Các thần học gia làm việc như thế nào để khai triển tài liệu cuối cùng của Thượng Hội đồng
79 thần học gia tham dự các cuộc tranh luận trong phiên họp thứ hai của Thượng Hội đồng về tính đồng nghị sẽ kết thúc ngày 27 tháng 10 tại Rôma. Các chuyên gia có trách nhiệm đặc biệt: viết tóm tắt các cuộc thảo luận cho đến tài liệu cuối cùng.
la-croix.com, Mikael Corre, đặc phái viên thường trực tại Rôma, 2024-10-22
Phiên họp Thượng Hội đồng với sự hiện diện của Đức Phanxicô ngày 21 tháng 10 năm 2024. Andrew Medichini / AP
Ở Rôma, ngoài công việc chính thức tại Hội trường Phaolô VI rộng lớn gần Đền thờ Thánh Phêrô, còn có bốn diễn đàn thần học-mục vụ được tổ chức tại Viện Augustinianum và Trụ sở Dòng Tên tại Rôma ngày 9 và 16 tháng 10.
Rất được theo dõi, các hội nghị này tập trung vào việc chia sẻ trách nhiệm trong Giáo hội, thẩm quyền của giám mục, mối liên kết giữa các Giáo hội địa phương và Vatican… Một thành viên tham dự cho biết: “Đây là thời điểm cần làm sáng tỏ, tôi vui mừng vì cuối cùng thần học có chỗ đứng trong Thượng Hội đồng.”
Theo thần học gia Birgit Weilwe, “mọi thứ đang chuyển động” với phụ nữ ở Thượng Hội đồng
Trong Công đồng Vatican II, các giám mục đã được các các Hồng y Henri de Lubac và Joseph Ratzinger làm cố vấn thần học. Còn với Thượng Hội đồng này thì sao?
Rõ ràng là quy mô khác nhau – Công đồng quy tụ hơn 2.000 giám mục trong khi Thượng Hội đồng chỉ có khoảng 340 giám mục trong đó có 79 chuyên gia thần học từ khắp nơi trên thế giới về họp. Để tránh làm gián đoạn công việc đang diễn ra, năm thần học gia đồng ý nói chuyện với báo La Croix, họ xin được giấu tên.
Thu thập, phân loại, biên soạn, công bố
Các chuyên gia đã viết “tài liệu làm việc” dài 60 trang, làm cơ sở cho các cuộc thảo luận của Thượng Hội đồng. Kể từ đầu tháng 10, họ có mặt hàng ngày để làm sáng rõ công việc của 36 nhóm làm việc.
Con đường gập ghềnh của Thượng Hội đồng: Đức Phanxicô muốn thay đổi Giáo hội như thế nào
Chẳng hạn, ngày 15 tháng 10, bàn nói tiếng Anh đã xin chuyên gia người Úc Ormond Rush giải thích rõ hơn về Sensus fidei (cảm thức đức tin). Một nguồn tin nội bộ cho biết: “Trên thực tế, các chuyên gia hiếm khi được mời đến bàn thảo luận.” Các thành viên có thời gian rất hạn chế, họ chỉ có 3 phút để nói.
Cũng vậy với Phiên họp toàn thể. Trong một bài phát biểu rất đáng chú ý ngày 17 tháng 10, chuyên gia người Canada Gilles Routhier đã bảo vệ quyền tự lập lớn hơn cho các hội đồng giám mục, phải phù hợp với bộ giáo luật hiện hành. Nhưng sau mười lăm ngày tranh luận, đó là một trong những bài phát biểu đầu tiên của một thần học gia tại Thượng Hội đồng.
Phụ nữ ngày càng mất kiên nhẫn tại Thượng hội đồng… và ở bên ngoài
Giống như năm ngoái, một số chuyên gia, giáo sư từ các trường đại học danh tiếng cho biết họ “thất vọng” và cảm thấy bị bó buộc trong “công việc rất lệ thuộc”: thu thập, phân loại, sắp xếp, tải các báo cáo trao đổi lên đám mây (“máy chủ từ xa”). Theo phương pháp luận của Thượng Hội đồng, vai trò của thần học gia là “sắp xếp, phân tích và tổng hợp tất cả các tài liệu (gồm cả những bài can thiệp tự do), trên cơ sở Kinh thánh và Truyền thống tích cực của Giáo hội”.
Tóm lại, các thành viên Thượng Hội đồng nói, các thần học gia viết. Nhưng các thần học gia có vai trò gì trong công việc này?
Vẫn còn hơi mờ. Ngày 9 tháng 10, một ủy ban giám sát đã được bầu, ngày 18 tháng 10, Hồng y Jean-Marc Aveline giáo phận Marseille và thành viên của ủy ban giải thích: “Mục đích là đảm bảo có ít khoảng cách nhất có thể, dù luôn có khoảng cách giữa văn bản được đề xuất và các cuộc thảo luận.” Phiên bản đầu tiên của tài liệu cuối cùng sẽ được gởi đến Thượng Hội đồng ngày thứ hai 21 tháng 10 và sẽ được sửa đổi cho đến cuối tuần. Một chuyên gia quen thuộc với các Thượng Hội đồng nhận xét: “Nhưng nếu toàn bộ văn bản không tương ứng với bầu khí chung của các cuộc tranh luận, thì sẽ rất căng thẳng.”
Các thần học gia thấy mình ở đầu ngọn sóng. Một mặt, họ được yêu cầu phải báo cáo trung thực các cuộc tranh luận. Ngày 16 tháng 10, linh mục thần học gia Dario Vitali, điều phối viên các chuyên gia giải thích: “Họ phải công nhận sự đồng thuận đang trưởng thành trong Thượng Hội đồng để văn bản có thể phát triển một cách mạch lạc”. Nhưng mặt khác, công việc của họ cũng là làm sáng tỏ và phát triển các trực giác được thể hiện, bằng cách tái cấu trúc chúng, để thực hiện mong muốn lớn lao nhưng vẫn còn hơi mơ hồ về tính đồng nghị này.
Các thách thức rất quan trọng. Một chuyên gia cho rằng Thượng Hội đồng này được xem là một cố gắng thành công nhất cho đến nay nhằm chống lại nạn lạm dụng trong Giáo hội, cả về tình dục lẫn quyền hành. Trong các diễn đàn thần học ngày 9 và 16 tháng 10, các giám mục có mặt được khuyến khích thay đổi thái độ, “trở thành anh em”, chia sẻ trách nhiệm, không giấu giếm bất cứ điều gì.
Thần học mới được trình bày ở đây nhằm mục đích chú ý hơn đến bối cảnh, đến sự cân bằng quyền lực… Với thần học mới này, Giáo hội không còn tưởng tượng ra những nguyên nhân ngoại sinh dẫn đến cuộc khủng hoảng nghiêm trọng đã trải qua, phổ biến các ý tưởng của Tháng Năm 68 (cấm không được cấm), các lệch lạc cá nhân. Nhưng ngược lại, bây giờ Thượng Hội đồng đặt câu hỏi sâu sắc về chính tổ chức của chính mình. Để phân cấp? Thượng Hội đồng có thời hạn đến ngày 27 tháng 10 để cho biết họ muốn đi bao xa.
Giuse Nguyễn Tùng Lâm dịch
