Các hồng y các bên khác nhau đồng ý việc từ nhiệm của giáo hoàng không nên được biến thành thông lệ
cruxnow.com, Elise Ann Allen, 2023-01-13
Đức Phanxicô trong tang lễ của Đức Bênêđictô XVI ngày 5 tháng 1 tại Quảng trường Thánh Phêrô / Andrew Medichini/AP
Hai hồng y nổi tiếng, một được xem là người thường bất đồng với Đức Phanxicô và một được xem là người trung thành với ngài, đã đồng ý việc từ nhiệm của giáo hoàng không nên trở thành tiêu chuẩn trong Giáo hội công giáo, nhưng họ khác nhau về sự cần thiết của các quy tắc mới khi sự việc này xảy ra.
Ngày thứ ba 10 tháng 1, hồng y Müller và hồng y Ghirlanda đã phát biểu trong buổi hội thảo giới thiệu quyển sách Papa non più Papa (Giáo hoàng không còn là Giáo hoàng, nxb. Viella), một tập hợp những suy tư của các nhà giáo luật, thần học và chuyên gia về việc từ nhiệm của giáo hoàng và những hệ quả của việc này. Hồng y Gerhard Müller, cựu Bộ trưởng bộ Giáo lý Đức tin cho biết ngài không nghĩ các tiêu chuẩn mới là cần thiết vì việc từ chức của một giáo hoàng là “điều gì đó đặc biệt ngoại lệ”.
Ngài nói: “Giáo hoàng luôn là người cuối cùng quyết định theo lương tâm của mình, và vì thế, không có quy tắc nào có thể ấn định được, không thể và vì lý do đó, tôi phản đối quy định này. Đối với những trường hợp ngoại lệ, chúng ta không dự trù trước vì đây là ngoại lệ.”
Tuy nhiên, hồng y Dòng Tên người Ý, Gianfranco Ghirlanda, nhà giáo luật nổi tiếng và là cộng sự viên cao cấp của Đức Phanxicô lại có quan điểm ngược lại, ngài cho rằng, “một luật xác định vị trí của giáo hoàng đã từ nhiệm sẽ là cơ hội” để tránh mọi “mơ hồ”.
Cả hai hồng y đều đồng ý việc giáo hoàng từ nhiệm không nên thành thông lệ mà nên là một ngoại lệ, giáo hoàng chỉ từ chức trong trường hợp thực sự không thể hoàn thành nhiệm vụ của mình.
Trong nhận xét của ngài, hồng y Müller nói, dù ngài tôn trọng quyết định từ chức của Đức Bênêđictô XVI, nhưng “sự từ nhiệm thường xuyên của giáo hoàng vì những lý do chủ quan, sự ra đi trong trường hợp nghỉ hưu xứng đáng, không thể bắt nguồn hoặc được xem là hợp lý.”
“Cả thẩm quyền giáo hoàng cũng như năng lực phi thường của ngài với tư cách là nhà thần học ở cấp độ tiến sĩ Giáo hội đều không thể đưa ra một điều mới lạ làm giảm bản chất của thừa tác vụ bí tích… bằng cách phân chia nó cho hai hoặc ba người với những mức độ khác nhau tham dự vào dần.”
Hồng y Müller nhấn mạnh, không còn là “giáo hoàng” sau khi đã nghỉ hưu, nhưng “luôn và chỉ có một giáo hoàng, là người mà trong nhân vị của ngài là nguyên tắc và nền tảng hữu hình của sự hiệp nhất của họ trong Chúa và mầu nhiệm hiệp thông của tất cả các Giáo hội địa phương”.
Hồng y Müller mô tả Giáo hội như một cộng đồng hữu hình và là con đường cứu rỗi, không chỉ thể hiện qua các biểu tượng của giáo hoàng như nhẫn Ngư phủ hay huy hiệu giáo hoàng mà còn qua các biểu tượng phụ như chiếc áo chùng trắng và chức vụ giáo hoàng mà theo ngài, trong thời đại truyền thông của chúng ta phải được rõ ràng.
Hồng y Müller tuyên bố: “Tôi không thể chấp nhận danh hiệu ‘giáo hoàng danh dự’, gọi như thế là ‘sai’ và ‘không chính xác’ vì chỉ có một giáo hoàng.
Hồng y cũng không đồng ý giáo hoàng danh dự mặc áo chùng trắng như Đức Bênêđictô XVI đã mặc, ngài lập luận việc từ nhiệm “không được xem xét đầy đủ về mặt giáo điều hoặc thần học”.
Ngài nói, việc mỗi giáo hoàng từ nhiệm sẽ phải tự quyết định xem mình sẽ tiếp tục như thế nào, ngài cho rằng việc từ nhiệm luôn là ngoại lệ hiếm hoi và hy vọng “tất cả giáo hoàng sẽ kết thúc sứ vụ của mình cho đến chết”.
Ngài cho rằng, Giáo hội không nên đi theo thế gian và hoạt động như bất kỳ công ty doanh nghiệp nào khác, nơi các ông chủ và giám đốc điều hành đến rồi đi, vì Giáo hội không phải là thể chế trần tục nhưng là thiêng liêng.
Trong nhận xét của mình, hồng y Ghirlanda đồng ý với hồng y Müller, “chúng ta hoàn toàn không thể xem việc từ nhiệm là một chuyện bình thường”.
Ngài khẳng định: “Ngày nay nó thực sự tạo chấn thương và mơ hồ, không phải vì Đức Bênêđictô XVI muốn như vậy, nhưng vì toàn bộ tình huống này đã bị các nhóm không chấp nhận tân giáo hoàng lợi dụng. Họ đã biến tất cả những chuyện này thành công cụ, mọi chuyện liên quan đến việc từ nhiệm của Đức Bênêđictô XVI trong cuộc bầu chọn Đức Phanxicô, lợi dụng những tuyên bố và thực thể mà họ có thể lợi dụng để tạo sự mơ hồ này. Chính những nhóm này đã tạo ra mất đoàn kết”.
Hồng y Ghirlanda nghĩ các hồng y, đặc biệt các hồng y ở Rôma nên nói chuyện với giáo hoàng một khi giáo hoàng cân nhắc việc từ nhiệm, ngài nói: “Rõ ràng giáo hoàng không đệ đơn từ chức để được các hồng y chấp thuận, nhưng ý kiến của họ sẽ hữu ích và có thể giúp tiến trình chuyển tân giáo hoàng diễn ra suôn sẻ.”
Ngài cũng đồng ý với hồng y Müller, trang phục và tước hiệu của giáo hoàng nghỉ hưu nên được xem xét lại để đảm bảo không có việc nghĩ rằng “quyền tối thượng bị chia sẻ” giữa giáo hoàng tại chức và giáo hoàng nghỉ hưu. Hồng y cũng không đồng ý dùng thuật ngữ ‘Đức Thánh Cha’ để gọi một giáo hoàng nghỉ hưu, như đã làm với Đức Bênêđictô XVI, ngài cho rằng thuật ngữ này chỉ nên được dùng cho giáo hoàng tại chức vì ngài là “giáo hoàng duy nhất”.
Hồng y Ghirlanda nhắc lại việc từ nhiệm của giáo hoàng là một ngoại lệ: “Chúng ta chỉ có một giáo hoàng trong 10 năm, không phải giáo hoàng một nửa, giáo hoàng một phần tư hay giáo hoàng một phần mười hai, chúng ta có một giáo hoàng la-mã.”
Rất nhiều người hiện đang tự hỏi liệu chính Đức Phanxicô có từ nhiệm hay không, hồng y Ghirlanda trích lời của ngài: “Đúng vậy, Đức Phanxicô đã nói chúng ta không cai trị bằng đầu gối, nhưng bằng đầu óc. Bạn có thể là giáo hoàng rất giỏi bằng cách dùng đầu óc và di chuyển trên xe lăn.”
Ngài đổ lỗi cho các phương tiện truyền thông đại chúng đã tạo ra một làn sóng “những ý kiến mà tôi nói một cách công khai, đôi khi là sai,” và cuối cùng là vô ích trong việc thảo luận các vấn đề phức tạp như phải làm gì với một giáo hoàng nghỉ hưu.
Ngài nói, sự chia rẽ đã tạo ra giữa Đức Phanxicô và Đức Bênêđictô XVI, “thực sự rất đau đớn, vì đúng là Đức Bênêđictô không có những ý định đó, nhưng chúng ta đang sống trong thời đại mà mọi thứ bị công cụ hóa, vì thế phải là một chuyện gì đó thực sự đặc biệt khi một giáo hoàng cho rằng ngài nên từ chức”.
Các diễn giả khác tại trong buổi giới thiệu sách ngày thứ ba còn có ông Andrea Riccardi, người Ý, nhà sáng lập và lãnh đạo cộng đồng Sant’Egidio, cũng bày tỏ ý kiến tương tự, ông đồng ý việc từ nhiệm của Đức Bênêđictô XVI đã tạo ra một chút “hỗn loạn” và cần có sự tách biệt nhiều hơn trong các hành vi và biểu tượng của một giáo hoàng tại vị và giáo hoàng đã nghỉ hưu.
Giuse Nguyễn Tùng Lâm dịch
Bài đọc thêm: Theo hồng y Hollerich, Đức Phanxicô sẽ không từ nhiệm
