Ngày Thế Giới Trẻ: Giáo hội đối diện với thách thức của “thế hệ Z”
Ngày 27 tháng 5 ở Saint-Germain-des-Fossés (Allier), các bạn trẻ của cộng đồng Thánh Gioan sẽ lên đường đi Lisbon bằng xe 4L, dừng chân tại nhà hưu dưỡng của các Tiểu Muội Người Nghèo. Denis Meyer/Hans Lucas
Đại hội Giới trẻ Thế giới khai mạc ngày thứ ba 25 tháng 7, trước một tuần tại các giáo phận Bồ Đào Nha theo phong cách được tổ chức lại để đáp ứng mong chờ của các bạn trẻ tham dự. Ngoài sự kiện này, báo Thập giá (La Croix) quan tâm đến cách mà Giáo hội ngày nay tìm cách để thích ứng với ‘thế hệ Z’ đang đi tìm một chiều ngang.
la-croix.com, Malo Tresca và Juliette Vienot de Vaublanc, 2023-07-24
Cô Charlotte, 18 tuổi, nữ sinh viên luật tại Đại học Panthéon-Assas ở Paris muốn chặn mọi hiểu lầm về ‘thế hệ Z’, cô giải thích: “Khi chúng tôi nói mối quan hệ của Giáo hội với ‘thế hệ Z’ là chúng tôi muốn nói đến độ tuổi của thế hệ này, các em sinh ra từ năm 1997 đến 2010.” Một vài ngày trước khi đi Lisbon dự Ngày Thế Giới Trẻ đầu tiên của cô, cô thấy chương trình có nhiều buổi diễn thuyết cô rất thích.
Là con út trong gia đình công giáo giữ đạo, cô thấy có dấu hiệu cho thấy Giáo hội đã tìm cách đầu tư, ‘chắc chắn là nhiều hơn trước, vào những chủ đề thực sự quan tâm đến những người trẻ ở độ tuổi của cô’. Chăm sóc hành tinh, tham gia của người trẻ trong xã hội, chống lạm dụng trong Giáo hội… Đối với các nhà tổ chức, thách thức của những Ngày Thế Giới Trẻ này – dự trù có hơn 40.000 thanh niên nam nữ tham dự – sẽ thành công trong việc thu hút và đoàn kết các bạn trẻ công giáo phần lớn là thiểu số trong xã hội hiện nay.
Thay đổi lại giáo lý
Sự kiện đáng chú ý của lần này là từ hai năm nay, các bạn trẻ đã liên kết chặt chẽ hơn nhiều với những suy tư về chương trình dạy giáo lý. Sẽ không chỉ liên quan đến các chủ đề nhạy cảm – như hệ sinh thái toàn diện… -, nhưng với các chủ đề cần sửa đổi để thích ứng hơn với một thế hệ không thiên về những giáo lý quá theo “’đường dọc”. Linh mục Vincent Breynaert, giám đốc Cơ quan Toàn quốc về Phúc âm hóa Giới trẻ và Ơn gọi của Hội đồng Giám mục Pháp giải thích: “Trong các bài giáo lý, mỗi giám mục sẽ có thời gian trao đổi với giới trẻ trong mong muốn có một đối thoại đích thực với họ.”
Nói chung các nỗ lực này là một phần suy tư của các nhân vật trong Giáo hội khởi xướng cách đây vài năm, về cách phù hợp nhất để đối diện với thế hệ mới này. Theo cô Raphặlle Fontenaille, nghiên cứu sinh tiến sĩ xã hội học, thì đây là một thế hệ “cực kỳ đa dạng, họ không ngần ngại dấn thân”. Các sáng kiến dành cho họ đang lan rộng ở Pháp: trong giới hướng đạo Pháp, nơi mang lại niềm tự hào cho những thách thức của chuyển đổi sinh thái, cũng như trong các giáo xứ và ban tuyên úy, nơi tổ chức các hội nghị về các chủ đề mà đôi khi cho đến nay bị cho là cấm kỵ trong Giáo hội như nữ quyền, giới tính…
Theo một số nhà lãnh đạo công giáo, ngoài nội dung của các chủ đề, việc nói với những người trẻ tuổi từ 13 đến 26 tuổi này cần phải bắt đầu với những thay đổi căn bản hơn. Cộng đồng Emmanuel đã thực hiện tốt điều này, họ đã nghiên cứu lại công thức các buổi họp dành cho các người trẻ tuổi từ 18-25. Linh mục Augustin Servois của cộng đồng Emmanuel nhớ lại: “Chúng tôi nhận ra Diễn đàn Thanh niên của chúng tôi ở Paray-le-Monial đã bị hụt hơi. Các con số bị đình trệ, phạm vi xã hội học bị thu hẹp chỉ còn một nhóm cốt lõi là những người trẻ tuổi từ các gia đình giữ đạo. Sau hai năm suy tư, chẩn đoán được đưa ra: Diễn đàn Thanh niên này để quá nhiều chỗ cho trí tuệ”.
Để “tạo lại cân bằng giữa cơ thể-đầu-tim”, chương trình đã thay đổi hoàn toàn. Số lượng bài học giảm dần, nhường chỗ cho các hoạt động sáng tạo: khiêu vũ, thể thao, làm gốm… Các buổi diễn thuyết lớn quy tụ hàng ngàn người dưới căn lều lớn đặt ở trung tâm nay không còn, bây giờ là các nhóm nhỏ với khoảng một trăm người tham gia. Thời gian cho các hoạt động trước đây một giờ, bây giờ giảm xuống. Linh mục Jean-Emmanuel Garreau, cha xứ ở Tours và là tuyên úy của giới trẻ giải thích: “Thế hệ này là thế hệ siêu kết nối, họ có mối quan hệ đặc biệt với thời gian: không phải vô cớ mà thế hệ này có biệt danh là những người zappeur, khi có một điều gì không làm họ hứng thú nữa, họ sẽ bỏ đi và làm chuyện khác.”
“Một chút zapping”
Linh mục Augustin Servois thừa nhận bản thân đã cảm thấy ‘lạc lõng’ với nghi thức cầu nguyện mới ở Paray, có một chút gì đó như zapping. Ông Jean-Louis Schlegel, nhà xã hội học về tôn giáo đồng ý: “Nhưng đó là nhịp điệu của thời đại được đánh dấu bởi mạng xã hội… của những thách thức khi khi chúng ta đi vào không gian ảo mới – TikTok, YouTube, Instagram. Một số người có ảnh hưởng đã thành công lớn lao trong lãnh vực này, vượt ra ngoài giới trẻ vẫn còn tin vào đạo.” Trong số những người nổi tiếng có linh mục Matthieu Jasseron, linh mục Paul-Adrien d’Hardemare Dòng Đa Minh hoặc Sơ Albertine Debacker… Các sáng kiến cá nhân với thành công rực rỡ mà – không phải tất cả mọi người đều đồng ý – được Hội đồng Giám mục khuyến khích. Linh mục Breynaert khẳng định: “Vì ‘lục địa thứ sáu’ là nơi mà Tin Mừng cũng có thể được rao giảng.”
Mất nhiều điểm mốc
Ngoài những thử nghiệm về những cách thức mới để nói chuyện với thế hệ Z, Giáo hội cũng phải đối diện với những mong chờ mới về việc đồng hành. Linh mục Jean-Emmanuel Garreau, giáo sư thần học tại Học viện Công giáo Paris nói ngài bị thu hút bởi việc tìm kiếm đạo đức cao cả hơn, ngài nhấn mạnh: “Những người trẻ tuổi này đang tìm kiếm những chuẩn mực, trong một kiểu phong trào phản văn hóa chống lại chủ nghĩa tự do về đạo đức và kinh tế.”
Một chẩn đoán được linh mục Augustin Servois, 39 tuổi cùng chia sẻ: “Bối cảnh của thuyết tương đối về luân lý của môi trường xung quanh thúc đẩy những kỳ vọng rất mạnh về mặt giáo lý, phụng vụ và an ninh luân lý.” Đến mức đôi khi có cảm giác như đang đối diện với những người trẻ, “những người được bảo phải thử bất cứ điều gì họ muốn, và những người bước ra khỏi tuổi vị thành niên sợ hãi như những đứa trẻ bị tổn thương… Sau đó, một số người hướng về Giáo hội, mong đợi Giáo hội đưa họ ra khỏi ‘địa ngục’ này và chỉ cho họ con đường dẫn đến hạnh phúc”.
Theo ý kiến của một số linh mục, những người trẻ này diễn tả tâm trạng của mình một cách tự do hơn nhiều, những người mà áp lực khi đó có thể rất lớn để tìm ra giọng điệu phù hợp. Linh mục Garreau nói: “Họ đòi hỏi một quan tâm đặc biệt, và gần như một đòi hỏi tháp tùng cá nhân.”
Cha thừa nhận: “Giáo hội vẫn còn lâu mới hiểu hết thế hệ Z là gì.” Tuy nhiên, linh mục tự tin về các nguồn lực mà từ đó các bạn trẻ này có thể rút ra cho tương lai. Nhà thần học minh họa: “Chúng ta có thể so sánh những người lớn tuổi của họ với thế hệ Xuất hành, những người đã chết trong sa mạc sau khi trải nghiệm sự tự do phi thường ở đó, đến mức say mê những thứ thái quá (thờ hình tượng, bò vàng…). Chính con cháu họ – thế hệ Y, Z – sẽ là những người đầu tiên biết đến miền đất hứa, những người tiên phong của thời đại mới.”
Một thế hệ đa nguyên và siêu kết nối
Thế hệ Z là những người sinh từ năm 1997 đến 2010, dù giới hạn tuổi này có khi thay đổi một hoặc hai năm tùy thuộc vào các định nghĩa.
Số nhiều, siêu kết nối – do đó họ có biệt danh là “Zoomer” hoặc “Zapper” – họ ra đời khi truyền thông kỹ thuật số đã được thiết lập vững chắc trong xã hội.
Thế hệ này nhạy cảm với các vấn đề chính của thời đại: sinh thái học, nữ quyền, các vấn đề giới tính. Họ được xem là ít tuân thủ hơn những người đi trước và tự do hơn trong đạo đức. Họ xem trọng ý nghĩa được trao cho công việc của họ.
Marta An Nguyễn dịch
