Phỏng vấn Bà Diane Foley Chủ tịch Hội James W. Foley của những con tin
Bà Diane Foley mất người con trai, phóng viên người Mỹ James Foley bị Tổ chức hồi giáo cực đoan Daesh chặt đầu tháng 8 năm 2014 ở Idlib, Syria. Kể từ đó, bà thành lập Cơ quan hoạt động thay mặt cho các con tin và viết một tác phẩm cảm động về nỗi đau của bà trong tình trạng nước Mỹ đang bị rạn nứt bởi chiến dịch bầu cử tổng thống.
la-croix.com, Marie Boëton, 2024-10-18
Ngày 19 tháng 8 năm 2014, một ngày sau khi Daesh thông báo về vụ ám sát con trai bà, bà đã tuyên bố trước ống kính: “Chúng tôi cầu nguyện để cái chết của con trai chúng tôi có thể đoàn kết đất nước chúng ta. Con trai tôi không bao giờ muốn chúng ta oán giận. Chúng ta cầu nguyện để có sức mạnh để yêu thương.” Vào đúng thời điểm này, bà tìm đâu ra sức mạnh để nói những lời này?
Bà Diane Foley: Đêm hôm trước, tôi khóc suốt đêm. Sáng hôm sau tôi lấy hết can đảm, xin Chúa đi cùng với chúng tôi: chồng tôi và tôi ra trước nhà. Chúng tôi không nghĩ đến việc nhắc lại chuyện đáng tiếc đã xảy ra, chúng tôi phải rút từ đó điều gì tốt đẹp nhất cho tất cả. Đó là điều con trai chúng tôi mong muốn. Đó cũng là nhiệm vụ của chúng tôi, chúng tôi phải bảo vệ các con tin còn sống.
Các người chiến đấu cho Daesh đã công bố ai là người tiếp theo trong danh sách… Jim (biệt danh của James Foley) đã hy sinh mạng sống trong mong muốn thế giới thấy nỗi đau của người dân Syria và cho chúng ta thấy lòng trắc ẩn để hành động. Điều duy nhất chồng tôi và tôi làm lúc đó là giảm tình trạng đang căng thẳng ở làng quê chúng tôi. Nước Mỹ rơi vào tình trạng hỗn loạn… Sau cái chết của James, mạng xã hội gào thét đòi trả thù, một số còn kêu gọi đội biệt kích ra tay. Nhưng trên hết chúng tôi muốn xoa dịu mọi chuyện.
Trong thông điệp này, bà kêu gọi mọi người tiếp tục đoàn kết trong thời kỳ thử thách. Mười năm sau thì sao, nước Mỹ có chia rẽ hơn lúc đó không?
Rõ ràng là có vì nhiều lý do. Kể từ đó, cuộc tranh luận dân chủ đã bị tổn hại, đặc biệt trên mạng xã hội. Đó là những tiếng nói độc hại, chúng ta chỉ gặp những người có cùng suy nghĩ với chúng ta. Kết quả là chúng ta vẫn ở trong vòng an toàn của mình, rõ ràng, điều này làm tê liệt cuộc tranh luận. Hơn nữa, trong những năm gần đây, nước Mỹ đã chứng kiến sự gia tăng mạnh mẽ các ý tưởng cực hữu và phong trào theo chủ nghĩa thượng đẳng của người da trắng.
Thêm vào tất cả những điều này là nhiệm kỳ của Tổng thống Trump đã làm cho đất nước phân cực hơn. Ông chỉ làm người dân chia rẽ, trong khi chúng ta cần phải ngừng nhấn mạnh vào sự khác biệt để tôn vinh vào sự đa dạng của chúng ta! Nhưng tôi vẫn lạc quan, dù thành thật mà nói, bi quan sẽ dễ hơn nhiều! (Cười.)
Đức Phanxicô ngạc nhiên về đức tin của thân sinh ký giả James Foley
Điều gì làm cho bà hành động bất chấp mọi thứ?
Tôi vẫn lạc quan vì tôi tin ở mức độ cá nhân, người Mỹ vẫn có khả năng trao đổi quan điểm vượt lên những khác biệt của họ. Chẳng hạn, xét về mặt chính trị, tôi là người đối lập hoàn toàn với các bạn hàng xóm của tôi, nhưng tôi yêu họ. Chúng tôi trao đổi không khó khăn, chỉ cần sắp xếp mọi thứ.
Sắp xếp mọi thứ là gì?
Giữa những giá trị của họ – nhưng không phải của tôi – và con người của họ. Họ là những người rất quảng đại, nhiệt tình và chu đáo. Họ không chỉ nói về xác quyết của họ, dù sao đi nữa, tôi không đóng khung họ trong đó.
Bà có phân biệt một bên là căn tính, một bên là các ý kiến không?
Có, chúng ta có thể nói như thế. Để tiếp tục với ví dụ này, các bạn hàng xóm của tôi còn hơn cả ý kiến của họ. Tôi tin tưởng vào việc đặt mình vào vị trí của người khác. Điều này là cần thiết. Hãy bắt tất cả những người chê bai các nhà lãnh đạo của chúng ta. Đôi khi họ làm điều này một cách cực kỳ độc ác, thậm chí còn đưa ra những thuyết âm mưu điên rồ!
Tôi không nghĩ như vậy, tôi cố gắng đặt tôi vào vị trí của một người Mỹ rất nghèo, một bà mẹ đơn thân chật vật mưu sinh, tôi nghĩ khi họ thấy một số dân biểu nào đó lợi dụng chức vụ vì mục đích cá nhân – và không may lại có những chuyện này – chúng ta hiểu họ đã có một hình ảnh rất xấu về các nhà lãnh đạo chúng ta. Dù tôi không muốn ở trong tình trạng cay đắng và oán giận này, nhưng có thể hiểu một số người ở trong tình trạng này. Tôi không chia sẻ kết luận của họ nhưng ít nhất tôi có chìa khóa để hiểu. Đặt mình vào vị trí người khác là điều cần thiết.
Lời nhắn cuối cùng của ký giả James Foley
Bà là người ủng hộ đối thoại vô điều kiện, bà còn gặp ông Alexanda Kotey trong tù, một trong những người hành quyết con trai bà. Tháng 10 năm 2021 bà nói chuyện với ông trước khi ông bị tuyên án tù chung thân. Để làm gì?
Tôi muốn cố gắng hiểu làm thế nào họ lại làm một hành động kinh tởm như vậy. Bắt một người vô tội, tra tấn, giết chết… sao lại có thể làm được? Tôi hy vọng, khi gặp Alexanda Kotey, tôi sẽ hiểu rõ hơn quỹ đạo này, các giai đoạn cực đoan hóa, v.v. Trong tư cách bà mẹ, tôi muốn nói với Kotey, con trai tôi là một người đặc biệt như thế nào. James là phóng viên phi thường, James đi khắp hiện trường để nhìn thực tế dưới mọi góc độ.
James luôn nói với tôi: “Mẹ biết không, sự thật rất phức tạp.” Điều đó rất đúng… Trong sâu thẳm, trong chính cách tiếp cận của mình, Jim là người đối lập hoàn toàn với những kẻ tra tấn anh. Các chiến binh Daesh tin rằng họ có sự thật. Và họ tin chắc chỉ có một sự thật.
Trong thời gian bị bắt ký giả Mỹ James Foley lần chuỗi
Bà có thể xem kẻ tra tấn này là quỷ dữ và từ chối bất kỳ cuộc đối thoại nào. Làm thế nào để chúng ta vượt lên hận thù?
Câu hỏi lớn quá! Nhưng tôi chưa bao giờ cảm thấy mình phải cố gắng. Cho người khác xuống thành quái vật, không… Tôi chưa bao giờ nghĩ đến việc đó. Không. Tôi may mắn có được tấm lòng thương xót. Nhiều. Tôi là người có đức tin sâu sắc, và việc vượt lên hận thù là thách đố Tin Mừng mời gọi tôi thực hiện. Tôi lặp lại với chính tôi mỗi ngày: “Lạy Chúa, xin cho con là khí cụ hòa bình.” Tôi cũng nói với Kotey như vậy.
Ông đã phản ứng thế nào trước lòng trắc ẩn của bà?
Ông nói ông rất đau buồn trước đau khổ chúng tôi đã phải chịu vì ông. Ông kể với tôi, có lúc tôi làm ông nhớ đến mẹ ông. Khi tôi đi, ông bắt tay tôi dù điều này ngược với nguyên tắc của đạo hồi. Tôi chắc chắn có một cái gì đã phát triển trong tâm hồn ông.
James Foley, nạn nhân của những người man rợ
Bà vừa nói bà có khuynh hướng lạc quan hơn… dù bi quan thì dễ hơn. Cái gì làm lạc quan thành khó khăn?
Nó đòi hỏi hơn vì phải có nhiều cố gắng hơn. Bi quan tự nuôi sống nó, trong khi lạc quan đòi hỏi phải làm việc vì lợi ích chung, hành động theo quy mô của nó… Lạc quan có nghĩa là không ngừng tự hỏi bản thân: làm cách nào tôi có thể sửa chữa mọi thứ?
Vậy bà vẫn lạc quan trong những tuần lễ này, khi nước Mỹ sống trong tình trạng chờ đợi?
Dĩ nhiên sẽ không có gì dễ dàng, nhưng tất cả chúng ta đều có vai trò. Tôi từ chối tuyệt vọng.
Marta An Nguyễn dịch
Nhà báo James Foley bị nhóm bị Tổ chức giữa cực đoan giết năm 2014. Cùng với nhà văn Colum McCann, bà Diane Foley, mẹ của nhà báo viết quyển sách Người Mẹ Mỹ (American Mother) kể phiên tòa và cuộc gặp gỡ của bà với một trong những kẻ khủng bố đã giết con bà. Ed Alcock / © Ed Alcock/MYOP
