“Hoàng tử của nghi thức”: Đức Ông Leonardo Sapienza, nhân vật độc đáo của Vatican
parismatch.com, Arthur Herlin, Phóng viên đặc biệt tại Vatican, 2025-11-07
Trong vòng thân cận của Giáo hoàng (3/4) – 72 tuổi, Giám đốc Phủ Giáo hoàng kín đáo, tinh tế điều hành đời sống công khai của Đức Lêô.
Xa vẻ huy hoàng của Đền thờ Thánh Phêrô và ánh đèn sân khấu của Quảng trường Thánh Phêrô, Linh mục Leonardo Sapienza là một trong các nhân vật giàu kinh nghiệm nhất của Tòa Thánh. Ngài đến từ Cassano delle Murge ở Puglia, nước Ý đã điều hành hơn một thập kỷ Văn phòng Nội vụ Giáo hoàng, một cơ quan kín đáo nhưng quan trọng, tỉ mỉ tổ chức các hoạt động công khai của Giáo hoàng: các buổi tiếp kiến, nghi lễ, tiệc chính thức và các cuộc gặp song phương. Đã có kinh nghiệm làm việc với Đức Phanxicô, vị Tổng Quản Nội vụ người Ý giám sát cuộc sống hàng ngày của Đức Lêô. Mỗi chuyến tông du của ngài, mỗi chuyến thăm của các nguyên thủ quốc gia, sắp xếp chỗ ngồi trong Thánh lễ tại Quảng trường Thánh Phêrô đều mang dấu ấn vô hình của người phục vụ vĩ đại này của Tòa Thánh.
Chịu chức năm 1978, thành viên của Dòng Cầu Nguyện Thánh Tâm Chúa Giêsu, ngài đại diện cho thế hệ giáo sĩ được đào tạo bài bản về sự nghiêm ngặt của phụng vụ và lòng kiên nhẫn trong phục vụ, được nuôi dưỡng bởi truyền thống tâm linh vĩ đại của Giáo hội hậu Công đồng. Chuyên môn của ngài được mài giũa qua hơn 40 năm dưới sự dẫn dắt của các Giáo hoàng – từ Đức Gioan-Phaolô II đến Đức Lêô đã làm ngài thành một trong những trụ cột hành chính của Tòa thánh, một kỹ năng hiếm có tại Vatican, nơi các phương thức quản trị thay đổi, nhưng vẫn giữ nguyên những yêu cầu về nghi thức.
Mỗi nghi lễ của Giáo hoàng không chỉ đơn thuần là nghi thức trang trọng, nhưng còn là hành động đức tin được thể hiện rõ ràng.
Nhưng hạ thấp chức vụ của Tổng Giám mục Sapienza như người dẫn chương trình nghi lễ sẽ là một sai lầm. Ngài là cây viết vững mạnh và là tác giả của nhiều ấn phẩm, ngài là người am hiểu sâu sắc về Giáo hội, đặc biệt về Đức Phaolô VI, ngài đã nghiên cứu tư tưởng với sự tỉ mỉ của một thần học gia. Các tác phẩm của ngài minh chứng cho sự am hiểu sâu sắc về linh đạo của Đức Gioan Phaolô II, nhưng chính trong di sản của Đức Phaolô VI, ngài cho thấy nguồn cảm hứng sâu sắc nhất.
Với hai khả năng – nhà tổ chức nghiêm khắc và nhà tư tưởng tâm linh đã làm cho ngài là nhân vật độc đáo tại Vatican. Nhiều người chỉ thấy sự tuân thủ nghi thức và việc quản lý thứ bậc của ngài, nhưng ngài hiểu được ý nghĩa thần học của các cử chỉ, ý nghĩa tâm linh của các biểu tượng. Ngài hiểu mỗi nghi lễ của giáo hoàng không chỉ đơn thuần là buổi lễ nghi thức, nhưng là một hành động đức tin được biểu hiệu rõ ràng.
Không chỉ vậy. Ý thức về nghi thức của ngài đi kèm với khả năng quan sát đáng chú ý và một bản năng chính trị nhạy bén. Bằng chứng là tang lễ Đức Phanxicô tháng 4 vừa qua. Trong khi căng thẳng quốc tế xung quanh cuộc xung đột Ukraine vẫn còn nặng nề, tại Đền thờ Thánh Phêrô Tổng Giám mục Sapienza đã linh cảm một sự kiện bất ngờ sắp xảy ra. Ngài thấy những chuyển động, những ánh mắt, những tín hiệu: Donald Trump và Volodymyr Zelensky dường như sắp chạm trán nhau.
Trải nghiệm cộng đồng
Im lặng
Hoàng tử của nghi thức-Đức Ông Leonardo Sapienza, nhân vật độc đáo của VaticanNgay lập tức hiểu được ý nghĩa biểu tượng của một cuộc gặp như vậy, ngài hành động không chút do dự. Với phong thái điềm tĩnh đặc trưng của một giáo sĩ, ngài rời khỏi hàng nghi thức, cầm ba chiếc ghế gỗ bọc vải gấm hoa – vốn dành cho các phái đoàn khác – và đặt chúng lên bậc thềm của Đền thờ Thánh Phêrô.
Chính tại đó, cách Tượng Đức Mẹ Sầu Bi vài bước, trong khung cảnh trang nghiêm nhưng ngẫu hứng, hai nhà lãnh đạo đã có cuộc trò chuyện ngắn: một cảnh tượng được các nhiếp ảnh gia chính thức ghi lại, và theo một cách nào đó, chính ngài đã góp phần tạo nên điều này.
Ngày nay, dưới triều Giáo hoàng Lêô, Giáo hoàng người Mỹ đầu tiên trong lịch sử, Tổng Giám mục Sapienza vẫn giữ vai trò then chốt thầm lặng. Nhưng nhân vật đặc biệt này đã trở nên hơn cả một nhà tổ chức đơn thuần: ngài khẳng định ngài là cố vấn thực thụ cho Giáo hoàng, hoàn toàn ăn ý với Giáo hoàng người Mỹ. Tại Rôma, các quan sát viên tinh tường đã thấy mối quan hệ tốt đẹp giữa hai người. Linh mục Alejandro Moral, người bạn thân của Đức Lêô XIV xác nhận sự tồn tại của một “liên kết chặt chẽ” giữa Giáo hoàng và vị Tổng Quản của ngài. Chi tiếy này đã được một quan chức cao cấp của Phủ Quốc vụ khanh xác nhận, nhấn mạnh đến sự hợp tác tuyệt vời đã phát triển nhanh chóng.
Mối quan hệ này không ngẫu nhiên. Cả hai đều là tu sĩ – Đức Lêô tu sĩ dòng Augustinô, Đức ông Sapienza tu sĩ dòng Cầu Nguyện, hai người chia sẻ kinh nghiệm về đời sống cộng đoàn, sự hiểu biết sâu sắc về linh đạo của các Dòng tu. Sự đồng cảm đã tạo điều kiện thuận lợi cho đối thoại và tin tưởng lẫn nhau.
Quan tâm cá nhân
Giai thoại về bức tranh vẽ Thánh Augustinô đã minh chứng hùng hồn cho điều này. Chính Đức ông Sapienza đã có ý tưởng mang bức tranh vẽ nhà triết học-thần học, Giám mục Augustinô thành Hippo, thánh bổn mạng của Đức Lêô XIV từ Bảo tàng Vatican về chưng trong các căn hộ của Giáo hoàng. Một cử chỉ mang tính biểu tượng vượt xa nghi thức thông thường: thể hiện sự quan tâm cá nhân, thấu hiểu bản sắc thiêng liêng của Giáo hoàng, một hỗ trợ không chỉ trong các nhiệm vụ công mà còn trong hành trình nội tâm của Giáo hoàng.
Khi Tân Giáo hoàng, người am hiểu về tâm linh và đối thoại mục vụ, học hỏi về cách dùng quyền lực thế tục trong Năm Thánh này, ngài có thể dựa vào chuyên môn hiếm có và am hiểu về các Giáo hoàng của Đức ông Sapienza. Đức Lêô là Giáo hoàng linh hoạt và hợp tác hơn Đức Phanxicô, tìm thấy ở Tổng Giám mục Sapienza một đối tác đáng tin cậy, một người bảo đảm cho sự liên tục trong một Vatican đang chuyển mình.
Giuse Nguyễn Tùng Lâm dịch
Đức Lêô XIV dưới cái nhìn của thần học gia Peru: “Ngài linh hoạt nhưng kiên định”
“Hoàng tử của nghi thức”: Đức Ông Leonardo Sapienza, nhân vật độc đáo của Vatican
