến viếng. Nghi thức tang lễ đã được Đức Phanxicô quy định, thi thể sẽ quàn trong hòm đơn sơ. Quan tài của ngài làm bằng gỗ và kẽm, ngược với các Giáo hoàng tiền nhiệm được chôn trong ba quan tài lồng vào nhau: một bằng gỗ bách, một bằng kẽm và một bằng cây du (orme). Đó là giai đoạn “trống tòa”, trong thời gian này Hồng y đoàn chờ đề cử một Giáo hoàng mới.
Hồng y niên trưởng sẽ cử hành tang lễ tại Đền thờ Thánh Phêrô trong khoảng từ bốn đến sáu ngày sau ngày Giáo hoàng qua đời. Đức Phanxicô sẽ không chôn ở hầm Đền thờ Thánh Phêrô theo truyền thống. Tháng 12 năm 2023, trong một phỏng vấn ngài cho biết ngài muốn được chôn ở Đền thờ Đức Bà Cả, Rôma, một trong những đền thờ ngài yêu quý.
Vài tuần trước khi đề cử người kế nhiệm
Khi một Giáo hoàng qua đời, cần phải có vài tuần để tìm người kế nhiệm. Hai đến ba tuần sau tang lễ, Hồng y đoàn họp tại Nhà nguyện Sixtine để triệu tập mật nghị bầu Tân Giáo hoàng. Chỉ các Hồng y dưới 80 tuổi mới được bầu, khoảng 120 Hồng y sẽ bầu người có hai phần ba số phiếu. Mật nghị cần thời gian cần thiết để bầu và có thể bầu bốn lần mỗi ngày. Sau mỗi lần kiểm phiếu, các phiếu sẽ được đốt, khói sẽ bốc lên ở ống khói Nhà nguyện Sixtine: nếu khói đen là mật nghị chưa bầu được Giáo hoàng, nếu khói trắng là mật nghị đã bầu được Tân Giáo hoàng.
Khi khói trắng bốc lên, từ ban công của Đền thờ Thánh Phêrô một đại diện Hồng y đoàn sẽ tuyên bố bằng tiếng Latinh Habemus papam (Chúng ta có Giáo hoàng). Tân Giáo hoàng sẽ chọn tên và mặc áo chùng trắng, ngài sẽ có bài phát biểu đầu tiên trước giáo dân.
Ai có thể kế nhiệm Đức Phanxicô?
Trên lý thuyết, tất cả các ông đã rửa tội đều có thể là ứng viên Giáo hoàng, nhưng theo truyền thống từ hàng trăm năm, Giáo hoàng được chọn giữa các Hồng y và chỉ có một số Hồng y có khả năng làm Giáo hoàng. Trong những tháng gần đây, Đức Phanxicô mong người kế vị ngài có đường lối mục vụ giống ngài. Dù có một số chỉ trích, ngài được cho là người tiến bộ với những cải cách để phụ nữ có các địa vị có trách nhiệm trong Giáo hội, củng cố tính minh bạch tài chính, chống lạm dụng tình dục… Những cải cách ngài hy vọng không bị phá bỏ sau khi ngài ra đi.
Theo tờ báo Bỉ La Libre, ngài đã đưa ra một số điều khoản. Ngài gia hạn nhiệm kỳ của Hồng y niên trưởng Hồng y đoàn Giovanni Battista, người có vị trí trọng tâm trong mật nghị bầu Giáo hoàng tiếp theo, vị trí này giúp Hồng y có ảnh hưởng lớn hơn trong việc bầu Giáo hoàng.
Về các ứng viên, có ba nhân vật đặc biệt trên bàn thảo luận: Pietro Parolin, Matteo Maria Zuppi và Pierbattista Pizzaballa. Hồng y Pietro Parolin người Ý, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao và là nhân vật thứ 2 của Vatican, nhưng ngài bị cho là quá “nhẹ” để có thể nắm bắt được diễn biến của Tòa Thánh. Người thứ hai là Tổng giám mục Bologna, người gần gũi Cộng đồng Sant’Egidio, một Hiệp hội Từ thiện công giáo. Người thứ ba là Thượng phụ La-tinh của Giêrusalem, 58 tuổi, người trẻ nhất ở địa vị này.
Giuse Nguyễn Tùng Lâm dịch
