Aquila, nơi làm cho Giáo hội run sợ (hoặc không)
Tin tức Vatican dưới con mắt của phóng viên chúng tôi tại Rôma. Giữa các tân hồng y, chuyến đi đến Aquila, cuộc họp đặc biệt về việc cải cách Giáo triều của các hồng y từ khắp thế giới về, mùa tựu trường của giáo hoàng, những chuyện hiếm khi được xem xét kỹ lưỡng như thế…
lavie.fr, Marie-Lucile Kubacki, Rôma, 2022-08-26
Aquila là thị trấn nhỏ ở Abruzzo, Ý, nổi tiếng vì hai lý do. Đầu tiên là trận động đất khủng khiếp năm 2009 đã phá hủy trung tâm thành phố thời Trung cổ làm cho hơn 300 người thiệt mạng và 2.000 người bị thương.
Thứ hai là ở đó có vương cung thánh đường Mẹ Maria Collemaggio, nơi có mộ của giáo hoàng Celestin V, giáo hoàng duy nhất trước Đức Bênêđíctô XVI đã từ nhiệm hơn bảy thế kỷ trước. Năm 2009, ngay sau trận động đất, Đức Bênêđíctô XVI đến Aquila, ngài đã đặt dây pallium của ngài trên mộ người tiền nhiệm ngoài khuôn khổ này, bốn năm trước khi ngài bàn giao lại quyền lực của mình. Nhìn lại, cử chỉ này được xem như một lời tiên tri.
Vương cung thánh đường Mẹ Maria Collemaggio
Kết thúc lập trình các giáo hoàng danh dự?
Đến lượt mình, Đức Phanxicô tuyên bố ngài sẽ đến đó ngày 28 tháng 8 năm 2022, giữa công nghị phong 20 tân hồng y, bỏ phiếu về việc phong thánh cho Giovanni Battista Scalabrini, người sáng lập Dòng Thừa sai Thánh Charles, và Artemide Zatti, y tá Salêdiêng, và một cuộc họp đặc biệt kéo dài hai ngày, với các hồng y trên khắp thế giới về họp về vấn đề cải cách Giáo triều. Vì thế ngài đã khuấy lên đủ thứ tin đồn ở nơi tiêu biểu cho thể thao quốc gia này.
Một giáo hoàng lớn tuổi, ngày càng đi đứng khó khăn sẽ là tâm điểm của điều mà nhiều người cho là động đất đối với Giáo hội (lần người tiền nhiệm của ngài từ nhiệm) ngay giữa hai cuộc họp của các hồng y đã làm rung chuyển Thành phố Vatican. Đặc biệt là kể từ năm 2013, cũng trong một cuộc họp công khai (để xác nhận các đề xuất về việc phong thánh) mà Đức Bênêđíctô XVI đã công bố việc từ nhiệm của ngài bằng tiếng Latinh.
Một bầu khí trở nên nặng nề với những câu hỏi
Tuy nhiên, trong một phỏng vấn vào giữa tháng 7 năm 2022 với hãng tin truyền thông Tây Ban Nha TelevisaUnivision (một tập đoàn truyền thông nói tiếng Tây Ban Nha), ngay sau khi thông báo về chuyến thăm mục vụ này, khi câu hỏi được đặt ra, Đức Phanxicô xem đây là một “trùng hợp ngẫu nhiên” về việc ngài đi Aquila giữa thời gian công nghị.
Ngài nói về một khả năng từ nhiệm: “Trong lúc này tôi không có cảm tưởng Chúa đòi hỏi tôi. Nếu tôi cảm thấy Chúa đòi hỏi, tôi sẽ từ nhiệm.” Những từ tương ứng với những gì ngài lặp đi lặp lại nhiều lần từ 10 năm nay, dưới dạng: từ bỏ, tại sao không?, nhưng chưa phải bây giờ.
Nhưng chúng ta không vặn vẹo theo tin đồn một cách dễ dàng như vậy. Như việc hồng y Becciu cho biết, Đức Phanxicô đã gọi điện thoại xác nhận không những hồng y sẽ tham dự công nghị 27 tháng 8 năm 2022 (đã đăng trên Vatican News), mà còn có ý định để hồng y tái hòa nhập vào Hồng y đoàn (không phủ nhận cũng như không xác nhận), trong khi hồng y là một trong những bị cáo trong phiên tòa chưa kết thúc. Hồng y dính líu vào tội tham ô và lạm dụng quyền lực, hồng y luôn phủ nhận chuyện này, cho mình là “nạn nhân của một âm mưu”. Đây là một trong những “điều kỳ lạ” nhỏ hoặc những quyết định có vẻ hơi vội vàng, nuôi dưỡng bầu khí nghi vấn vốn đã nặng nề với những câu hỏi.
Các âm mưu của Vatican: bất chấp vụ tham nhũng khổng lồ, Đức Phanxicô mời hồng y Becciu dự công nghị
Những lời nói lặp đi lặp lại
Thay vì sa lầy trong những phỏng đoán lộn xộn, tốt hơn chúng ta nên kiểm tra sự thật. Cuộc họp các hồng y ngày 29 và 30 tháng 8 năm 2022 như tiếng vang của công nghị ngoại thường năm 2015, nơi tất cả các hồng y trên thế giới đã gặp nhau để nói về cải tổ. Điều này đã được nhấn mạnh qua sự can thiệp của một số hồng y vào các dự án lớn của cuộc cải cách sau đó (tài chính, cải cách Giáo triều, đấu tranh chống lạm dụng tình dục và bạo lực trong Giáo hội).
Kể từ năm 2015, cuộc cải cách tài chính đã đạt được những tiến bộ đáng kể và Tông hiến mới ấn định khuôn khổ của Giáo triều đã được công bố. Nếu công việc đã làm xong, vì sao lại triệu tập hồng y trên toàn thế giới để thảo luận? Đó là việc xuất bản một văn bản không đưa ra lời nói cuối cùng của một cuộc cải cách phức tạp như vậy. Và trên hết, Đức Phanxicô rất muốn vạch một con đường cho Giáo hội trong tương lai, dựa trên những trực giác lớn có trong Hiến chế mới. Nghịch lý thay, khi mọi ánh mắt tập trung (hiệu ứng Aquila) vào cuối triều giáo hoàng, thì hình như ngài muốn tạo một xung động mới.
Thế hệ Bergoglio
Thêm nữa, bộ mặt của hồng y đoàn đã thay đổi. Kể từ khi bắt đầu triều giáo hoàng của ngài, Đức Phanxicô đã phong 122 hồng y, gồm 95 cử tri, nhưng một số đã vượt qua giới hạn tuổi trong thời gian chờ đợi, sẽ có 83 hồng y cử tri vào cuối mùa hè (trong tổng số 132) đã được ngài chọn, tức là khoảng hai phần ba hồng y đoàn (một phần ba nhỏ do Đức Bênêđíctô XVI bổ nhiệm và dưới 10% là do Đức Gioan-Phaolô II).
“Thế hệ Bergoglio” này là chân dung các mục tử và nhà truyền giáo, nhiều hồng y đến từ Châu Mỹ La-tinh và Châu Á hơn thế hệ trước. Như nhà biên tập và tiểu luận Massimo Franco đã lưu ý trong một cuộc phỏng vấn với báo La Vie, “các hồng y sẽ được bổ nhiệm rất đa dạng và không biết nhau, có nguy cơ bị các đại cử tri tạo ảnh hưởng trong mật nghị tiếp theo.”
Sáng tạo lại guồng máy quản trị của giáo hoàng
Vì thế cuối tuần này là cơ hội tuyệt vời để tìm hiểu nhau, đặc biệt là trong bối cảnh thời điểm ít nhiều đã xa khi các hồng y sẽ phải bầu giáo hoàng tiếp theo. Đó cũng là dịp để thấy sự xuất hiện của các tính cách, trào lưu và các đường lối lớn. Một quan sát viên ở Vatican nói: “Một buổi diễn tập chung. Buổi diễn tập của một ban nhạc phải học để cùng đàn chung với nhau. Và bây giờ, đó là giả thuyết nghiêm túc duy nhất được đưa ra về sự kiện này.
Giuse Nguyễn Tùng Lâm dịch
Bài đọc thêm: Từ nhiệm: các chuyên gia soạn thảo các dự luật về quy chế cho giáo hoàng nghỉ hưu
