Vatican Insider | Giacomo Galeazzi
Một giáo hoàng của thánh Inhaxiô và Đức Mẹ. Các bài linh thao và một lòng sùng kính Đức Mẹ Luján có ảnh hưởng đến gốc rễ thiêng liêng của Đức Giáo hoàng Phanxicô. Tờ Vatican Insider trao đổi với 4 học giả hàng đầu về triều giáo hoàng của Đức Jorge Mario Bergoglio, để nêu bật một vài đặc tính đặc biệt của cuộc hành trình của ngài.
Andrea Riccardi, một sử gia về Kitô giáo và là người sáng lập Cộng đoàn Sant’Egidio, đã nêu bật ảnh hưởng của thánh Inhaxiô thành Loyola lên đường thiêng liêng của Bergoglio trong nhận thức của giáo hoàng và trong việc ngài tự gọi mình là ‘người của Kinh thánh’. Thêm vào đó, một ‘lòng sùng kính Đức Mẹ sâu sắc’ đã thể hiện rõ chủ yếu trong cảm nghiệm của Đức Bergolio tại đền thánh Đức Mẹ Luján ở Argentina, và đặc biệt là trong lòng tin chắc của ngài rằng Đức Trinh nữ Maria hành động như người mẹ che chở con mình trong những thời điểm nguy khó.
Alberto Melloni, giáo sư lịch sử Kitô giáo tại Đại học Modena và Reggio Emilia, ở trong ban Đa dạng Tôn giáo và Hòa bình của UNESCO tại Đại học Bologna và Trưởng Học viện Khoa học Tôn giáo Gioan XXIII. Melloni thấy ở Đức Phanxicô ‘một dấu ấn mạnh mẽ và nhẹ nhàng theo tinh thần Đức Mẹ của cộng đồng Công giáo ở Nam Mỹ, và từ đó là một sự sùng kính dựa trên cảm giác hơn là vẻ bề ngoài: một Đức Trinh nữ Maria như một người mẹ chứ không phải như một người làm phép lạ.’ Đức Giáo hoàng Phanxicô ‘toát ra một lòng mộ đạo bình dân với các bí tích và có một nhạy cảm phụng vụ hậu Công đồng rõ ràng’, theo lời Melloni. ‘Jorge Mario Bergoglio được phong linh mục năm 1969, nên ngài là giáo hoàng đầu tiên trong lịch sử chưa từng cử hành thánh lễ theo nghi thức misa của thánh giáo hoàng Piô V.’
Đồng bạn trong Dòng Tên, linh mục Antonio Spadaro, giám đốc Civiltà Cattolica, đã nối kết hai điểm quy chiếu đường thiêng liêng của Đức Phanxicô lại với nhau. ‘Trong linh thao, nhắc đến Đức Mẹ là việc căn bản thiết yếu,’ Cha Spadaro chỉ ra như thế. ‘Thánh Inhaxiô đã không ngừng khuyến khích chúng ta nói chuyện với Đức Trinh nữ Maria và ở những thời điểm mấu chốt của linh thao đều luôn nhắc đến Đức Mẹ. Đức Phanxicô đặc biệt sùng kính Đức Mẹ Cởi nút thắt và thường xuyên đi hành hương đến đền Đức Bà Cả, một địa điểm quan trọng với các tu sỹ dòng Tên, bởi đó là nơi thánh Inhaxiô cử hành thánh lễ đầu tay của mình.’
Cha Spadaro nhấn mạnh rằng, Đức Jorge Mario Bergoglio đã biến ‘truyền thống phụng vụ bình dân’ thành của riêng mình và ngài theo sát việc chầu Thánh Thể mỗi ngày, ‘một thời gian thanh lọc thiêng liêng, và chuẩn bị cho những quyết định và suy tính.’ Thực chất, đó là một linh đạo ‘đặt con người làm trung tâm điểm – chứ không chỉ là đối tượng’, Spadaro giải thích tiếp. ‘Ngài ưa thích dạng thần nghiệm Pháp hơn là truyền thống khổ hạnh đơn thuần trong Dòng Tên: thinh lặng bên trong và việc thực hành bên ngoài giúp chúng ta gắn mình vào đối thoại với Thiên Chúa, nhưng tự bản thân chúng thì chẳng có nghĩa gì.’ Điều này cho chúng ta thấy Jorge Mario Bergoglio ‘đã rút ra được sự uyên thâm của suy niệm Dòng Tên’ đến mức nào.
Giovanni Maria Vian, một sử gia về Kitô giáo và là trưởng biên tập của tờ L’Osservatore Romano, chỉ ra lòng biết ơn của Phanxicô dành cho ‘sự truyền tiếp đức tin do tay các phụ nữ’. Không phải ngẫu nhiên khi Đức Giáo hoàng nối kết chuyện này với những việc thời sơ khai. ‘Ngài trích một đoạn thư của thánh Phaolô nói về các phụ nữ đã truyền tiếp đức tin.’ Và nhận định cuối cùng, theo lời Vian, là một mảnh giấy mà Đức Giáo hoàng đặt vào một trong những kẽ hở của Bức tường Phía Tây. ‘Phanxicô đã ghi lại kinh Lạy Cha trên đó, và cụ thể là ngài đã viết bằng tiếng mẹ đẻ, thứ ngôn ngữ mà mẹ ngài đã dạy cho ngài đọc kinh đó. Điều này cho chúng ta thấy ‘linh đạo về Đức Mẹ của ngài và lòng sùng kính, giống như của thánh Inhaxiô, với các ảnh tượng Đức Trinh nữ Maria,’ bởi Đức Mẹ là mẫu gương cao nhất cho một môn đệ Chúa noi theo và là biểu tỏ hoàn hảo cho mối liên hệ giữa Do Thái giáo và Kitô giáo.’ Thật vậy, theo các giáo phụ, Đức Mẹ là Evà mới, và giáo hoàng Phanxicô phản ánh sự tượng trưng vô cùng phong phú này khi đồng nhất Đức Trinh Nữ Maria với Giáo hội.’
‘Đức Mẹ là hình mẫu tín hữu hoàn hảo, và là nối kết giữa Israel và Giáo hội.’ Linh đạo của Đức Phanxicô là ‘bước đi trong Mẹ’.
J.B. Thái Hòa chuyển dịch
